G idrotexnika inshootlari zamini qoyali va qoyamas gruntlardan tashkil
Download 23.94 Kb.
|
grundli
|
G idrotexnika inshootlari zamini qoyali va qoyamas gruntlardan tashkil topgan b o iis h i m um kin. F iltra tsiy a hisoblarida g ru n tlarn in g asosiy tavsiflaridan biri suv о ‘tkazuvchanlik, y a’ni g ‘ovaklar orqali suv o ‘tkazish q o b iliy a ti h iso b lan ad i. F iltra tsiy a k oeffitsiyenti g ru n tla rn in g suv o ‘tkazuvchanligini ifodalovchi koeffitsiyent hisoblanadi (3.1-jadval). Bu k o ‘rsatkich grunt haroratiga bog‘liq, y a’ni harorat qancha k atta b o isa , uning qiymati shuncha yuqori b o iad i. Filtratsiya hisoblarida, odatda, bunday o ‘zgarishlar inobatga olinmaydi.Filtratsiya xususiyatlariga k o 'ra qoyam as gruntlar suv о ‘tkazuvchi va suv о ‘tkazmaydigan (suv o ‘tkazm aydigan qatlam ) bo'lishi mumkin. G runt filtratsiya koeffitsentining qiymati u bilan kontakdagi grunt filtratsiya koeffitsiyentidan 2 0 va undan ortiq m arta kam b o is a , bunday grunt grunt suv о ‘tkazmaydigan qatlam hisoblanadi. Suv o'tkazuvchanligi bo'yicha gruntlar bir jinsli-izotrop va bir jinslianizotrop kabi turlarga bo'linadi. filtratsiya koeffitsiyenti qiym ati nuqta koordinatasiga ham , filtratsiya yo'nalishiga ham bog'liq b o im a sa, bunday g ru n tlar bir jinsli-izotrop g ru n tlar hisoblanadi. Buni grafik k o 'rin ish d a ch o 'q q isi aylanada joylashgan tezlik vektorlari tarzida tasav v u r etish m um kin (3.3 a-rasm ). Bir jinsli-anizotrop g ru n tlard a filtratsiya koeffitsiyenti filtratsiya yo'nalishiga b o g'liq va parallel yo'nalishlar uchun teng bo'ladi. G rafik ko'rinishda buni cho'qqisi ellips egri chizig'ida joylashgan vektorlar tarzida ifodalash m um kin (3.3 b - rasm). O datda, filtratsiya koeffitsiyentining m aksim al qiym ati gorizontal yo'nalishga, m inim al qiym ati esa vertikal yo'nalishga mos keladi.
h am m asin i h iso b g a olishning iloji y o ‘q, sh u n in g uchun u larn i fraksiyalarga birlashtiriladi. T ek sh irilay o tg an n am u n an in g m assasiga n isb a tan fo izla rd a ifodalangan grunt zarralarining fraksiyalar bo'yicha taqsim lanish uning donodorlik tarkibi deyiladi. K o ‘p hollarda gruntlarning donodorlik tarkibi yig'indisi egri chiziqlar ko'rinishida tasvirlanadi (3.4-rasm). Ushbu egri chiziqlardan bir qancha tavsiflarni, m asalan nojinslilik k o e ffitsiy e n tin i a n iq la s h u c h u n fo y d a la n ila d i. S h u n d a y p t = 10% bo'lganda (3.4-rasm), b unda6 d№ - zarracha diam etri, undan kichik diam etrli zarralar
gruntning 60% m assasini tashkil etadi; d l0 -zarracha diam etri, undan kichik diam etrili zarrachalar gruntning 10% massasini tashkil etadi; d b0-
ni diam etri b a ’zi hollarda nazorat qiluvchi deb ataladi, d w esa am aldagi diam etr deb ataladi.
t j
Ishlab ch iq arish qurilishida t j
hisoblash qabul qilingan. Quyida gidrotexnika inshootlari bir jinsli zam inlarida, ularning oddiy yer osti konturlari sxemalari uchun filtratsiya hisobining gidrom exanika
uslublari keltirilgan. Hisobiy form ulalarda elleptik funksiyalar uchun quyidagi belgilashlar
kiritilgan: К v a K '~ m os ra v ish d a Я m o d u li va q o 's h im c h a m o d u li
X = Vl - £ uchun 1-jinsli to'liq elleptik integral. F(
suv o‘tkazmaydigan shpunt (3.6 a-rasm) filtratsiya hisobi. (N.N.Pavlovskiy bo‘yicha)
Shpunt pastki qirrasi bo'yicha bosim , I . У
h = H —arcsin —. (3.5) л SBetonli suv dimlovchi inshootlarning qirg'oqqa tutashgan zonalarida
suv dimlanishi inshoot joylashgan hududdagi gidrogeologik sharoitga m a’lum darajada ta’sir o‘tkazadi. Grunt suvlarining k o ‘tarilishi, ko‘p
hollarda qirg‘oqning mustahkamligini buzilishiga, pastki byefdagi terrasa va yonbag'irliklarning suv bosishiga va botqoqlik hosil boiishiga sabab
bo'ladi. Bu esa o'z navbatida tezkor m uhandislik chora-tadbirlarini ko'rinishini talab etadi. Suv dimlanishi natijasida nafaqat inshoot tubida
filtratsiya yuzaga keladi, balki uning qirg'oq yon devorlari, kema yuruvchi shluz devorlarni aylanib o'tuvchi filtratsiya ham yuz beradi. Aylanma
filtratsiya oqimi inshootning qirg'oqqa tutashgan qismidagi alohida elementlariga ta ’sir etadi.
Inshootni aylanib o'tuvchi filtratsiya hisobida qirg'oq yoki gruntli to'g'on bilan tutashgan qismida filtratsiya oqimi depressiya egri chizig'i holati,
inshoot tutashgan qismi alohida elementlariga ta’sir qiluvchi filtratsiya bosimi miqdori, pastki tirgak devordagi drenajga kirish yoki pastki byefga chiqish
joyidagi oqim gradiyenti, pastki tirgak devordagi drenajga kirayotgan filtratsiya sarfi, uning to'g'on zaminiga ta’sir etish darajasi aniqlanadi.
To'g'onning qirg'oqqa tutashgan qismidagi filtratsiya oqimi tavsifi ikki oqimi: qirg'oq tomonidan kelayotgan grunt suvlarining tabiiy oqimi
va yuqori byefdan pastki byef tom on kelayotgan aylanma filtratsiya oqimlarining o'zaro harakati bilan aniqlanadi.
F iltratsiy an in g um um iy k o 'rin ish ig a quyidagi omillar ta ’sir ko'rsatadi: yuqori
va pastki byefdagi suv sathlari Л, va h2, to'yinish konturidagi suv chuqurligi /j3 ,
to 'y in ish k o n tu ri h o lati T ] va T2 , tutashgan qirg'oq yon devorlari o'lchami
va shakli (3.35-rasm). |
