Ishlab chiqarish nazariyasi Ishlab chiqarish jarayoni

Ishlab chiqarish nazariyasi
Ishlab chiqarish jarayoni - bu insonlarning o’z iste‘mollari uchun zarur bo’lgan moddiy va nomoddiy ne‘matlarni ishlab chiqarishga yo’naltirilgan maqsadga muvofiq bo’lgan faoliyatlar majmuasidir. Ishlab chiqarish bu kishilarning real mehnat faoliyatidir.
Ishlab chiqarish sohalari
Modiy ishlab chiqarish
Xizmat ko`rsatish


Moddiy ishlab chiqarish
Xizmat ko`rsatish
sanoat
qurilish

qishloq xo`jaligi
turizm

sport
sog`liqni saqlash
ta`lim
Jami tovarlar va xizmatlar, ya‘ni milliy mahsulotning yil davomidagi yig’indisi mamlakat bo’yicha ishlab chiqarishning umumiy natijasi deyiladi.


Mamlakatda yil davomida yaratilgan milliy mahsulot natural jihatdan uch qismdan iborat bo`ladi
Ishlab chiqarish vositalari
Iste`mol buyumlari
Turli hildagi xizmatlar
Yaratilgan mahsulot qiymat jihatdan ham uch qismdan iborat bo’ladi.
1. Ishlab chiqarish jarayonida iste‘mol qilingan ishlab chiqarish vositalar qiymatining mahsulotga utgan qismi (S);
2. Yangidan vujudga keltirilgan mahsulotning mulkdorlar, tadbirkorlar, va jamiyat uchun ishlab chiqarilgan qo’shimcha mahsulot qiymati (J);
3. Yangidan yaratilgan mahsulotning bir qismi, ishchilarga tegishli qismi zaruriy mahsulot qiymati (Ya) dan iboratdir.
Yaratilgan mahsulotdan iste‘mol qilingan ishlab chiqarish vositalari qiyomati chegirib tashlansa, qolgan qismi sof mahsulot deyiladi.
Qo`shimcha mahsulot
Zaruriy mahsulot

Zaruriy mahsulot - bu ishchi va xizmatchilar tomonidan ish vaqtining bir qismi bo’lgan zaruriy ish vaqtida zaruriy mehnat bilan yaratiladi va ularga ish haqi, mehnat haqi ko’rinishida beriladi.
Zaruriy mahsulot
Ish haqi
Ijtimoiy himoya fondlari
Qo`shimcha mahsulot
foyda

foiz
renta

soliqlar

Samaradorlikni oshirishga ta‘sir qiladigan omillar

Ishchi kuchi salohiyati;

Fan-texnika taraqqiyoti va uning yangiliklari;

Ishlab chiqarishda innovatsiyalarni qo’llash.

Ishlab chiqarishni modernizatsiyalash.

Sub‘ektlarni ya‘ni ishlab chiqaruvchilarni moddiy rag’batlantirish.

Tabiiy, modiy va mehnat resurslaridan tejash va tejamkorlik bilan foydalanish;

Iqtisodiyotni tarkibiy tuzilish va ratsional joylashtirish;

Fan texnika taraqqiyotini ikkita yo’li bor:
evolyutsion
revolyutsion
1. Evolyutsion yo’lidir - mavjud texnika texnologiya asosida, mashinalar va uskunalar qisman modernizatsiyalashtiriladi, rivojlanish asta-sekinlik bilan amalga oshirib boriladi.


2.Revolyutsion yo`li- fan-texnikaning bir qancha sohalarida birdaniga katta o`zgarishlar qilinadi, texnikaning eng so`nggi yangiliklari tufayli samaradorlikka erishadi