Ходжаева Зарина мирзо улугбек


Download 16.86 Kb.
Sana06.09.2023
Hajmi16.86 Kb.
#1673417

Ходжаева Зарина
МИРЗО УЛУГБЕК
После смерти Тимура, его огромная держава распалась, и на ее месте фактически образовались два государства: одно - с центром в Герате, другое - с центром в Самарканде.
В начале XIV века правителем Самарканда стал пятнадцатилетний внук Тимура Улугбек - выдающийся узбекский астроном и математик. В доме была собрана богатая библиотека. Большую часть своего времени Улугбек проводил в окружении рукописей. Основное внимание он уделял занятиям астрономией. Он пригласил в Самарканд выдающихся ученых, с помощью которых построил обсерваторию. Эта обсерватория по своему оснащению и результатам исследований не имела себе равных ни в эпоху средневековья, ни много позднее.
Благодаря «Астрономическим таблицам», составленным Улугбеком, с большой точностью было установлено положение 1018 звезд. Сведения, изложенные в «Таблицах», имели большое практическое значение для развития астрономии.
Как считают специалисты, звездные таблицы не утратили своего значения и после изобретения оптических инструментов. В эпоху Улугбека большое внимание уделялось естественным наукам, и поэтому даже в архитектуре и искусстве находили отражение успехи математических наук. Создавались оригинальные архитектурные сооружения, соответствующие климату Средней Азии… Улугбек много сделал для развития образования. Он приказал построить три медресе: в Бухаре, Самарканде, Гиждуване. Два первых медресе сохранились до наших дней.
На воротах Бухарского медресе высечены слова: «Стремление к знанию является обязанностью каждого мусульманина и мусульманки». Это изречение имело большую ценность, потому что стремление к знанию провозглашалось обязанностью не только мужчин, но и женщин. Известно и то, что лекции в медресе читал сам Улугбек.
Послетекстовые задания.
Задание 1. Переведите текст на родной язык.
Задание 2. Составить вопросы к тексту.

Вопросы
1. Почему власть Тимура распалась?
2. Кто был внуком Тимура.
3. Где внук Тимура стал губернатором.
4. В каком возрасте внук Тимура стал губернатором.
5. Где внук Тимура стал губернатором.

MIRZO ULUG'BEK
Temur vafotidan keyin uning ulkan kuchi parchalanib ketdi va uning o'rnida aslida ikkita davlat paydo bo'ldi: biri geratda, ikkinchisi Samarqandda
XIV asr boshida Samarqand hokimi Timurning o'n besh yoshli nabirasi Ulug'bek - taniqli o'zbek astronomi va matematiki bo'ldi. Uyda boy kutubxona to'plangan. Ulug'bek ko'p vaqtini qo'lyozmalar bilan o'ralgan holda o'tkazgan. U asosiy e'tiborini astronomiya darslariga qaratgan. U Samarqandga taniqli olimlarni taklif qildi va ular yordamida rasadxona qurdi. Ushbu rasadxona o'zining jihozlari va tadqiqot natijalari bo'yicha o'rta asrlarda ham, undan keyin ham tengsiz edi.
Ulug'bek tomonidan tuzilgan "astronomik jadvallar" tufayli 1018 yulduzning holati katta aniqlik bilan o'rnatildi. "Jadvallar" da keltirilgan ma'lumotlar astronomiya rivojlanishi uchun katta amaliy ahamiyatga ega edi.
Mutaxassislarning fikriga ko'ra, yulduz jadvallari optik asboblar ixtiro qilinganidan keyin ham o'z ahamiyatini yo'qotmagan. Ulug'bek davrida tabiiy fanlarga katta e'tibor qaratilib, hatto arxitektura va san'atda ham matematika fanlarining yutuqlari aks etgan. O'rta Osiyo iqlimiga mos keladigan o'ziga xos me'moriy inshootlar yaratildi… Ulug'bek ta'limni rivojlantirish uchun ko'p ishlar qildi. U uchta madrasa qurishni buyurdi: Buxoro, Samarqand, G'ijduvon. Dastlabki ikkita madrasa hozirgi kungacha saqlanib qolgan. Buxoro madrasasi darvozasiga quyidagi so'zlar yozilgan:"bilimga intilish har bir musulmon va musulmon ayolning burchidir". Bu so'z katta ahamiyatga ega edi, chunki bilimga intilish nafaqat erkaklar, balki ayollar uchun ham mas'uliyat deb e'lon qilindi. Madrasada ma'ruzalarni Ulug'bekning o'zi o'qiganligi ham ma'lum.
Matndan keyingi vazifalar.
Vazifa 1. Matnni ona tiliga tarjima qiling.
Vazifa 2. Matn uchun savollar yarating.
Savollar
1. Temur kuchi nega parchalanib ketti.
2. Temur nabirasi kim edi.
3. Temur nabirasi qayerda hokim bòldi.
4. Temur nabirasi necha yoshda hokim bòldi.
5. Temur nabirasi qayerda hokim bòldi.
Download 16.86 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling