Ишчи кучи бозори. Ялпи ишчи кучи ва унинг бандлиги 1 Ишчи кучини такрор ҳосил қилиш ва унинг хусусиятлари

ИШЧИ КУЧИ БОЗОРИ. ЯЛПИ ИШЧИ КУЧИ ВА УНИНГ БАНДЛИГИ
1

• Ишчи кучини такрор ҳосил қилиш ва унинг хусусиятлари.

2

• Ишчи кучи бозори. Ишчи кучи ялпи талаби ва ялпи таклифи нисбати.

3

• Ишсизлик ва унинг турлари. Ишсизлик даражасини аниқлаш.

4

• Ўзбекистонда ишчи кучи бандлигини таъминлаш ва ишсизларни ижтимоий ҳимоялаш борасидаги давлат сиёсатининг асосий йўналишлари.

Ишчи кучи
Ишчи кучини такрор ҳосил қилиш
Бу инсоннинг ақлий ва жисмоний қобилиятларининг йиғиндиси бўлиб, жамиятнинг асосий ишлаб чиқарувчи кучи ҳисобланади.
Бу ақлий ва жисмоний куч-қувватини ишлатиб, чарчаган ишчининг қобилиятини қайта тиклаши, яъни унинг овқатланиши, кийиниши, дам олиши ва маданий ҳордиқ чиқаришидир.
Ишчи кучи ресурслари
Бу мамлакат аҳолисининг меҳнат фаолиятига лаёқатли бўлган қисмидир.
булар
эркаклар
аёллар
16 ёшдан 60 ёшгача бўлганлари
16 ёшдан 55 ёшгача бўлганлари
Ишчи кучи ресурсларининг иккита тури фарқланади
Ишчи кучининг фаол қисми
Ишчи кучининг потенциал қисми
Булар ижтимоий ишлаб чиқаришда банд бўлган шахслар.
Булар ишлаб чиқаришдан ажралган ҳолда ўқиётганлар ва вақтинчалик уй хўжалигида банд бўлганлар
Мамлакатдаги ишчи кучи ресурслари миқдорига таъсир қилувчи омиллар
Аҳолининг табиий ўсиши
Ишчи кучи миграцияси
Ишчи кучи миграцияси
Бу турли омиллар таъсири остида (масалан, иш ҳақи даражасидаги ўзгаришлар, ишсизлик ва ҳ.к.) ишчи кучининг бир ҳудуддан бошқа бир ҳудудга кўчиб ўтишидир.
Унинг турлари
Ички миграция
Бу бир мамлакат ичида рўй берадиган миграция
Халқаро миграция
Бу халқаро миқёсда рўй берадиган миграция
Ички миграциянинг асосий шакллари

• Бу аҳолининг доимий яшаш жойини ўзгартириши билан боғлиқ миграция;

Тугал миграция

• Бу ишчи кучининг бир ҳудуддан бошқа ҳудудга мунтазам даврий равишда қатнаб ишлаши билан боғлик миграция;

Тебранувчи миграция

• Бу мавсумий иш фаолияти билан боғлиқ миграция;

Мавсумий миграция

• Бу ишчи кучининг баъзи ҳолларда бошқа ҳудудларга бориб келиши билан боғлиқ миграция.

Тасодифий миграция
Ишчи кучи бозори

Бу хўжалик фаолияти жараёнида “ишчи кучи” товари эгалари ва унинг асосий истеъмолчилари – давлат ва тадбиркорлар ўртасида меҳнат шароитлари ва унга ҳақ тўлаш миқдорлари, ишчиларнинг малака даражаси, улар томонидан бажарилаётган ишларнинг ҳажми, интенсивлиги ва масъулият даражаси бўйича таркиб топувчи ижтимоий-иқтисодий муносабатларнинг мураккаб тизимидир.

Ишчи кучи товар эканлигининг илмий асоси
Ишчи кучининг ҳам ҳудди товар каби иккита ҳусусияти мавжуд
булар
Ишчи кучи қиймати
Бу ишчи кучини такрор ишлаб чиқариш ҳамда унинг сифатини ошириш жараёнларини етарли даражада таъминлаш учун зарур бўлган барча ҳаётий неъматларнинг жами қийматидир.
Ишчи кучининг нафлилиги
Бу унинг капитал эгасининг фойда олишга бўлган эҳтиёжини қондириш лаёқатидир.
Филипс эгри чизиғининг моҳияти
Унга кўра

Меҳнатга лаёқатли аҳоли умумий сонида ишсизларнинг улуши қанчалик оз бўлса, нархларнинг инфляция таъсири остидаги ўсиш суръатлари шунчалик юқори бўлади. инфляция даражасини 1%га пасайтириш учун ишсизликни 2%га ўстириш лозим бўлади.

Номинал иш ҳақи ва инфляция
Ишсизлик даражаси
Ишсизлик ва унинг турлари. Ишсизлик даражасини аниқлаш.
Ишсизлар
Улар меҳнатга лаёқатли бўлиб, ишлашни хоҳлаган, лекин иш билан таъминланмаганлар.
Ишсизлик турлари
Ишсизлик даражаси
Бу ишсизлар сонининг ишчи кучи таркибидаги улушидир.
Ўзбекистонда ишчи кучи бандлигини таъминлаш ва ишсизларни ижтимоий ҳимоялаш борасидаги давлат сиёсатининг асосий йўналишлари.
950 мингдан ортиқ;
600 мингдан зиёди;
210 мингдан ортиқ.
32 фоиз;
1,3 баробар.