Gazlarni tozalash usullari (absorbsiya, adsorbsiya)

Gazlarni tozalash qurilmalari

Absorbtsiya jarayoni to’g’risida umumiy tushunchalar

• Gaz hamda bug’ aralashmalardagi bir yoki bir necha komponentlarning suyuqlikda tanlab yutilish jarayoni absorbtsiya deb ataladi. Yutilayotgan gaz absorbtiv, yutuvchi suyuqlik absorbent deyiladi. Absorbtiv bilan absorbentning o’zaro ta`siriga ko’ra absorbtsiya jarayoni ikki xil bo’ladi: fizik absorbtsiya va kimyoviy absorbtsiya (xemosorbtsiya). Fizik absorbtsiyada yutilayotgan gaz bilan absorbent bir - biri bilan kimyoviy birikmaydi. Agar yutilayotgan gaz absorbent bilan o’zaro birikib, kimyoviy birikma hosil qilsa, xemosorbtsiya deyiladi.

Fizik absorbtsiya ko’pincha qaytar jarayondir, ya`ni suyuqlikka yutilgan gazni ajratib olish mumkin bo’ladi, bu hol desorbtsiya deyiladi. Absorbtsiya va desorbtsiya jarayonlarini uzluksiz olib borish natijasida yutilgan gazni toza holda ajratib olish va yutuvchi absorbentni bir necha marta qayta ishlatish imkoni tug’iladi. Absorbtiv va absorbent arzon va ikkilamchi maxsulot bo’lgani uchun, ular absorbtsiya jarayonidan keyin ko’pincha qayta ishlatilmaydi (masalan, gazlarni tozalaganda).

• Fizik absorbtsiya ko’pincha qaytar jarayondir, ya`ni suyuqlikka yutilgan gazni ajratib olish mumkin bo’ladi, bu hol desorbtsiya deyiladi. Absorbtsiya va desorbtsiya jarayonlarini uzluksiz olib borish natijasida yutilgan gazni toza holda ajratib olish va yutuvchi absorbentni bir necha marta qayta ishlatish imkoni tug’iladi. Absorbtiv va absorbent arzon va ikkilamchi maxsulot bo’lgani uchun, ular absorbtsiya jarayonidan keyin ko’pincha qayta ishlatilmaydi (masalan, gazlarni tozalaganda).

Absorbtsiya jarayonini amalga oshirish qurilmalarining sxemasi

• Absorbtsiya qurilmalari ishlash rejimiga ko’ra davriy va uzluksiz bo’ladi. Kichik hajmli ishlab chiqarishlarda faqat davriy ishlaydigan absorbtsiya qurilmalaridan foydalaniladi. Zamonaviy sanoat korxonalarida ko’pincha uzluksiz ishlaydigan qurilmalar ishlatiladi. Gaz va suyuq fazalarning yo’nalishiga ko’ra, qarama - qarshi va to’g’ri yo’nalishli absorbtsiya qurilmalari mavjud. Absorbtsiya qurilmalari ish printsipiga asosan bir va ko’p pog’onali, retsirkulyatsiyali va regeneratsiyali bo’ladi.