I tema. Innovatsion menejmenttin’ tiykarg’i tu’sinikleri, maqseti va waziypalari Reje

I tema. Innovatsion menejmenttin’ tiykarg’i tu’sinikleri, maqseti va 

waziypalari 

Reje: 

 

Innovacion menejmenttin’ tiykarg’i tu’sinikleri. 

 

Innovacion menejmenttin’ mazmuni ha’m waziypalari. 

 

 

Innovacion menejmenttin’ maqseti. 

 

Innovciyalıq menejmenttin’ tiykarǵı túsinikleri. 

 Innovatsiyalar  hám  innovciyalıq  basqarıwǵa  salıstırǵanda  asırılǵan  itibar 

házirgi  jámiyettiń  ómirinń  ózi  tárepinen  talap  etiledi,  axir  innovciyalıq  processlerdi 

jańa  ónimler  hám  jańa  texnikada  ámelge  asıwı  onıń  sotsial  -  ekonomikalıq 

rawajlanıwınıń hasası boladı. 

Innovciyalıq  process  innovciyalıq  ózgerislerdi  tayarlaw  hám  ámelge  asırıwdan 

ibarat boladı hám birden-bir bir pútkildi quraytuǵın óz-ara baǵ-langan máwsimlerden 

shólkemlesken.  Bul  processtiń  nátiyjesinde  ámelge  asırılǵan  ózgeris  innovatsiya 

payda boladı. Innovciyalıq processni ámelge asırıw ushın diffuziya - jańa sharayatlar 

hám  qóllaw  orınlarda  bir  ret  ózlestirip  hám  paydalanıp  bolınǵan  innovatsiyalardı 

waqıtta tarqatıw kútá  úlken áhmiyetke  iye. Innovciyalıq process davraviy xarakerga 

iye,  bunı  ekonomikanı  shólkemlestiriw  hám  basqarıwdıń  ıqsham  sistemalarını  islep 

shıǵıwda esapqa alıw zárúr. 

 Jáhán  ekonomikalıq  ádebiyatlarında  “innovatsiya  ”  intalı  ilimiy  -  texnikalıq 

rawajlanıw (ITT) ni haqıyqıy, jańa ónimler hám texnologiyalarda 

6 

ro'yobga  shıǵısqa  aylanıwı  retinde  aytinadi.  Biziń  mámleketimizde  jańalıq 

kirgiziwler  máseleleri  kóp  jıllar  dawamında  ilimiy  -  texnikalıq  rawajlanıwdıń 

ekonomikalıq izertlewleri sheńberinde islep shıǵılǵan. 

 “Innovatsiya  ”  terminiden  Ózbekstannıń  ótiw  ekonomikasıda  da  ózbetinshe 

hám  da  bir  qatar  uqsaw  túsinikler:  “Innovciyalıq  iskerlik”,  “innovciyalıq  process”, 

“innovciyalıq qarar ” hám t.b. belgilew ushın paydalanılǵan. 

 Túr-túrli  ilimpazlar,  ásirese  xorijlilar  (N.  Monchev,  I.  Perlaki,  V.  D.  Xartman, 

E.  Mensfild,  R.  Foster,  B.  Tviss,  Y.  Shumpeter,  E.  Rodjers  hám  basqalar  )  bul 

túsinikti  ózleriniń  izertlewleri  ob'ekti  hám  predmetine  kóre  túr-túrli  aytadilar,  biraq 

innovatsiyalardıń  bul  túr-túrli  tariypleriniń  analizi  sonday  juwmaqqa  alıp  kelediki, 

ózgerisler  innovatsiyalardıń  ayriqsha  mazmunın  skólkemlestirediler,  ózgerisler 

wazıypası bolsa innovciyalıq iskerliktiń tiykarǵı waziypası boladı. 

 Avstriyalı alım Y. Shumpeter tárepinen besew tipik ózgerisler ajıratılǵan : 

  yangi  texnika,  jańa  texnologiyalıq  processler  hám  óndirisdi  jańa  bazar 

támiynatıdan paydalanıw (aldı - sotdi); 

  yangi ayrıqshalıqlarǵa iye maǵlıwmatlardı nátiyjeni ámelde qollanıw etiw; 

  yangi sheki onimden paydalanıw ; 

  ishlab 

shıǵarıw  jáne  onıń 

materiallıq 

- 

texnikalıq  támiynatını 

shólkemlestiriwdegi ózgerisler; 

  yangi satıw bazarlarını payda bolıwı. 

 Bul qaǵıydalar Y. Shumpeter tárepinen 1911 jıldayoq  formalantirilgan.  Keyin, 

30 - jıllarda ol innovatsiya túsinigin, onı tutınıw tovarlarınıń jańa túrleri jańa óndiris 

hám  texnikalıq  qurallar,  bazarlar  tashkil  formalarını  sanaatǵa  nátiyjeni  ámelde 

qollanıw  etiw  hám  olarda  paydalanıw  maqsetindegi  ózgeris  retinde  aytgan  halda 

kirgizgen.  Geyde  innovatsiyaǵa  processli  sistema  retinde  qaraladı,  sonıń  menen 

jańalıq kiritishni vaqtda rivojlanishi va yaqqol aks ettirilgan bosqichliligi tan olinadi. 

 

7 

Bazar  ekonomikası  sharayatlarda  innovatsiyalardı  bayanlaw  metodologiyasi 

xalıq  ara  standartlarǵa  tiykarlanadı.  Pán  hám  innovatsiyalar  haqqındaǵı 

informaciyalardı  toplaw,  islep  shıǵıw  hám  analiz  etiw  boyınsha  jumıslardı 

muwapıqlastırıw ushın Ekonomikalıq xızmetleslik hám rawajlanıw shólkemi (OESR) 

sheńberinde pán  hám texnika kórsetkishleri boyınsha  milliy ekspertler toparı tashkil 

etilgen,  Fraskati  qollanbası  (“Izertlewler  hám  tájiriybe  ishlamalarini  tekseriwler 

ushın  usınıs  qılınıp  atırǵan  standartlı  ámeliyat  )  islep  shıǵılǵan.  Hújjet  bunday  atdı 

usınıslardıń  birinshi  versiyası  1963  jılda  ital'yan  qalası  Fraskatida  qabıl  etilgenligi 

munasábeti menen alǵan. 

 Fraskati  qollanbasıdaǵı  qaǵıydalarǵa  udayı  tákirarlanatuǵın  túrde  anıqlıqlar 

kiritiledi,  bul  milliy  hám  xalıq  ara  dárejelerdegi  ilimiy  -  texnikalıq  siyasat 

strategiyası,  ilimiy  izertlewler  hám  ishlamalarni  shólkemlestiriwdegi  ózgerisler 

menen  tiykarlanadı.  Fraskati  qollanbası  (1993  y)  dıń  sońǵı  tahrirlaridan  birinen 

ilimiy  izertlewler  hám  ishlamalar  (ITTKI),  olardıń  quramı  hám  shegaraları,  hámde 

izertlewler  hám  ishlamalar  menen  bánt  bolǵan  xızmetkerler  sanını  ólshew 

stilistikasine tiyisli tiykarǵı túsinikler bar. Texnologiyalıq  innovatsiyalar haqqındaǵı 

maǵlıwmatlardı  toplaw  stilistikasi  1992  jılda  Oslo  qalası  (Norvegiya  )  de  qabıl 

etilgen usınıslarǵa tiykarlanadı. Ol “Oslo qollanbası ” atınıń alǵan. 

 Xalıq ara standarlarga muwapıq innovatsiya bazarǵa nátiyjeni ámelde qollanıw 

etilgen jańa yamasa rawajlanıwlastırılgan ónim yamasa ámeliy iskerlikte paydalanılıp 

atırǵan  jańa  yamasa  rawajlanıwlastırılgan  texnologiyalıq  process  yoxud  sotsial 

xızmetlerge  jańasha  jantasıw  kórinisinde  ámelge  shıqqan  innovciyalıq  iskerliktiń 

juwmaqlawshı nátiyjesi retinde belgilenedi. 

 

Innovciyalıq  basqarıw  oǵadada  quramalı  bolıp  tabıladı.  Innovciyalıq 

processlerdiń  rawajlanıwı  nizamlıqların  analiz  etiw  ushın  innvoatsion  menejerlar 

bolǵan  qánigeler  zárúr,  olar  jańalıq  kirgiziwlerdiń  túr-túrli  shólkemlestirilgen  - 

ekonomikalıq tárepleri menen shuǵıllanadılar. 

8 

Olardıń innovatsiyalardı basqarıwdaǵı tiykarǵı waziypası:  

-  innovciyalıq  processni  ilgeri  jıljıtıw,  itimal  bolǵan  tosqınlıqlardı  boljaw  hám 

olardı jónge salıw etiw jolların belgilew bolıp tabıladı. 

 Bazar  ekonomikası  ushın  jańalanǵan  ónimlerden  lawazımlı  bolǵan  ózbetinshe 

firmalardıń  básekii,  básekilashuvchi  jańalıqlar  bazardıń  bar  ekenligi  xos  bolıp 

tabıladı. 

 Ullı  kompaniyalar  tabıslarınıń  kóp  sanlı  tariyxı  bunnan  darak  beredi.  Usınıń 

sebepinen  jańalıq  kirgiziwlerdiń  bazarlı  tańlawı  ámeldegi,  ol  jaǵdayda  innovciyalıq 

menejerlar qatnasadılar. 

 Innovciyalıq  menejerlar  dóretiwshilik  jámáátlerdi  tashkil  ete  turıp,  jańalıqlardı 

izlep  tabıw  hám  tarqatıw,  ilimiy  izertlewler  hám  ishlamalarga  buyırtpalar  portfelini 

qáliplestiriw  menen  shug'ullangan  halda,  túr-túrli  shólkemlestirilgen  strukturalar 

(pánler  akademiyası,  OO'Yu,  ilimiy  jámiyetler,  izertlew  shólkemleri,  konstruktorlıq 

byurolari, injiniring kompaniyaları hám basqalar ) de háreket etiwleri múmkin. Olar 

ilimiy  jámáátlerdi  basqaradilar,  ilimiy  izertlewlerdi  muwapıqlashtiradilar.  Bulardıń 

barlıǵı  innovciyalıq  basqarıwshılar  ilmiy  tájriybesi  aldına  joqarı  talaplardı  qóyadı  : 

olar  ilimiy  texnikalıq  hám  ekonomikalıq  -  psixologik  potencialǵa,  da  dástúriy 

menejer  hám  da  izertlewshi  alım  sapasıǵa  ıyelewleri,  jańalıq  kirgiziwlerdiń 

natiyjeliligin  bahalaw  hám  innovatsiyalardı  basqarıwǵa  ılayıq  maman  tejewshi 

bolıwları kerek. 

 

 

1.2 Innovatsion menejmentning mohiyati va vazifalari. 

 

Innovciyalıq menejment - bul innovciyalıq processler, innovciyalıq iskerlik, bul 

iskerlik  menen  bánt  bolǵan  shólkemlestirilgen  strukturalar  hám  olardıń 

xızmetkerlerin basqarıw printspları, usılları hám sırtqı kórinislerdiń kompleksi bolıp 

tabıladı.  Menejmentning  hár  qanday  basqa  tarawları  ushın  sıyaqlı,  onıń  ushın  da 

tómendegiler tán: maqsetti qoyıw hám strategiyanı tańlaw, davraning tórt basqıshı: 

 

9 

 

rejelestiriw; 

 

 

sha’rtlerdi belgilew ha’m sho’lkemlestiriw; 

 

 

orinlaw; 

 

 

basshiliq. 

 

Innovciyalıq menejmentning basqıshlar tómende sızılma formasında berilgen. 

 Davraning  hár  bir  basqıshında  belgilengen  wazıypalar  sheshiledi.  Birinshi 

basqısh  -  joybarlaw  basqıshında  -  strategiyanı  ámelge  asırıw  jobası  dúziledi. 

Ekinshisinde  -  shártler  hám  shólkemlestiriw  belgilenedi,  yaǵnıy  innovciyalıq 

dáwirdń túr-túrli máwsimlerin ámelge asırıw ushın resursların belgilew, xızmetkerler 

aldına  wazıypalardı  qoyıw,  jumıstı  shólkemlestiriw  ketedi.  Jırlaw  basqıshında 

tekseriwler  hám  islep  shıǵıwlar  atqarıladı,  joba  ámelge  asırıladı.  Basshılıq  basqıshı 

qadaǵalaw hám analizni háreketlerge ońlaw, kirgiziw hám tájiriybe toplawdı názerde 

tutadı. 

 

 

 

Maqsadni qo`yish va strategiyani tanlash 

 

 

 

 

Rejalashtirish 

 

 

 

 

 

 

Rahbarlik 

 

 

Sifatlarni 

 

 

 

 

belgilash  va  tashkil 

 

 

 

 

 

   

qilish 

 

 

   

 

 

 

 

   

 

 

 

 

ij 

 

 

 

 

Ijro etish 

 

 

 

   

 

 

 

 

 

1- rasm. Innovatsion menejmenttin’ basqishlari. 

 

 

10 

 

Bul  erda  innovciyalıq  proektlar,  innovciyalıq  basqarıw  qararları, 

jańalıqlardı qóllawdıń natiyjeliligi bahalanadı. 

 

 

 

 Innovciyalıq  process  (IJ)  udayı  tákirarlanatuǵın  xarakterge  iye.  IJ  ni 

ańlatiwshı  iskerlik  insan  miynetin  bóliwleniwi  nátiyjesinde  ajralıp  shıqqan,  bir 

birlerinen  parıqlanıwshı  bólekgi  wazıypalıq,  shólkemlestirilgen  birliklerge  bólinedi. 

IJ  dıń  ekonomikalıq  hám  texnologiyalıq  tásiri  tek  jańa  ónimler  yamasa 

texnologiyalarda bólekan ámelge asadı.  

 

 

  ancha  kóbirek  jańa  texnikanı  payda  bolıwınıń  shárt  -  sharayatı  retinde 

ekonomikalıq  hám  ilimiy  -  texnikalıq  potencialı  kóbeyiwinde  kórinetuǵın  boladı, 

yaǵnıy  innovciyalıq  sistema  jáne  onıń  strukturalıq  elementleriniń  texnologiyalıq 

dárejesi asadı, sonıń menen innovatsiyalarǵa uqıplıq da asadı. 

 

Innovatsion jarayonni umumiy ko`rinishda zanjirga ko`rinishida yozish 

mumkin: 

 

FT–AT–I–L–Q–O`-SICh–M–Sot, 

 

bul jerde FT ha’m AT – fundamental ha’m a’meliy izertlewler; I – isleme; 

 

 

– proektlestiriw; Q – qurilis; O` – o`zlestiriw; SICh. – sanaat islep shig’ariw; 

M – marketing; Sot. – satiw. 

 

Bul  kishi  shınjırdı  analiz  etiw  ushın  onıń  túr-túrli  elementleri  ortasındaǵı  teris 

baylanıs  faktorlarıdan  abstraklashish  (predmetler  hám  olar  ortasındaǵı 

munasábetlerdiń  bir  qatar  qásiyetlerinen  olardıń  za’ru’rli  belgilerin  ajıratıw 

maqsetinde  qiyaliy  shalg`iw),  FT  –  O`  shen’ber  uzinlig’in  (ol  10  jildan  ko`birek 

dawam  etiwi  mu’mkin)  ha’m  pallalardan  ha’r  birinin’  (FT  –  AT;  L  -  Q) 

g’arezsizligin esapqa aliw za’ru’r. 

 

Ilimiy  jumıs  túsinigi  menen  baylanıslı  fundamental  (teoriyalıq  )  izertlew  hár 

qanday innovciyalıq processtiń baslanǵısh basqıshı boladı. Álbette, davraning hár bir 

bólek  elementi  fundamental  izertlew  menen  baylanıslı  ilimiy  jumıs  menen 

toldırilg’anlig’i Sol zat xarakterli, FT dan SICh 

 

 

 

Upravlenie innovatsiyami. Per. s angl. – M.: Al`pina Biznes Buks, 2008

 

11 

shekem  jan’a  mag’liwmatlardin’  mug’dari  kemeyip  baradi.  Bunda  izertlew 

iskerligi  barg’an  sayin  ko`nikpeler,  ta’jriybeler  ha’  standartli  usillar  menen  almasip 

baradi. 

 

Eger FT dıń juwmaqlawshı nátiyjesi haqqında gáp ketsa, ol jaǵdayda tek soraw 

teoriyası salasındaǵı jańa, ájayıp, tastıyıqlanǵan maǵlıwmatlar hám informaciyalardı 

alıw  hám  qayta  islewge  qaratılǵan  izertlew  iskerligin  ajıratıw  kerek.  Teoriyalıq 

izertlew tikkeley anıq ámeliy wazıypalardı tarqatıp alıw menen baylanıspaǵan, biraq 

tap  onıń  ózi  innovciyalıq  processtiń  tiykarı  bolıp  tabıladı.  Sonıń  menen  birge 

teoriyalıq  izertlewlerdiń  zárúrligi  ámeliyattıń  mútajlikleri  hám  predmet  haqqındaǵı 

aldınǵı bilimlerdń sintezi menen tiykarlanishi múmkin. 

 Fundamental izertlewler, qaǵıydaǵa kóre, ámeliy izertlewlerde ámelge asadılar, 

biraq bul zat tezlik penen júz bolmaydı. Tek birpara izertlewler  AT  - I - L  hám  t.b. 

ámelge  asadılar.  Fundamental  izertlewler  temalarınıń  shama  menen  90  %  unamsız 

nátiyjege  ıyelewi  múmkin.  Unamlı  nátiyjege  iye  qalǵan  10  %  den  hámmesi  da 

ámeliyatda  qollanilmaydi.  Axir  fundamental  izertlewdiń  maqseti  -  process  (másele 

teoriyası ) ni tusinip jetiw hám rawajlandırıwdıń bolıp tabıladı. 

 

 Ámeliy  izertlewler  (AT)  pútkilley  basqa  maqsetke  qaratılǵanlıqlarǵa  egalar. 

Bul “bilimlerdi materiallıq jaǵday ” ga keltiriw, olardı óndiris processinde ózgertiw, 

jańa ónim, texnologiyalıq sızılmalar hám t.b. tapsırıw bolıp tabıladı. 

 

 Ishlamalar  nátiyjesinde  jańa  mashinalar  (úskeneler)  dıń  konstruktsiyasi 

jaratıladı hám process proektlashtirish (L), kóriw, ózlestiriw (O') hám sanaat óndirisi 

(SICh)  máwsimlerine  ótedi.  M  hám  Sot  máwsimleri  tuwrıdan  -  tuwrı  innovciyalıq 

process nátiyjelerin sawdalı satıw menen baylanıslı. 

 

 

 

 

 

 

1.3. Innovatsion menejmentning maqsadlari. 

 

 

 

 

12 

Kárxana  innovciyalıq  menejmentning  maqsetleri  firmanıń  wazıypası,  onıń 

filosofiyası, dástúrleri hám shólkemniń turmıslıq davrasi menen baylanıslı. 

 Zamanagóy  tejew  xojalıq  iskerliginiń  sub'ekti  -  bul  kárxana,  kompaniya,  firma, 

korporatsiya,  yaǵnıy  iskerliktiń  túr-túrli  túrleri,  serikler,  mulkni  erkin  tańlawshı  hám 

mámleketlik aldında belgilengen minnetlemelerge iye yuridikalıq shaxs bolıp tabıladı. 

 Firma  strategik  hám  operativ  ǵárezsizlikke  iye,  óndiris  kólemleri,  islep  shıǵarılıp 

atırǵan  ónimniń  túrleri  texnologiyalıq  hám  shólkemlestirilgen  strukturanı  belgileydi, 

bazardaǵı hulq hám jaylasıw máselelerin sheshedi. 

maqsetler  sistemasina  iye,  olar  firma  rawajlanıwınıń  sırtqı  ortalıǵı  hám  ishki 

mútajliklarining  tásiri  menen  belgilenedi.  Firmanıń  sırtqı  ortalıq  tásiriden  kelip  shıqqan 

strategik maqsetleri sisteması 2 -suwretde kórsetiw etiledi. 

 Kárxana innovciyalıq iskerliginiń onıń ishki mútajlikleri noqatı názeriden maqsetleri 

barlıq óndiris sistemalarını jańarıw esabıǵa óndiristiń natiyjeliligin asırıw, ilimiy, ilimiy - 

texnikalıq, intellektual hám ekonomikalıq potenciallerden nátiyjeli paydalanıw tiykarında 

kárxana báseki abzallıqlarını kóteriwden ibarat esaplanadi. 

 Sotsial  maqsetler  xızmetkerler  mıynet  haqını  asırıw,  miynet  sharayatların  jaqsılaw 

hám sotsial qorǵawdı asırıwǵa qaratılǵan bolıp tabıladı. 

 Innovciyalıq  maqsetler  potencialın  jańalıqlardı  islep  shıǵıw,  patentlestiriw  hám 

litsenziyalastırıw  boyınsha  jumıslardı  ótkeriw,  nou  -  xaular,  jańa  sanaat  úlgileri,  tavar 

belgileri hám t.b. satıp alıw menen baylanıslı. 

 Firmanıń  jańalıqların  sawdalastırıw  salasındaǵı  maqsetleri  keyinirek  segmentin 

keńeytiw  hám  jańa  bazarlarǵa  bastırıp  kiriw  menen  bazarda  bekkem  jaǵdaynı  iyelew 

ushın aktiv marketing izertlewlerin ótkeriwdi óz ishine aladı. 

Innovciyalıq  menejmentning  ústin  turatuǵın  maqsetleri  innovciyalıq  iskerlikti 

aktivlestiriw  tiykarında  shólkemdi  ósiwi  hám  rawajlanıwı,  jańa  tovarlar  hám  jańa 

texnologiyalardı bazar tárepine aktiv háreketlentiriw ekonomikalıq taraqqiy etiw hám 

jańa  bazarlarǵa  bastırıp  kiriwdi  aktiv  ósiwi  ushın  óndirisdi  jáne  de  qánigeliklestiriw 

hám  hár  tárepleme  rawajlandırıwdıń  múmkinshiliklerinen  paydalanıwdan  ibarat 

esaplanadi. 

 

 Shólkemniń  taktik  maqsetleri  jańalıqların  islep  shıǵıw,  nátiyjeni  ámelde 

qollanıw  etiw  hám  ózlestiriw,  kárxanaǵa  investitsiyalar  kirgiziwdi  hám  finanslıq 

támiynlew,  qánigelikti  ózgertiwge  oqıtıw,  xızmetkerlerdi  xoshametlew  hám 

sıylıqlaw,  ITTKI  hám  jańalıqlardıń  ilimiy  bazası,  basqarıwdıń  ususllari  hám 

wazıypaları, jollıq hám usılların jetilistiriwden ibarat esaplanadi. 

 

 

Davlat – siyosiy maqsadlar: ishlab chiqarishni o`sishi, byudjetga soliq, 

 

nafaqa va boshqa to`lovlar 

 

 

 

 

 

Iqtisodiy 

 

Huquqiy maqsadlar: 

maqsadlar: 

 

qonunga rioya qilish 

Foydalar va 

 

va ijro intizomi 

sotishlar hajmini 

 

 

ko`paytirish 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Tashkilot 

   

 

 

 

 

Ilmiy  – 

texnolo

gik 

Sotsial 

 

 

 

 

 

 

maqsad

lar: 

 

 

 

 

 

maqsadlar:  jamiyat 

 

 

 

 

 

 

  yangicha 

yondashishlar va 

ehtiyojlarini 

 

 

 

 

 

  usullarn

i 

topish, 

qanoatlantirish 

 

 

 

 

 

 

yangiliklarni yaratish 

 

 

 

 

 

 

 

   

 

 

 

 

 

Ekologik maqsadlar: 

 

Bozor maqsadlari: 

 

chiqindilar va atrof 

 

hulqning faol 

 

muhitga chiqarishlarni 

 

strategiyasi yangi 

 

kamaytirish 

 

segmentlar va 

1

4 

 

 

bozorlarni 

 

 

 

o`zlashtirish 

 

 

 

 

 

Shólkemniń strukturalıq maqsetleri kárxana sistemashaları: 

 óndirisler,  ITTKI,  xızmetkerler,  finanslar,  marketing  hám  menejmentni 

muwapıq xızmet kórsetiwi menen baylanıslı. 

 Innovciyalıq  menejment  maqsetlerin  ulıwma  xarakteristikalaw  tómendegi 

tiykarǵı kriteryalar boyınsha ótkeriledi: 

 dárejesi (strategik hám taktik); ortalıq túrleri (sırtqı hám ishki); 

 mazmunı 

(ekonomikalıq, 

sotsial, 

siyasiy, 

ilimiy, 

texnikalıq, 

shólkemlestirilgen  hám  t.b.  );  ústinligi  (ústin  turatuǵın,  mudamǵı,  dástúriy,  bir 

retli);  háreketleniw  múddeti  (uzaq  múddetli,  ortasha  múddetli,  qısqa  múddetli); 

wazıypalıq strukturaları (óndiris, ITTKI, xızmetkerler, finanslar, 

 marketing,  menejment);  shólkemniń  ámeldegi  bolıw  davrasining  basqıshları 

(payda  bolıw,  ósiw,  er  jetiw,  tómenlew  hám  ámeldegi  bolıw  davrasini 

tamamlanishi). 

 Úlken shólkemlerde, qaǵıydaǵa kóre, maqsetler terekin bar ekenligin baqlaw 

múmkin. Bul halda maqsetlerdń ierarxiyasi za’ru’rli bolıp tabıladı, sebebi tómende 

turıwshı buwın maqsetleri yuo'orida turıwshınıń maqsetlerine boysunadılar. 

 Tayansh  sózler:  Innovatsiya,  innovciyalıq  process,  innovciyalıq  iskerlik, 

innovciyalıq  menejment,  innovciyalıq  basqarıw,  innovciyalıq  menejer, 

fundamental  (teoriyalıq  )  izertlewler,  ámeliy  izertlewler,  innovciyalıq 

menejmentning maqsetleri. 

 

Qısqasha juwmaqlar : 

 

 Innovciyalıq process- innovciyalıq ózgerislerdi tayarlaw hám ámelge 

asırıwdan ibarat bolıp, birden-bir bir pútkildi quraytuǵın óz-ara baylanıslı 

máwsimlerden ibarat esaplanadi. 

 Innovciyalıq basqarıw oǵadada quramalı bolıp tabıladı. Innovciyalıq 

processlerdi rawajlanıwı nizamlıqlardı analiz etiw ushın innovciyalıq menejerlar 

bolǵan qánigeler zárúr, olar jańalıq kirgiziwlerdiń túr-túrli shólkemlestirilgen - 

ekonomikalıq tárepleri menen shuǵıllanadılar. 

 Innovciyalıq menejment - innovciyalıq processler, innovciyalıq iskerlik, bul 

iskerlik menen bánt bolǵan shólkemlestirilgen strukturalar hám olardıń 

xızmetkerlerin basqarıw printspları, usılları hám formalarınıń kompleksi bolıp 

tabıladı. 

 

 Menejmentning hár qanday basqa tarawlar ushın sıyaqlı, onıń tómendegiler 

xos bolıp tabıladı: maqsetti qoyıw hám strategiyanı tańlaw ; davraning tórtew 

basqıshları: 

 

  rejalashtirish; 

 

  shartlarni belgilew hám shólkemlestiriw; 

 

  ijro etiw; 

 

  rahbarlik. 

 

 Kárxana innovciyalıq menejmentining maqsetleri firmanıń wazıypası, onıń 

filosofiyası, dástúrleri hám shólkemniń turmıslıq davrasi menen baylanıslı. 

 

 Qadaǵalaw sorawları : 

 

  Innovatsiya ne? 

 

  Innovciyalıq processtiń mánisi? 

 

  Fraskati qollanbası jáne onıń wazıypaları neden ibarat? 

 

  Innovciyalıq menejerning tiykarǵı waziypası qanday? 

 

  “Innovciyalıq menejment” túsinigi ne? 

 

  Siz innovciyalıq menejmentning qanday basqıshların bilesiz?  

 

Firmanıń innovciyalıq menejmentdagi sırtqı maqsetlerin sanap beriń. 

 

Siz firmanıń innovciyalıq menejmentdagi qaysı ishki maqsetlerin bilesiz? 

 

Innovciyalıq menejment maqsetleriniń ulıwma klassifikaciyaın beriń. 

Innovatsion menejment maqsadlarining umumiy tasnifini bering. 

 

 

 

 

 

Foydalanilgan adabiyotlar ro`yxati: 

 

 

O`zbekiston 

Respublikasi 

Prezidenti 

Islom 

Karimovning 

Vazirlar 

Mahkamasining  2010  yilning 29 yanvaridagi  mamlakatning 2009 yildagi sotsial – 

iqtisodiy  rivojlanishining  yakunlari  va  2010  yildagi  iqtisodiy  dasturining  muhim 

ustuvorliklariga bag`ishlangan majlisidagi ma`ruzasi. 

 

 

I.A. Karimov “Jahon moliyaviy – iqtisodiy inqirozi, O`zbekistonda uni bartaraf 

qilishning yo`llari va choralari”. Toshkent.: “O`zbekiston”, 2009. 

 

“Innovatsionnoe razvitie: Ekonomika, intellektual`nыe resursы, upravlenie 

znaniyami.” Pod redaktsiey B.Z. Mil`nera, Infra-M, 2010 

 

 

Dorofeev V.D., Shmeleva A.N. “Innovatsionnыy menedjment” Uchebnoe 

posobie dlya vuzov. M.: “Feniks”, 2009. 

 

 

Kaplan S., Foster R. “Effektivnaya kompaniya. Postroenie gibkogo i 

innovatsionnogo predpriyatiya”. Izd. “Al`pina Biznes Buks”. 2009. 

 

 

Upravlenie innovatsiyami. Per. s angl. – M.: Al`pina Biznes Buks, 2008.