Islom dinida ayol

Islom dinida ayol — musulmonlar jamiyatidagi ayol oʻrni, shuningdek ayolning, ijtimoiy institutlar bilan oʻzaro munosabatlarini tartibga soluvchi normalar va qoidalar tizimi.
Islomdagi ayollarning oʻrni musulmon jamiyatining ijtimoiy tuzilishini tanqid qilishning anʼanaviy nuqtasidir. Shariatda (Islom qoidalari) erkaklar va ayollarning huquq va majburiyatlar sohasidagi rollari sezilarli farqga ega. Unda nikoh, ajralish, yuridik huquq, kiyim-kechak va taʼlim masalalaridagi farqlar ifodalanadi.
Tarixda
IV—VI asr arab ayollarining anʼanaviy kiyimlari.
Islom dinini ayollarning oʻrniga taʼsirini baholash uchun Islomdan oldingi Arabistondagi ayollarning oʻrnini koʻrib chiqish kerak. Oʻsha paytdagi ayollarning holati koʻp narsalarni orzu qilishga qolgan edi. Qashshoqligi tufayli ota-onalar yangi tugʻilgan qiz chaqaloqlarini oʻldirganlari haqida dalillar mavjud.
Islom arab jamiyatining tuzilishini oʻzgartirdi, gender rollarini isloh qildi. Professor William Montgomerining tadqiqotiga koʻra, Islom ayollarning holatini yaxshilagan, ularga huquqlar bergan. Baʼzi tadqiqotchilar Islomga koʻra ayollar 20-asrgacha boʻlgan baʼzi Gʻarb mamlakatlariga qaraganda koʻproq huquqlarga ega ekanligini taʼkidlaydilar. Masalan, fransuz qonunchiligiga muvofiq ayollarning huquq layoqatini cheklash faqat 1965-yilda bekor qilingan. Garvard universitetining huquqshunos professori Noa Fildman, qayd etadiki:

“

Inglizlar barcha mustamlakalarda bo`lgani kabi,o`z qonunlarini musulmonlarga ham qo`lladilar, natija esa bitta edi - ayolni islom qonunlari bergan huquqlaridan mahrum qilish. Buni gender tengligi yo`lidagi rivojlanish deb atash mushkuldir.

”

Oksford lugʻatida islom paydo boʻlganidan keyin ayollarning oʻrni umumiy yaxshilanganligiga ishora qilib, ayol shaxsining toʻliqligi eʼtirof etilganligini taʼkidlaydi.
Nikoh islomga koʻra, ayol roziligi majburiy boʻlgan „shartnoma“ sifatida koʻriladi. Ayollar meros olish huquqiga ega boʻlib, Islom tarqalishidan oldin bu huquq ilgari faqat erkakning qarindoshlariga berilgan. Annemari Shimmel aytadiki, „Ayol oʻrnini islomgacha boʻlgan davr bilan solishtirganda, Islom qonunlari ostidagi ayol holatining bunday oʻzgarishlari ulkan taraqqiyotni anglatardi; qonunga muvofiq ayol oʻz boyligini boshqarish huquqiga ega boʻldi“.
William Montgomerining aytishicha, Muhammad s.a.v ni oʻz davrining tarixiy kontekstida ayollar huquqlarini himoya qilgan va asosiy huquqiy kafolatlarni taʼminlash orqali ularning mavqeini sezilarli darajada yaxshilagan shaxs sifatida koʻrish mumkin.
Jhon Espositoning qayd etishicha, Muhammad s.a.v ayollarga ularning jamiyatdagi mavqeini oshirishga yordam beradigan huquqlar: oilaviy hayot, nikoh, taʼlim va iqtisodiy aloqalar sohasida huquq va imtiyozlar bergan.
Ammo shunga qaramay, ayollarning Islomdagi oʻrni umuman Qur’on gʻoyalariga emas, balki hukmron patriarxal madaniyat meʼyorlariga toʻgʻri kelardi.