Investitsiya siyosatining tahlili va kapital qo'yilmalarga mablag'larni jalb qilish samaradorligi

Investitsiya siyosatining tahlili va kapital qo'yilmalarga mablag'larni jalb qilish samaradorligi.

120-19 Ismoilov Ismoil

Investitsiyalar: iqtisodiy mazmuni, mohiyati va tasniflanishi (turlari)

• Investitsiya milliy iqtisodiyotda nisbatan yangi termin hisobla-nadi. Investitsiyal (lot. investio — &rash) — iqtisodiyotni rivojlan-tirish maqsadida o`z mamlakatida yoki xorijda turli tarmoqlarga, ijtimoiy-iqtisodiy dasturlarga, itmovatsiya, tadbirkorlik loyihalariga uzoq muddatli kapital kiritish (qo`yish)dir. An'anaviy tarzda investitsiya deganda kelgusida ko`zda tutilgan daromadlarni olish maqsadida hozirda aniq iqtisodiy loyihalarni amalga oshirish tushuniladi. Investitsiya mohiyatini taysiflashdagi bunday yonda-shuvga may, shu bilan birga, xorijiy iqtisodiy adabiyotlarda bir-lamchi e'tibor beriladi. Investitsiyalarning iqtisodiy mohiyati2 va mazmuni3 to`g'risida iqtisodchi olimlar o`rtasida qarashlar va fikrlar mavjud. Bu so`zning ham keng ma'nosidan, ham for ma'nosidan foyda-lanish mumkin. <> tushunchasining ma'no-mazmuniga hozirgacha yakuniy bir ta'rif beril.magan va iqtisodiy fanning turli sohalarida investitsiyaning rnaqsadi, vazifalari, manbasi, mablag` kiritish sohalari va obyektlarining xususiyatlaridan kelib chiqib turlicha ta'rif berilmoqda,

Fikrimizcha, investitsiya faoliyatiga berilgan ta'riflar, uning mohiyatini toga ochib berolmaydi. Chunki investitsiya faoliyatida investitsiyalash maqsadi, yobnalishlari, obyekti va subyektlari ishtiroki, investitsiyalarnin' g ketma-kettigi va ularning o`zgaruv-chanligi (metamorfozi), ya'ni resurslar (qiymatliklar) — qo‘yish (xarajatlar) va investitsiya natijasida samara (foyda, daromad) olish yotishi kerak. Keng, ma'noda, investitsiya faoliyati bu g`oyalami ishlab chiqish va investitsiya loyihalarini asoslash, ularni moddiy-texnik va moliyaviy ta'minlash, burring natijasida barpo etilayotgan obyekt faoliyatini boshqarish va investorlarning o`z oldiga qo'ygan maqsadlariga erishish imkoniyatlarini ham aks ettiradi. Investitsiya faoliyatida resurslarni jamlash, ularni qo`yish (joylashtirish, yo`naltirish) va bu jarayon natijasida foyda (daro-mad) olish yoki ijtimoiy samaraga erishish bir-biri bilan uzviy bog`langandir. lnvestitsiya faoliyatining tarkibiy tuzilishini uning obyektlari, investitsiya resurslari va subyektlari tashkil giladi. Moddiy va no-moddiy ne'matlar ishlab chiorish obyektlari investitsiya faoliya-tining obyektlari hisoblanadi (3.1-rasm). Shu bilan birga barpo etilishi va foydalanilishi qonun hujjatla-rida belgilangan sanitariya-gigiyena, radiatsiya, ekologiya, arxitek-tura-shaharsozlikka oid va boshqa talablarga javob bermaydigan, yuridik va jismoniy shaxslarning huquqlarini hamda qonun bilan qo`riglanadigan manfaatlarini buzadigan obyektlarga investitsiya Iciritish taqiqlanadi.

• Fikrimizcha, investitsiya faoliyatiga berilgan ta'riflar, uning mohiyatini toga ochib berolmaydi. Chunki investitsiya faoliyatida investitsiyalash maqsadi, yobnalishlari, obyekti va subyektlari ishtiroki, investitsiyalarnin' g ketma-kettigi va ularning o`zgaruv-chanligi (metamorfozi), ya'ni resurslar (qiymatliklar) — qo‘yish (xarajatlar) va investitsiya natijasida samara (foyda, daromad) olish yotishi kerak. Keng, ma'noda, investitsiya faoliyati bu g`oyalami ishlab chiqish va investitsiya loyihalarini asoslash, ularni moddiy-texnik va moliyaviy ta'minlash, burring natijasida barpo etilayotgan obyekt faoliyatini boshqarish va investorlarning o`z oldiga qo'ygan maqsadlariga erishish imkoniyatlarini ham aks ettiradi. Investitsiya faoliyatida resurslarni jamlash, ularni qo`yish (joylashtirish, yo`naltirish) va bu jarayon natijasida foyda (daro-mad) olish yoki ijtimoiy samaraga erishish bir-biri bilan uzviy bog`langandir. lnvestitsiya faoliyatining tarkibiy tuzilishini uning obyektlari, investitsiya resurslari va subyektlari tashkil giladi. Moddiy va no-moddiy ne'matlar ishlab chiorish obyektlari investitsiya faoliya-tining obyektlari hisoblanadi (3.1-rasm). Shu bilan birga barpo etilishi va foydalanilishi qonun hujjatla-rida belgilangan sanitariya-gigiyena, radiatsiya, ekologiya, arxitek-tura-shaharsozlikka oid va boshqa talablarga javob bermaydigan, yuridik va jismoniy shaxslarning huquqlarini hamda qonun bilan qo`riglanadigan manfaatlarini buzadigan obyektlarga investitsiya Iciritish taqiqlanadi.