Geotexnologik skvajinalarni qurish jarayonlari va mexanizatsiya vositalari

GEOTEXNOLOGIK SKVAJINALARNI QURISH JARAYONLARI VA MEXANIZATSIYA VOSITALARI.

Reja

1. 
   Geotexnologik skvajinalarni tanlash va xisoblash.
   
2. 
   Geotexnologik skvajinalarning texnik iqtisodiy kursatkichlari.
   
3. 
   Geotexnologik skvajinalarni qurish ishlari samaradorligini aniqlash usullari.
   

Er osti ishqorlash usuli bilan qazib olishning skvajinali tizimi,qazib olinayotgan maydonning geologik va gidrogeologik sharoitlarga bog‘liq bo‘lgan geotexnologik ko‘rsatkichlar bilan tavsiflanadi. Asosiy geotexnologik ko‘rsatkichlarga quyidagilar kiradi: Qatlamning maxsuldor qalinligi –bu gorizont qalinligi va skvajinalar turining o‘lchamlariga bog‘liq bo‘lib,skvajinalar to‘ri qanchalik uzaytirilsa maxsuldor qalinlik shuncha katta bo‘ladi,lekin u xech qachon gorizont qalinligidan oshib ketmaydi. Aralashmada metalning o‘rtacha miqdori-qatlamning maxsuldor qalinligiga bog‘liq bo‘ladi.Ekspluatatsiya bosqichida so‘ruvchi aralashmalar xajmi. 1.Maxsuldor qalinlikni xisoblash

Me=0,5·π·L=0,5·3,14·40=7,85≈8 8 8
Bu erda L-so‘ruvchi va xaydovchi skvajinalar orasidagi masofa;
Mef=l+Mef v+Mef n=6+8+8=22 Bu erda l-filtrning uzunligi (o‘rtacha qiymat)
Sr=0,7·PS·1000=0,7·2·1000=29,7≈30 mg/l≈30 g/m 3 Me·1,6·j 16·1,6·2
Bu erda PS-maydonning maxsuldorligi;
j-suyuqlikni qattiqlikka bo‘lgan aloqasi;
2.Maxsuldor aralashmaning xajmini xisoblash.
V=P·0.7·106 =50,4·0,7·106 =1,176·106=1176000 tm3
Bu erda V-aralashma xajmi,m3 ; P-zaxirasi; 0,7-ajratib olishning loyihaviy ulushi; Cp-o‘rtacha miqdori;
3.Qazib olish vaqti. t=V/(Q·n)=1176000/(12·6)=16333,3 soat≈16300 soat bu erda Q-skvajina debiti (12 m3 /soat); n-skvajinaning soni;
Ruda blokining maydoni 23,3t/m2 ni tashkil etadi,maydonning tanlangan geksagon yacheykalar tarmoqlarini 40*40ochish 4200m2 ni tashkil qiladi.SHunday qilib 6ta so‘ruvchi skvajinalar (23,3꞉4,2꞊5,6≈6 yacheykalar) va 24 ta haydovchi skvajinalarni jixozlashni ko‘rib chiqamiz. Skvajinalarni o‘rtacha burg‘ilash chuqurligi 204m ni tashkil qiladi. 1.So‘ruvchi skvajinalarni burg‘ilash xajmi 1224m (6*204꞊1224) bir skvajina uchun KDF –186 filtrlarning sarfi 6m,butun xajm bo‘yicha esa 6*6꞊36m.Bitta tindirgich uchun PVX–140*12 obsadnoy quvurlar miqdori 12m,butun xajm bo‘yicha esa 12*6꞊72m. Bitta skvajina uchun PVX–195*13 obsadnoy quvurlar miqdori 204–12– 6꞊186m,butun xajm bo‘yiya esa 186*6꞊1116m ni tashkil etadi.GTK (geofizik tatqiqotlar kompleksi) 1224m. Bitta skvajinaga gorizontning bir qismi bo‘yicha o‘tkazilgan geofizik tatqiqotlarning detallashtirish skvajina bo‘yicha 20m,butun xajm bo‘yicha esa 20*6꞊120m ni tashkil etadi. 2.Haydovchi skvajinalarni burg‘ilash xajmi 4896m (204*24꞊4896m),bir skvajinaga KDF–118 filtrlarining sarfi 6m,butun xajm bo‘yicha esa 6*24꞊144m.Bitta skvajinadagi tindirgich uchun PVX–90*8,obsadnoy quvurlari miqdori 12m,butun xajm bo‘yicha esa 12*24꞊288m.Bir dona skvajinaga PVX 90*8 obsadnoy quvurlar miqdori 204–12–6꞊186m,butun xajm bo‘yicha 186*24꞊4464m.Jami PVX 90*8 obsadnoy quvurining miqdori 4464+288꞊4752m ni tashkil etadi. GTK (geofizik tatqiqotlar kompleksi) 4896m.

geotexnologik skvajina tuzilishi
1 - ishlab chiqarish korpusi, 2 - filtr, 3 - suv nasosi, 4 - sementlash moslamasi bilan bo'shatish yoqasi, 5 - tortish vositasi, 6 - gidroizolyatsiya materiali, 7 - qum va shag'al o'rash, 8 - markazlashtiruvchi

Bitta skvajinaga gorizontning bir qismi bo‘yicha o‘tkazilgan geofizik tatqiqotlarni ditallashtirish 20m,butun xajm bo‘yicha esa 20*24꞊480m ni tashkil etadi

Ishlab chiqarish ishlarini olib borish uchun geotexnologik skvajinalarni burg‘ilashga quyidagi qator tadbirlarni bajarish zarur.1.Maydonni rejalashtirish uni yuzasiga graviy tukish.2.Zumpf kovlash.3.Burg‘ilash qurilmasini gilinali eritma va suv bilan to‘xtovsiz taminlash uchun va unga graviy bilan qoplash ishlarini bajarishdan iboratdir.So‘ruvchi va xaydovchi texnologik skvajinalar to‘rtta suvli gorizontlarni ochadi.Skvajinalar yuqorida kiltirilgan texnologiya bo‘yicha URB-3AM bug‘ilash stanogi yordamida o‘tiladi.Skvajina stivoli o‘tilgandan so‘ng geofizik tatqiqotlar majmuasi bajariladi,so‘ngra obsatka ostida parmalash ishlari olib boriladi.Obsadkadan oldin skvajina stivolini yuvish ishlari olib boriladi,filtirlar siksiyalaridan er yuzasiga olib chiqib yig‘iladi.Filtirni uzunligi ruda intirvali qatlamiga teng bo‘lishi lozim. Dastlab ruda tindirgichda cho‘ktiriladi,sungra snaryad 2m ga ko‘tariladi va filtir cho‘ktiriladi.Gravi quvur bo‘shlig‘ida,filtir bosh qismidan 2 mtr bo‘lishi kerak.Gravini tukish intirvali snaryad bilan aniqlanadi,bunda burg‘ilash snaryadi quvur bo‘shlig‘ida gravi zichlashib qolguncha tushiriladi. Gravili tushama tashkil kilingandan sung 1,9 g/sm3 slishtirma og‘irlikga ega bo‘lgan semint aralashmasi tayorlanadi.Semintlash uchun zarur bulgan semint aralashmasini xajmi quyidagi formula orqali topiladi.
V=0,785*(D2-d2)*Hk=0,785*(0,3492-0,1952 )*20*1,2=1,54m3
V-semint aralashmasining xajmi,
D-skvajinaning diametri,
d-obsadnoy quvurning diametri,
H-siment xalqasining ko‘tarish balantligi,
k-1,2-1,3 ga teng tushama xisobiga xajimni oshishini xisobga oluvchi koeffisent,
Semintlash burg‘ilash nasosi orqali olib boriladi va semintlash xalqasi balantligi 20 mtr ga teng bo‘ladi.Geotexnologik skvajinalarni bug‘ilash quvurlarini semintlash uchun gravi balantligidan 10mtr yuqoriga ko‘tariladi,semint aralashmasi bosim bilan beriladi so‘ngra yana 10 mtr ga ko‘tariladi.
Yo‘qori to‘ron yotqiziqlvrining suvli gorizonti o‘rtacha mayda donali qumlar bilan namayon bo‘lgan va qum donalarining o‘lchami 0,25–0,1mm.Bunga bog‘liq xolda so‘ruvchi skvajinalar KDF 186 (karkasli –diskli) filtr bilan jixozlash ko‘zda tutilgan.Щilning kengligi 0,7mm.Filtrning karkasi PVX 140*12 m.Diametri 186mm bo‘lgan xalqa bilan qoplangan. Filtr obsadnoy quvirni kolonnasiga o‘rnatilib so‘ngra filtr graviy bilan to‘ldiriladi.Graviy donalarining o‘lchami 2mm dan 5mm gacha bo‘ladi.Haydovchi skvajinalar KDF 118 filtri bilan jixozlanadi.Ishlatishdagi sharoitlarga mos xolda eritmalarning maksimal samarali ko‘tarilishi uchun nasos tanlaymiz.

geotexnologik skvajinani qurish jarayoni
1-gidravlik matkap; 2 - gidravlik lift; 3 - g'altak; 4 - gidromonitor; 5 - oraliq bo'lim; 6 - snaryad tanasi; 7 - tebranish mexanizmi
135–150m chuqurlikdan ko‘tarilgan nasosni unumdorligi 16–17m3 /soatni tashkil qiladi. –shilangdani zo‘riqmani yo‘qotilishi 100m ga 21–24m zo‘riqmaning yo‘qotilishdagi bosim 21*1,7꞊3,7 ; 24*1,5꞊36 ni tashkil etadi. –nasos 135+35–150+36꞊170–185,0m bosimni tarqatishi lozim,shuning uchun bu bosimdagi unumdorlik xisobiga skvajina debiti mos xolda 11–13m3 /soat ni tashkil etadi. Ushbu talablarga mos xolda “GRUNDFOS” SP-17-17 nasosi javob bera oladi,nasos diametri 6 yoki 138mm,nasos dvigitil quvvati 9,2 kvt/soat ni tashkil etadi. Nasosni skvajinaga o‘rnatish uchun ichki diametri kamida 138mm bo‘lgan obsadnoy quvir zarur bo‘ladi,bu talablarga PVX 195*13 quviri javob beradi. Skvajinani o‘zlashtirish va sinov ishlarini olib borish uchun erliftli eritma ko‘tarish usuli qo‘llaniladi.Xavo shvedsiyada ishlab chiqarilgan “Atlas Copco”kompressori orqali beriladi.Kompressor bosimini 25 atmasfera bosimiga kuchaytirib beradi.Kompressorning unumdorligi 25m3 /min,uning to‘liq yuklamada ishlashdagi dizil yoqilg‘isining sarfi 50kg/soat ni tashkil etadi.

ADABIYOT

1. 
   Iofinov S. A., Babenko E.P., Zuyev Y.A. Mashina-traktor parkidan foydalanishga oid spravochnik. T., „Mehnat“, 1988.
   
2. 
   Shoumarova M., Abdullayev T. Qishloq xo‘jaligi mashinalari T., „O‘qituvchi“, 2002.
   
3. 
   B.M.Tojiboyev. Chorvachilikni mexanizatsiyalashtirish va avtomatlashtirish. T., „Mehnat“, 2002.
   
4. 
   B.M. Tojiboyev, A.S.Sirojiddinov. Chorvachilik va chorvachilikni mexanizatsiyalashga oid ruscha-o‘zbekcha lug‘at. T., Uzgiðrozem, 1994. 5. Matchonov R.D., Usmonov A.S. Agrosanoat mashinalari. Ma’lumotnoma. T., „Yangi asr avlodi“, — 2002.