Issiq batik Sovuq batikning toʻrt turi mavjud: Klassik naqsh yopiq sovuq zaxira yordamida yaratilgan va bitta qatlamda bo'yalgan


Download 1.11 Mb.
Sana04.09.2023
Hajmi1.11 Mb.
#1672662
Bog'liq
batik


Issiq batik Sovuq batikning toʻrt turi mavjud: Klassik – naqsh yopiq sovuq zaxira yordamida yaratilgan va bitta qatlamda bo'yalgan. "Qatlamli - naqsh yopiq sovuq zaxira yordamida yaratilgan va bir necha qatlamlarga bo'yalgan. Ushbu usul bilan matoga chizish zarbalar bilan qo'llaniladi va ba'zan rezerv yordamida faqat oxirgi
ishlov berish mumkin. Matolarni bo'yashning bir necha usullari mavjud: sho'rlangan bo'yoqlar, zaxiradagi quyuqlashtiruvchi bo'yoqlar, matolarga siyoh bosib chiqarish, moyli bo'yoqlar. Yuqoridagi bo'yashning barcha usullari yog "bo'yoqlari bilan bo'yashdan tashqari, to'xtash joyini talab qiladi. Biroq, bu batikni bug' bilan bug'lash mumkin emas, lekin kelajakda uni yuvish mumkin emas va uning yuzasiga suv tomchilarini tushirishdan himoya qilish kerak. Kompozitsiya - uchta usulda bajariladi: akvarel texnikasi - batik kerakli joyda quritilgan holda xom chiziladi yoki maxsus cho'tkalar bilan quritiladi; ekran texnologiyasi - batik trikotaj va aerozol bo'yoqlari yordamida yaratiladi; rasm - mato natriy xlorid yoki akvarel tuproqning suvli eritmasi bilan singdiriladi va quritgandan keyin bo'yoqlar bilan bo'yaladı. Mato ip bilan bog'lanadi va chiziqlar bo'lishi kerak bo'lgan joylarga mahkam o'raladi va keyin bo'yoqqa tushiriladi. Shuningdek, siz kiyim-kechak va kliplardan

Batik texnikasida shoyiga naqsh solishning bir qancha uslublari mavjud bo'lib, ulardan asosiylarini shartli ravishda quyidagilarga ajratish mumkin: issiq, sovuq va erkin usulda naqsh solish turlari. Batik - qo'lda bo'yalgan matolar san'ati.

Rossiyada Batik 1920-yillarda paydo bo'lgan. 20-asming oxiri batik tez rivojlandi, yangi yo'nalishlar paydo bo'ldi. Yangi batik tendentsiyalarinin asoschilari quyidagilar: manzarali batikda Viktor Pariyskiy ijoj etmoqda, monumental batikda Irina Trofimova, teskari batik ya'niy erkin batika Yuriy Yarin va Evgeniy Arxireev o'z ishlari bilan tanilgan, hikoya batik Tatyana Shixireva; an'anaviy batikda
Viktoriya Kravchenko, Yuriy Balychev, falsafiy batik yoki Davydov texnikasida Sergey Davydov, eksperimental batikda Aleksandr Talayevlar ijod qilmoqdalar.
Batikning issiq va sovuq holda naqsh solish texnologiyalari faqat ehtiyot jamlama tarkiblarning harorati bilan emas, balki naqsh uslubi bilan ham farq qiladi. Masalan, sovuq batik o'zining aniq ifodalangan grafik tasvirlari bilan tavsiflanadi.
Bu uslubda ish boshlashdan oldin tabiiy xom ashyo bo'lgan shoyi mato olish kerak. Birinchi marta ishlaganda juda ham yupqa bo'lmagan matoni, masalan, krepdeshinni tanlagan ma'qul. Avvalo shoyini biror bir betaraf yuvish vositasi yordamida, masalan, xo'jalik sovuni bilan (faqat poroshok bilan emas) yuvib
tashlash kerak. So'ngra ho'l yoki dazmollangan matoni yirtilib ketmasligi
uchun ehtiyotkorlik bilan yog'ochdan yasalgan romga tortib
o'matish va uning buklanib yoki qayrilib qolishiga yo'l
qo'ymaslık lozim.

Matoni bezash usullarida Armaniston, Azarbayjon va Rossiyada ham tanish bo'lgan. Osiyoda ularni ,, batik "deb nomlangan. Bu so'zning kelib chiqishi aniq ma'lum emas. Masalan, Yavada … ambatik "degan so'z uchraydi. Uning


tarjimasi ,, uyish ", ,, rasm solish ", , yozish ". Bu matoni chegaralanuvchi qorishma bilan rasm solish mosligidan xabar beradi. Yava xalqi uchun batık - bu faqat rasm solingan mato emas Bu qandaydir tirik mavjudot. Unda ona tomonidan ajdodlar ruhi o'zida makon topgan O'zi esa ayollar uchun yomon ko'zlardan saqlanuvchi deb hisoblanadi, Shu yerdan, bo'yash Yava yaratılishi juda murakkab
jarayon Mato bo'laklari (masalan 220x105, 250x150) ikki haftadan yarım yilgacha naqshlanadi. Juda mayin naqshli matoni ikki yilgacha naqshlaydılar An'anaviy batik uchun faqat paxta liyon tolalaridan mato ishlatıladi.

chantınglar bılan oq qıladıgan joylarda ishlov berladı.Zamonaviy chantinglarni Indoneziya, Yamaykalarni shaklida tayyorlagan, hamda elektr chantinglar orqali ishlash qulay. Batik ishlab chiqarishda keyingi bosqich: - matoni ilk bor indigoda bo'yash, mashhur bo'yoq indigo beruvchi o'simliklar bargidan olinadi. Ushbu uslub murakkab va vaqtni ko'p talab qiladi. Indigodan tashqari bo'yoq tarkibidagi qand va ohak qo'shiladi. Matoni 10-15 kun davomida ko'p martalab sovuq bo'yoqqa solishadi. Har bir bo'yoqqa solingandan keyin quritiladi; kislorod ta'sirida uning


rangi yanada to'q ko'k bo'ladi. Qadimiy batiklar faqat ko'k rangda bo'yalgan. Keyin 1700- yillarda qo'shimcha jigar rang kiritilgan. Indigo bilan bo'yalgandan keyin mum qirib olinadi. Joylari jigar rangda bo'yagani va rasmning ko'k ontollari mum bilan yopiladi. Jigar rangni soga daraxtining po'stlog'i va ko'pgina qo'shimchalar har xil daraxt po'stlog'i, butta, hashorat va boshqalar beradi, Bo'yash vaqti 6 kundan 15 kungacha davom etadi Nihoyatda to'q tusdagi jigar rang hosil bo'ladi
Matoni qaynoq suvga botirib, mumni oson yo qotishadi. Uni quritib seloch eritmasiga solishadi Tabiiy boyoqlarning mustahkamligiga qaramasdan, ular yana
mustahkamliroq bo'lishi uchun achchiq tosh bura, qand eritmasi va limon sharbatidan foydalanadilar Nihoyatda mato yuviladi Bunday batikning rangi uchmaydi.

3. Ip gazlamalarni bo 'yash 1. Yuvish (ivitish). Mato yumshoq suvda (yomg 'ir yoki


eritilgan qor suvida), agar ular bo 'lmasa muzxonada tayyor- langan muzni eritib foydalaniladi. Matoni ikki kun shu suvda ivitiladi. So 'ng sovunli suvda yuvib, yaxshilab chayilgach quri- tiladi. 2. Pishitish. Paxta tolasidan to'qilgan matodagi yog', mum aralashmalari qoldiqlarini ketkazish uchun u pishitiladi. Pishi- tish
kalsiylangan soda yoki kir sodasi bilan bajariladi. Agar kalsiylangan soda bo'lmasa osh sodasini duxovkada 120- 130°C haroratda kuydirib olinadi. Kuydirilgan osh sodasi kalsiylangan sodaga aylanadi. Pishitilganda 500 g quruq mato uchun 500° C issiqlikda 14-15 litr suv, 150 gr kalsiylangan soda, 150 gr qirilgan quruq kir sovun
kerak bo'ladi. Soda va sovun 3 litr suvda yog'och kurakchada
chaqqonlik bilan aralashtiriladi. Tayyorlangan aralashma qolgan 11-12 litr suvga aralashtiriladi.Pishitiladigan material sirli idishga solib ustidan tayyorlan- gan
eritma quyilib olovga qo'yiladi. Eritma harorati asta-sekinlik bilan 1-2 soat davomida 80-90°C ga ko'tariladi Pishitish paytida mato yog'och kaltak bilan aylantirib turi- ladi. Vaqti-vaqtı bilan aralashmaga yumshoq suv quyib turiladı.
Pishitilgan mato ikki marta issiq (70-80°C) suvda keyin sovuq suvda chayiladi Mato pishitilganmi, yo'qmi tekshirib ko'nish mumkin Buning uchun matodan ip sug'inladi va sovuq suvli stakanga solinadi Pishitilgan ip 1-2 daqiqadan so'ng cho kadı Chayilgan mato uksus solingan (0,5 litr uksus 15 litr suvga) sovuq suvga solib
solinadi. Pishitilgan ip 1-2 daqiqadan so'ng cho'kadi. Chayilgan mato uksus solingan (0,5 litr uksus 15 litr suvga) sovuq suvga solib qo'yiladi. Mato eritmada 2 daqiqa turadi. So'ng ikki-uch marta sovuq suvda chayiladi. Agar mato oppoq rangda bo'lsa u ishlashga tayyor. Lekin oqartirilmagan ip gazlamalar, bo'z, surga o'xshash gazlamalarni oqartirish lozim. Ipak gazlamalarni bo'yashga tayyorlash
Ipak gazlamalarni ivitish, yuvish shart emas. Lekin pishitish zarur. Pishitish. 2-3/ yumshatilgan suvga 8g kalsiylangan soda va 85 g neytral atir sovun chaqqonlik bilan aralashtiriladi. Aralash- maga 10 litr suv solib 500g quruq mato sirli idishda cho'kti- riladi. Shundan so'ng sekin 30 daqıqa davomida aralashma 90- 940C haroratgacha isitiladi va mato 2-2.5 soat davomida ushlab turiladi. So'ngra issiq
suvda va sovuq suvda chayiladi, Chayılgan mato 100 g neytral sovun 12-13 litr yumshoq suv aralashmasiga solinib 900C haroratgacha isitiladı va 1,5-2 soat ushlab turiladı. Mato issiq va iliq, so'ngra sovuq suvda chayıladı. Oqartınish. 80 ml 30%li vodorod perekisı eritması va 5ml 28%li ammiak eritmasi 5 litr yumshatilgan suvga solinadi Mato



Ma'lumki tugunlar uslubi Xitoyda VII asrda paydo bo'lgan. Keyinchalik uning izlari Hindistonda kuzatilgan. U yerda banxey (bandxana, badxni) deb nomlangan, ma'nosi ,, bog'la -buyga ", hozirgi kungacha keng qo'llaniladi.
Tugunli batik.




Gazlama bo`yashning burash usullari

Gazlama bo`yashning Qaytarish va taxlash usullari



Gazlama bo`yashning Tikish va bo`yash usullari.



Issiq Batik Krakle usuli



Download 1.11 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling