Ko‘chirilmaydi. 5-«A» sinf, 110-guruh

n ajratib 
ko‘chirilmaydi.
5-«A» sinf, 110-guruh, 
15 ga, 
10 t., 25 sm, 90 mm
7. Atoqli ot tarkibiga kiradigan raqamlar 
atoqli otdan ajratilgan holda keyingi 
satrga ko‘chirilmaydi.
«Nihol-2012», 
«Tashabbus-98»,
 «Boing-767»
8. Ism va ota ismining birinchi harfiga 
teng qisqartmalar familiyadan va 
taxallus so‘zlari esa bir-biridan ajratib 
ko‘chirilmaydi. 
I.A.Karimov, G.Saidova, 
Alisher Navoiy, Rauf 
Parpi
9. Harfiy qisqartmalar oldingi so‘zdan 
ajratib ko‘chirilmaydi.
Va b. (va boshqalar), 
sh.k. (shu kabilar)
10. Asosan o‘zlashma so‘zlarda ikki 
undosh qator kelsa, ular keyingi 
satrga birgalikda ko‘chiriladi, uchta 
bo‘lsa, birinchi undosh oldingi satrda 
qoldiriladi.
Dia-gramma, mono-
grafiya, silin-drik
Nazorat  uchun  mashqlar
1-mashq. Berilgan gaplardagi so‘zlarni bo‘g‘inlarga ajratib ko‘chiring, 
bunda bo‘g‘in ko‘chirish qoidalariga ahamiyat bering.
1.Toshkent yuridik kolleji 2-kurs talabasi Alisher Aliyevni 
shaxsiy  a’zolikdan  o‘chirishingizni  so‘raymiz.  2.  A.  Aliyev 
o‘qishni  bitirgan  taqdirda,  hisob  bo‘limiga  kutubxona  ma’-
lumotnomasini topshirmagani unga shahodatnoma bermaslik 
uchun kafolat beradi. 3. Yerdan foydalanuvchilarning manfaatlari 
va  mas’uliyatlarini  uyg‘unlashtirish,  ularni  amalga  oshirishning 

28
samarali mexanizmlarini topish va amaliyotga tatbiq qilish muhim 

vazifa hisoblanadi.
2-mashq.  Quyidagi  so‘zlarni  ko‘chirish  qoidalariga  muvofiq  ajratib 
ko‘rsating.
Abadiyat,  abstraksiya,  adliya,  aeroflot,  alanga,  banknot, 
bil’aks,  daf’a,  dasturulamal,  demokratiya,  ekspert,  erksevar, 
fotograf,  geografiya,  huquq,  idora,  ijroiya,  iyeroglif,  jangovar, 
kinostudiya, kodeks, kompleks, krossvord, kriminalist, ko‘ngil, 
leytenant, majmua, mehr-oqibat, melodrama, mikroskop, 
militsioner, muomala, mutafakkir, obuna, osoyishta, ocherk, 
radioeshittirish, siferblat, taajjub, tog‘olcha, ustuvor, voqea, 
xushovoz, o‘zboshimchalik, o‘zaro. 
Qo‘shib yozish qoidalari
3-mashq. Berilgan qo‘shma so‘zlarning tarkibini aniqlang va imlosini 
tushuntiring.
Osmono‘par, ko‘zmunchoq, Yangiyo‘l, yo‘lbars, yeryong‘oq, 
qo‘lyozma, tuyaqush, to‘yboshi, xushmuomala, hozirjavob, 
quvonchbaxsh, guldasta, ishyoqmas, jo‘xoripoya, lolarang, 
jonkuyar, ko‘pnuqta, umumxalq, sofdil, balandparvoz, 
mehmondo‘st, sohibjamol, chalasavod, xushvaqt, tezuchar, 
sheryurak, so‘zboshi, boshyalang, qattiqqo‘l, g‘ayriqonuniy, 
tokqaychi, qirraburun.
Qiyin so‘zlar imlosi
Ц harfi ifodalagan nutq tovushi o‘zbek tilining lotin imlosida 
ikki usulda beriladi:
1. 
-s harfi bilan undosh 
tovushdan keyin
2. 
-ts harfiy birikmasi bilan 
unli tovushdan keyin

29
So‘z boshida: Seylon choyi, 10 

sentner
So‘z o‘rtasida: militsiya, 
dotsent
So‘z o‘rtasida: aksiya, konsert
So‘z oxirida: abzas, kvars
4-mashq.  Nuqtalar  o‘rniga  s  yoki  ts  harflaridan  mosini  qo‘shib, 
ko‘chirib yozing.
Kon…ep…iya, avia…iya, fran…uz, kollek…iya, konstitu…
iya, asso…ia…iya, shpri…, kon…ern, publi…istika, …ement, 
Shve…iya, …elluloza, li…ey, s…enariy, farma…evtika, …irk, 
de…imetr, korpora…iya, …ilindr, Shvey…ariya, federa…iya, 
gidrostan…iya, kan…ler, moderniza…iya, poten…ial, punktua…
iya, so…iologiya, …itrus, kvitan…iya.
Ayirish va yumshatish belgili hamda я, ю, ё, е harfli 
o‘zlashma so‘zlar imlosi
5-mashq. Quyidagi so‘zlarning yozilishiga ahamiyat bering va sababini 
tushuntirishga harakat qiling.
Sudya, atelye, Nyu-York, obyekt, razyezd, pyesa, kompyuter, 
relyef, batalyon, intervyu, premyera, Vyetnam, Pxenyan, bulyon, 
medalyon, alumin, sentabr, aktyor, valuta, salut, gigiyena, luks, 
kastrulka, akkumulator, parashut, glukoza, poyezd, felyeton.
6-mashq. So‘zlardagi nuqtalar o‘rniga mos harflarni qo‘yib ko‘chiring.
Abituri…nt,  af…,  namoy…nda,  su…ste’mol,  si…qidil, 
insho…t, m…ovin, intui…iya, kul…msira, mumk…n, sur…
lmoq, apella…iya, ekspl…ata…iya, …iviliza…iya, psix…atriya, 
koeffi…i…nt, ital…n, i…roglif, sub…kt, deklara…iya, badi…at, 
das…ro‘mol, kompensa…iya, muta…sib, …enzura, yurisdik…
iya, liberaliza…iya, ko…rdina…ion, prezid…um, vak…m, e…
femizm.