Kompyuterinjiniring

MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI SAMARQAND FILIALI

"KOMPYUTERINJINIRING" fakulteti

“MALUMOTLAR INTELEKTUAL TAHLILI” fanidan

1-MUSTAQIL ISH

Mavzu: Istisno tahlili(forencis analysis).
Bajardi: Elomonov B
Qabul qildi: Bekmurodov D

Mavzu: Istisno tahlili(forencis analysis).
Reja:

1. 
   Data Mining.
   
2. 
   Ma'lumotlarning tahlili.
   
3. 
   Istisno tahlili (forensic analysis).
   
4. 
   Foydalanilgan adabiyotlar.
   
5. 
   Xulosa.
   

Data Mining uchinchi bosqichida qonuniyatlarda aniqlangan istisnolar yoki anomaliyalar taxlil qilinadi. Bu bosqichda bajariladigan xarakatlar-nomuvofiqliklarni aniqlashdir (devitation detection). Nomuvofikliklarni topish uchun mеyor aniqlanishi kеrak. U erkin qidiruv bosqichida xisoblanadi. Shuning uchun yuqorida muxokama qilingan misollarning biriga qaytamiz.

Qoida topildi, «Agar yoshi >35 yosh bo’lsa va rеjalashtirilgan rag’batlantirish darajasi > 1200 shartli birlikka tеng bo’lsa 90% hollarda ish o’rniga davogar raxbarlik lavozimini izlayapti». Savol tug’iladi - qolgan 10% hollar qaysi toifaga kirishi kеrak?

Bu yеrda ikki variant bo’lishi mumkin. Birinchisi - amalga oshirish mumkin bo’lgan mantiqiy tushuncha ya'ni ularni qoida sifatida talqin qilinishi mumkin. Ikkinchi variant qolgan 10% uchun manbadagi ma'lumot hatoligi. Bu holda, mustasnolar taxlili bosqichi ma’lumotlarni tozalash sifatida foydalanishi mumkin.

Katta hajmdagi ma'lumotlarni tahlil qilish odatda tahlil guruhi tomonidan boshqariladigan alohida ma'lumotlar bazasi tizimida amalga oshiriladi. Jonli tizimlar odatda oddiy foydalanuvchilarga ta'sir qilmasdan, keng qamrovli individual tahlillarni o'tkazish uchun o'lchamlarga ega emas. Boshqa tomondan, alohida tizimlarda ma'lumotlar nusxalarini tahlil qilish va tahlil guruhlarini asl ma'lumotlarni o'zgartirish ayblovidan himoya qilish uslubiy jihatdan afzalroqdir.

Ma'lumotlarning tabiatiga ko'ra, tahlil ma'lumotlar bazasiga qaraganda ko'proq ma'lumotlar tarkibiga e'tibor qaratadi. Agar ma'lumotlar bazasining o'zi qiziq bo'lsa, u holda Ma'lumotlar bazasi sud ekspertizasi qo'llaniladi. Moliyaviy jinoyatlarni aniqlash maqsadida katta tuzilgan ma'lumotlar to'plamini tahlil qilish uchun jamoada kamida uch turdagi ekspertiza talab qilinadi: Texnik qadamlarni bajarish va so'rovlarni yozish uchun ma'lumotlar tahlilchisi, Tekshirilayotgan kompaniyaning tegishli sohasidagi jarayonlar va ichki nazorat bo'yicha katta tajribaga ega bo'lgan guruh a'zosi va Soxta xatti-harakatlar namunalari bilan tanish bo'lgan sud-tibbiyot olimi. Tadqiqot ma'lumotlarini tahlil qilish usullaridan foydalangan holda dastlabki tahlil bosqichidan so'ng, keyingi bosqich odatda yuqori iterativ hisoblanadi. Jinoyatchi qanday qilib shaxsiy ustunlikni yaratganligi haqidagi farazdan boshlab, ma'lumotlar dalilni tasdiqlash uchun tahlil qilinadi. Shundan so'ng gipoteza tozalanadi yoki bekor qilinadi.

Turli ma'lumotlar bazalarining, xususan, turli tizimlar yoki manbalardan olingan ma'lumotlarning kombinatsiyasi juda samarali. Ushbu ma'lumotlar manbalari jinoyatchiga noma'lum yoki ular keyinchalik jinoyatchi tomonidan boshqarilishi mumkin emas.

Natijalarni ko'rsatish uchun ko'pincha ma'lumotlarni vizualizatsiya qilish qo'llaniladi.
Istisno tahlili (forensic analysis) jinoyatchilik, huquqiy muammo, yoki boshqa jinoyatlar bilan bog'liq holatlarda ishlatiladigan ilmiy usuldir. Bu tahlil, jinoyatchilikka doir to'g'ridan-to'g'ri aloqador bo'lgan materiallar, ma'lumotlar va faktlarni o'rganishga asoslangan. Istisno tahlili, jinoyatchilikka doir qonun hujjatlari va sarguzashtlar bilan hamkorlik qiladi.

Istisno tahlili, jinoyat davomida ishlatilgan qurbon, jinoyatchi va shahodatdorlarning izlarini va asarlarini o'rganishda, jinoyatchilik holatining sabablari va tuzilishi haqida ma'lumot beradi. Bu tahlilning asosiy maqsadi, jinoyatchilikka doir isbotlanmagan faktlarni aniqlash va jinoyatchi yoki jinoyatni aniqlash uchun ilmiy asoslar va texnik vositalarni qo'llashdir.

Istisno tahlili, shu jumladan antropologiya, biologiya, kimyo, fizika, genetika, informatika va boshqa fanlarning metodlaridan foydalanadi. Bu tahlilni amalga oshirish uchun laboratoriyalar va texnik vositalar juda muhimdir. DNA tahlili, balistik tahlil, parmak izi tahlili, toxikologiya tahlili va boshqa turdagi tahlillar istisno tahlilining muhim usullaridan ba'zilaridir.

Istisno tahlili, jinoyat davomida ishlatilgan materiallar va faktlarni to'g'ridan-to'g'ri o'rganish, jinoyatchilikka doir sabablarni aniqlash va jinoyatchi yoki jinoyatni isbotlashda juda muhimdir. Bu tahlilning natijalari sudga ta'sir qilishi mumkin bo'lgani uchun adliy adliya va sud organlarida juda katta ahamiyatga ega bo'ladi.

Istisno tahlili, dasturiy tizimlarda yuzaga keladigan istisnolar yoki xatoliklarni o'rganish va analiz qilish jarayoni hisoblanadi. U istisna tafsilotlarini, uning turi, xabar, stapka izi va bog'liq ma'lumotlarni tekshirishni o'z ichiga oladi, istisnaning sababini va ta'sirini tushunishga yordam beradi.

Istisno tahlilining maqsadi istisnaning asosiy sababini aniqlash va uning tizimga ta'sirini aniqlashdir. Bu tahlil dasturchilarga istisna nima uchun yuz berdi, asosiy muammo qanday to'g'rilanishi kerakligini tushunish va dasturning umumiy ishonchliligini va ish faoliyatini yaxshilashga yordam berishi mumkin.

Istisno tahlili jarayoni odatda quyidagi bosqichlardan iborat:

1. Istisnolarni to'plash: Istisnolar, jurnal ma'lumotlaridan, qo'shimcha ma'lumotlardan yoki xato hisobotlash vositalaridan to'planadi. Bu istisnolar odatda ulkanligi va tezligi asosida tahrirlangan va darajalangan.

2. Istisna tafsilotlarini analiz qilish: Har bir istisna tafsilotlari, masalan, istisna turini, xabarini va stapka izini tekshirish orqali nima noto'g'ri borligini va istisnaning qayerda kodda tashlanishi kerakligini tushunish uchun tekshiriladi.

3. Istisnalarni takrorlash: Ba'zi holatlarda, istisnalar oson takrorlanmaydi. Bundan tashqari, istisnalarni takrorlashni tushunish juda muhimdir. Bu, test muhitini o'rnatish yoki debag qilish vositalaridan foydalanishni talab qilishi mumkin.

4. Kod va ma'lumotlarni o'rganish: Istisna takrorlanganda, istisnaga olib kelgan kod va ma'lumotlar analiz qilinadi. Bu, muhim manbalar kodi, bog'liq ma'lumot strukturasi yoki o'zgaruvchilarini ko'rib chiqish va bajarish tartibini tushunishni o'z ichiga oladi.

5. Asosiy sababni aniqlash: Asosiy sababni aniqlashning maqsadi istisnaga olib kelgan asosiy muammo ni aniqlashdir. Bu, kodni debag qilish, jurnal yoki xato xabarlarini tahlil qilish va turli ta'limot vositalaridan foydalanishni talab qilishi mumkin.

6. Muammo ni tuzatish: Asosiy sabab aniqlanganida, dasturchilar kodni o'zgartirish, sozlamalarni yangilash yoki boshqa zarur o'zgarishlarni amalga oshirishlari mumkin.

7. Oldindan qo'llanmalar: Istisno tahlili ham istisnalar uchun odatda bo'lgan shakllarni yoki takrorlanuvchi muammo larni aniqlashga yordam berishi mumkin. Bu shakllarni aniqlash va uning muqarrarlarning yuzaga kelishini kamaytirish uchun oldindan qo'llanmalarni amalga oshirish orqali dasturchilar o'zaro ishonchlilikni amalga oshirishlari mumkin.

Umumiy holatda, istisno tahlili dasturlash va saqlashning muhim qismidir. U istisnalar sabab bo'lgan muammolarni aniqlash orqali dastur sifatini, ishonchliligini va foydalanuvchi tajribasini yaxshilashga yordam beradi.
Xulosa
Me bu musataqil ish mavzusi (Istisno tahlili(forencis analysis) haqida to’liq ma’lumot oldim va urgandim. Istisno tahlili antropologiya, biologiya, kimyo, fizika, genetika, informatika va boshqa fanlarning metodlaridan foydalanishini bilib oldim.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

Forex Maqolalar | Основы технического анализа (instaforex.com)
Download - Ma’ruza №2 Mavzu: Data Mining usullari va rivojlanish bosqichlari Reja: 1 (fayllar.org)
Forensic data analysis - Wikipedia