Ishlab chiqarish omillaridan foydalangan holda mahsulot yaratish jarayonini yoki ishlab chiqarish omillarini tayyor mahsulotga aylantirish jarayoni

2-Модул. Ишлаб чиқариш. Рқобатлашган бозордаги фирмалар ҳаракати. Тармоқ таклифи (муддат-20.11.2022)


4 - Mаvzu. Ishlab chiqarish nazariyasi
Ishlab chiqarish (product) - ishlab chiqarish omillaridan foydalangan holda mahsulot yaratish jarayonini yoki ishlab chiqarish omillarini tayyor mahsulotga aylantirish jarayoni.
Chekli texnologik almashtirish normasi (marginal rate of technological substitution, MRTS_xy) - ishlab chiqarish xajmi o’zgarmaganda bir birlik X omilini necha birlik Y omil bilan almashtirish mumkinligini ko’rsatadi.
Izokvanta – bir xil xajmda mahsulot ishlab chiqarishni ta’minlovchi omillar sarflari kombinatsiyalarini ifodalovchi egri chiziq.
Izokosta – yig’indisi bir xil yalpi xarajatga teng bo’lgan resurslar sarflari kombinatsiyalarini ifodalovchi chiziq Izokosta tenglamasi:

Bu erda: C – yalpi xarajat;

– ish haqi;
r – kapital narxi.
Resurslardan foydalanish sharti



Ishlab chiqarish funksiyasi – ishlab chiqarilgan mahsulot miqdori bilan shu mahsulotni ishlab chiqarishdagi sarflangan ishlab chiqarish omillari miqdori o’rtasidagi bog’liqlikni ifodalovchi funksiya.
Ishlab chiqarish funksiyasi umumiy holda quyidagicha yoziladi:

F₁ F₂…F_n – ishlab chiqarish omillari miqdori.
Agar ishlab chiqarishni faqat kapital va mehnat sarflari miqdoridan bog’liq desak

Ishlab chiqarish omili mahsuloti.

Umumiy mahsulot (total product, TP) - ishlab chiqarish omili sarfiga to’g’ri keladigan mahsulot miqdori. Masalan, TP_L – mehnatning umumiy mahsuloti; TP_K – kapitalning umumiy mahsuloti.
Mehnatning o’rtacha mahsuloti:

Kapitalning o’rtacha mahsuloti

Chekli mahsulot (marginal product, MR) – boshqa omillar sarfi o’zgarmaganda bir birlik biror omildan qo’shimcha foydalanish hisobidan ishlab chiqarilgan qo’shimcha mahsulot. Masalan, mehnatni chekli mahsuloti