Kompyuterni tashkil etilishi Course Syllabus

Kompyuterni tashkil etilishi Course Syllabus

Kompyuterni tashkil etilishi

Course Syllabus

Kodi	CAO1316
Nomi	Kompyuterni tashkil etilishi
Kreditlar	6
O‘quv yili	2019 – 2020
Semestr	4

Professor – o‘qituvchilar to‘g‘risida ma’lumot

O‘qituvchi	Mirzaxalilov Sanjar Serkaboy o’g’li - Katta o‘qituvchi
Amaliyot o‘qituvchilari	CAO002-1 – Zoxirov Qudrat Rafiqovich – Assistent CAO002-2 - Ochilov Mannon Musinovich- Assistent
Kafedra	Kompyuter tizimlari
Tel:	[phone], 71-2386458
Manzil	D-bino, 3-etaj, 312-xona
e-mail	[e-mail]

Yuklama

Fa’oliyat	Soatlar
Ma’ruza	60
Amaliyot	30
Laboratoriya	-
Mustaqil ta’lim	90
Umumiy	180

Baholash

Bajariladigan ishlar	%
Talabaning semestr davomidagi ishlari	100%
Mustaqil ishlar (1 ta)	40%
Amaliy ishlar (10 ta)	50%
Oraliq nazorat (1 ta)	10%

Mustaqil ish

Mustaqil ish uchun ajratilgan baholash miqdori 40% holatda olinib, u quyidagi omillar bo‘yicha baholanadi:

1. Mustaqil ish hajmining va rasmiylashtirish qoidalarining talabga muvofiqligi: 4%

2. Referat berilgan mustaqil ish mavzusiga mosligi: 4%

3. Berilgan mavzuning to‘liq yoritilganligi: 10%

4. Mustaqil ishda yangi ma’lumotlardan foydalanilganligi: 8%

5. Mustaqil ishni bajarishda qo‘shimcha adabiyotlardan va maqolalardan foydalanilganligi: 4%

6. Mustaqil ishni himoya qilganligi va savollarga javob berganligi: 10%

Oraliq nazorat

Oraliq nazorat o‘quv kursi davomida bir marta olinadi va ajratilgan baholash miqdori 10% tashkil etadi.

 

• 
  Ko‘chirmachilikka yo‘l qo‘yilgan ishlarga ajratilgan baholash foizi nolga (0 %) teng va ishlar qayta qabul qilinmaydi.
  

Asosiy adabiyotlar

• 
  1. David Patterson John Hennessy. Computer Organization and Design. 5th Edition. 2013.
  
• 
  2. З.З.Мирюсупов, Ж.Х.Джуманов. «Компьютер архитектураси». /TATУ. 144 бет. Тошкент, 2017
  
• 
  3. С.А.Орлов, Б.Я.Цилькер. Организация ЭВМ и систем: Учебник для вузов. 2-е изд. — СПб.: Питер, 2011. — 688 с
  
• 
  4. Таненбаум Э., Остин Т. Архитектура компьютера // 6-е издание. СПб.: Питер, 2013. — 811 с
  
• 
  5. Шамаева О.Ю. Архитектура компьютера. Конспект лекции. МЭИ. Москва, 2015.
  

1-MA’RUZA Mavzu: Kompyuter arxitekturasining rivojlanish bosqichlari

S.S.Mirzaxalilov

Reja:

1. Zamonaviy kompyurerlarning turlari.

2. Kompyuter arxitekturasi va tashkil etilish tamoillari.

3. Kompyuterning asosiy ko‘rsatgichlari.

Kompyuter nima?

• 
  Kompyuter – dasturlash yordamida avtomatik ravishda arifmetik yoki mantiqiy ketma-ketliklarni bajarishga ko’rsatma beruvchi mashina.
  
• 
  Kompyuter - ma’lumotlarni qabul qilish, belgilangan arifmetik va mantiqiy operatsiyalarni yuqori tezlida barish va natijalarni ekranga chiqarish uchun dasturlashtirilgan elektron qurilma.
  
• 
  Kompyuter - ma’lumotlarni saqlash, qayta tiklash va ishlov berish uchun dasturlashtirilgan elektron qurilma.
  
• 
  Kompyuter (elektron xisoblash mashinasi) – xisoblash va axborot masalalarini yechish jaroyonida axborotlarga avtomatik ishlov berish uchun mo‘ljallangan texnik vositalarining to‘plami.
  

KOMPYUTER XOZIRGI KUNDA …

Raqamli elektron qurilmalar

Kompyuterlar qator belgilar bo‘yicha turlarga ajratilishi mumkun:

• 
  ishlash tamoili;
  
• 
  element asosi ;
  
• 
  vazifasi;
  
• 
  xisoblash jarayonining tashkillashtirilish usuli;
  
• 
  o‘lchami va xisoblash quvvati;
  
• 
  imkoniyatlari;
  
• 
  dasturlarni parallel bajarish imkoniyati bo‘yicha va xokazo.
  

Ishlash tamoili bo‘yicha xisoblash mashinalarni katta uchta guruxga ajratish mumkun :

• 
  analogli (uzuluksiz),
  
• 
  raqamli
  
• 
  aralash (gibrid).
  

Xisoblash mashinalari

АХМ

RХМ

GХМ

Yaratilish bosqichi va element asosi bo‘yicha kompyuterlarni shartli ravishda avlodlarga bo‘linadi:

• 
  1-avlod, 1950 yillar: elektron vakuumli lampalardagi EXM;
  
• 
  2-avlod, 1960 yillar; diskret yarimo‘tkazgichli asboblardagi EXM (tranzistorlardagi);
  
• 
  3-avlod, 1970 yillar; yarimo‘tkazgichli kichik va o‘rta integral sxemalardagi kompyuterlar (bitta g‘ilof ichida yuzlab – minglab tranzistorlar joylashtirilgan). Integral sxema – maxsus vazifalar uchun mo‘ljallangan elektron sxema, u yaxlit yarimo‘tkazgichli kristal sifatida bajarilgan bo‘lib, o‘zida katta sondagi aktiv elementlarni (diod va tranzistorlarni) birlashtiradi;
  

• 
  4-avlod, 1980-90 yillar; katta va juda katta integral sxemalardagi kompyuterlar, ularning asosiysi – mikroprotsessorlar (bitta kristalda o‘n mingta’lab – millionlab aktiv elementlar mavjut). Katta integral sxemalarda aktiv elemantlar shunchalik zich joylashtirilganki, 1-avlod kompyuterining barcha elektron qurilmalari 100 – 150 m2 maydonni egallagan bo‘lsa, xozir 1,5–2sm2 maydonni egallovchi bitta mikroprotsessorga joylashtirilgan. Juda katta integral sxemalardagi aktiv elementlar o‘rtasidagi masofa 0,032 – 0,11 mikronni tashkil etadi (solishtirish uchun, odamning soch tolasining qalinligi bir necha o‘n mikronga teng).
  

• 
  5-avlod, xozirgi vaqt (2015...); bir necha o‘nlab parallel ishlovchi mikroprotsessorlardan tashkil topgan kompyuterlar, ular yordamida bilimlarga ishlov berishning samarali tizimlarini qurishga imkoniyat mavjut; parallel tarkibli juda murakkab mikroprotsessorlarda bajarilgan kompyuterlar bir vaqtning o‘zida dasturning o‘nlab ketma-ket ko‘rsatmalarini bajara oladilar.
  

• 
  6-avlod va keyingilari: parallellashtirilgan va neyron tarkibdagi optoelektron kompyuterlar, ularda ko‘p sonli murakkab bo‘lmagan mikroprotsessorlar taqsimlangan tarmoqli bo‘lib, neyronli biologik tizimning modeli kabidir.
  
• 
  Kompyuterlarning xar bir keyingi avlodi o‘zining oldingi avlodiga nisbattan jiddiy yaxshi ko‘rsatgichlarga ega bo‘ladi. Kompyuterlarning unumdorligi va barcha xotirasining sig‘imi odatda birnecha o‘n marotaba ortiq.
  

1-avlod (1945-1955)

• 
  Dasturlash mashina tilida bajarilgan;
  
• 
  Operatsion tizim bo’lmagan;
  
• 
  Dasturlash va texnik xizmat ko’rsatish jarayoni bir guruh odamlar tomonidan bajarilgan;
  

2-avlod (1955-1965)

• 
  Transiztorli;
  
• 
  Ishonchli;
  
• 
  Faqat hukumat, universitet va katta tashkilotlar uchun mo’ljallangan.
  
• 
  Mobil perfokartali;
  
• 
  Ilmiy va texnik xisoblashlar uchun;
  

3-avlod (1965-1980)

• 
  Kichik o’lchamli electron elementlardan tashkil topgan va silikon chiplardan, yarimo’tkazgichlardan foyalanilgan;
  
• 
  2-avlodga nisbatan tezkor;
  
• 
  Yuqori darajadagi dasturlashni qo’llab quvvatlaydi;
  
• 
  Magnit xotirali;
  

4-avlod (1980-1990)

• 
  Mikroprosessorli tizimlar;
  
• 
  Arzon;
  
• 
  Tezligi, aniqligi, ishonchligi yuqori;
  
• 
  Gabaridi kichik;
  
• 
  Sovutish tizimi qo’shilgan;
  
• 
  Quvvat kam sarflanadi;
  
• 
  Har bir foydalanuvchi uchun mo’ljallangan;
  

5-avlod (1990- )

• 
  Ko’p prosessorli;
  
• 
  Sun’iy ong bilan jihozlangan;
  
• 
  Sxemalari optic signalda ishlaydi;
  
• 
  Elementlar dasturga asoslangan;
  
• 
  Katta xotirali;
  
• 
  Magnitli chiplar;
  
• 
  Kompyuterning ish jarayonini boshqarish uchun har qanday tilda avtomatik ovoz bilan boshqarish mumkin.
  

Vazifasi bo‘yicha kompyuterlarni uch guruxga ajratish mumkun

• 
  universal (umumiy masalalarga mo‘ljallangan);
  
• 
  muammoga yo‘naltirilgan;
  
• 
  maxsuslashtirilgan.
  

O‘lchami va xisoblash quvvati bo‘yicha kompyuterlarni quyidagi guruxlarga bo‘lish mumkun:

• 
  juda katta (supperkompyuterlar);
  
• 
  katta;
  
• 
  kichik;
  
• 
  juda kichik (mikrokompyuterlar).
  

Kompyuter turlari

• 
  Supercomputer.
  
• 
  Mainframe.
  
• 
  Server Computer.
  
• 
  Workstation Computer.
  
• 
  Personal Computer or PC.
  
• 
  Microcontroller.
  
• 
  Smartphone.
  

Avlodlar bo‘yicha shaxsiy kompyuterlar quyidagi tartibda guruxlarga bo‘linadi:

• 
  1-avlod – 8-bitli protsessorlar ishlatilgan;
  
• 
  2-avlod – 16-bitli protsessorlar ishlatilgan;
  
• 
  3-avlod – 32-bitli protsessorlar ishlatilgan;
  
• 
  4-avlod – 64-bitli protsessorlar ishlatilgan.
  

http://hozir.org