Komunikatsiyalarini rivojlantirish
Download 24.72 Kb.
|
1 2
Bog'liqUlugʻbek.M.Akademik yozuv 4,5,6
- Bu sahifa navigatsiya:
- MUSTAQIL ISH
- 5-mustaqil ta’lim: Referat yozish. Mazkur topshiriqqa maksimal 3ball beriladi. Maqola va uning turlari Reja
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA KOMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI FARG’ONA FILIALI “Kompyuter injineringi” FAKULTETI “Oʻzbek tili va gumanitar fanlar” KAFEDRASI Akademik yozuv fanidan MUSTAQIL ISH Bajardi: Ulugʻbek Marufjonov Qabul qildi: Mirzayev M.A. 4-mustaqil ta’lim. Annotatsiya yozish. Mazkur topshiriqqa maksimal 3ball beriladi. Annotatsiya Maskur qo‘llanma ingliz tilida so‘zlashuvchi guruhlar uchun tuzilgan bo‘lib, Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi tavsiya qilgan namunaviy dastur asosida tuzilgan. Qo‘llanma o‘quv yili davomida rejaga binoan olib boriladigan mavzularni o‘z ichiga qamrab olgan. Qo‘llanmada turli manbalardan foydalanilganligini, matnning mazmundor, o‘ziga xos qaytarilmasligi ko‘zga tashlanadi. Shuningdek, dasturiy injiniring, iqtisod, telekommunikatsiya, axborot texnologiyalari, aloqa sohasi bilan bevosita bog‘liq matnlar ham o‘rin olgan. 5-mustaqil ta’lim: Referat yozish. Mazkur topshiriqqa maksimal 3ball beriladi. Maqola va uning turlari Reja: 1.Maqola tushunchasi 2.Maqola va uning turlari Maqola publitsistik janr. Maqolada ijtimoiy hayot hodisalari chuqur tahlil qilinib, nazariy va ommaviy jihatdan umumlashtiriladi, davlat siyosati, iqtisodiyot, texnika, fan va madaniyatda erishilgan yutuqlar, ilg’or ish tajribalari ommalashtiriladi, xalq xoʻjaligidagi nuqsonlar tanqid qilinadi. Matbuotda bosh maqola, nazariy va targʻibot maqola., muammoli maqola. keng qoʻllanadi. Bosh maqola (yoki tahririyat tomonidan yoziladigan maqola) tahririyatning eng masʼuliyatli maqolasi boʻlib, unda ichki va xalqaro hayotga doir muhim masalalarni oʻquvchilar ommasiga yetkazish vazifasi qoʻyiladi. Bunday maqola muayyan masala yuzasidan yoʻl-yoʻriq koʻrsatishi, mavjud kamchiliklarni ochib tashlashi, har bir ishning asosiy haqiqiy yo’lini belgilab berishi lozim. Prezident farmonlari, Oliy Majlis qonunlari, Vazirlar Mahkamasi tomonidan qabul qilinadigan davlat va hukumat hujjatlari, qarorlari, qonunlari davrning dolzarb masalalari bosh maqolada ochib beriladi. Nazariy maqola va targʻibot maqola ning asosiy vazifasi mustaqillik, milliy gʻoya, istiqlol mafkurasining asoslari va prinsiplarini; ilmiy maqolaning vazifasi fan, madaniyat, texnika yutuqlarini tushuntirish, ommalashtirish, oʻquvchining gʻoyaviy, ilmiy saviyasini oshirishdan iborat. Muammoli maqola munozara va bahsla-shuv mazmunida boʻlib, unda biror masala yuzasidan muallif oʻz qarashlarini oʻrtaga tashlaydi. Oʻzbekistonda maqola janri tarixi, asosan, "Turkiston viloyatining gazeti" bilan bogʻliq. Unda ijtimoiysiyosiy hayotning turli sohalari oʻz ifodasini topgan (Furqat, Ibrat, Hakimxon va boshqalar). Keyinchalik taraqqiyparvar oʻzbek milliy matbuotida Hamza, Abdulla Avloniy, Abdulla Qodiriy va boshqa oʻz maqolalari bilan ishtirok etishgan. Hozirgi ommaviy vositalarida M.ning hamma turlarida materiallar berib boriladi.maqola bu dolzarb mavzularni yorituvchi nashirdir. Maqola istilohi keng maʼnoda gazeta, jurnal, radio, televideniye, shuningdek, toʻplamlardagi ilmiy asarlarga nisbatan ham qoʻllanadi. Maqola – adabiy yoki ilmiy mazmunda bolib, hajm jihatidan ancha katta boladi. Maqola hayotning muhim va dolzarb masalalariga bagishlanishi yoki ilm-fanning biror sohasini yoritishi mumkin. Shunga kora maqolalar ilmiy, uslubiy, publitsistik kabi turlarga bolinadi.Maqolalar uch tarkibiy qismdan iborat boladi: Kirish bunda tanlangan mavzuning dolzarbligi belgilanadi. Asosiy qism muallif tomonidan rejalangan fikr, muammo yoki yangilik bayon qilindi. Xulosa mavzu yuzasidan muallifning xulosalari, tavsiyalari beriladi. Maqolalar ilmiy yoki publitsistik uslubda, adabiy til meyorlariga toliq amal qilingan holatda yoziladi. Maqola yozishda maqolaning mavzusini belgilash va unga sarlavha tanlash ham muhim ahamiyat kasb etadi. Maqolaning sarlavhasi qisqa, lekin etiborni jalb qiladigan va, albatta, maqolaning bosh mavzusini yoritib beradigan bolishi lozim. Bundan tashqari, maqolalarda muallif haqida qisqacha malumot va foydalanilgan adabiyotlar royxati korsatiladi. Ilmiy maqola yozish uslubiyoti haqida yozishdan oldin maqola ozi nima degan savolga toxtalsak. Adabiyotshunoslikda maqola publistik janr hisoblanadi. Janrda ijtimoiy hayot hodisalari chuqur tahlil qilinadi, nazariy va ommaviy jihatdan umumlashtiriladi, davlat siyosati va iqtisodiyoti, texnika fan va madaniyatda erishilgan yutuqlar, ilgor ish tajribalari ommalashtiriladi, xalq xojaligidagi nuqsonlar tanqid qilinadi. Endi ilmiy maqola tushunchasi haqida toxtalamiz. Ilmiy maqola bu mustaqil ilmiy tadqiqot bolib, u dolzarb muammo boyicha oz fikrlarini bayon qiladi. Ilmiy maqola vazifasi fan, madaniyat, texnika yutuqlarini tushuntirish, ommalashtirish oquvchining intellektual saviyasini oshirishdan iborat. Ilmiy maqola yozishdan oldin maqola nima uchun yoziladi, ish mazmuni nimadan iborat boladi, maqoladan qanday xulosa chiqarish kerak, degan sayollarga javjb oylash lozim va maqola yozishdan aniq bir maqsadni kozlash kerak boladi. Ilmiy maqola yozishda birinchi bolib, mavzuni belgilash, uning tahlili, reja, tezislarni tuzish kerak. Maqolalar ilmiy uslubda yozilishi lozim. Maqola faqat uchinchi shaxs tomonidan yozilishi shart. Maqola bayoni oquvchi uchun qulay bolgan ketma-ketlikda olib borilishi, bu quyidagicha bolishi kerak: umumiydan xususiyga, soddadan murakkabga qarab fikrlar bildiriladi. Maqolaning mantiqiy tuzilmasi kirish, asosiy qism va xulosadan iborat boladi. Kirish qismida mavzu asoslanishi, ilmiy nazariy jihatdan uning istiqboli (perespektivligi) berilishi, bugungi kun talablari asosida korib chiqilishi kerak. Asosiy qismda dalillar, ilgari surilgan ilmiy xabarni tasdiqlaydigan faktlar bolishi, bunda induksiya va deduksiyadan foydalanish, yani aniqdan umumlashtirishga, umumiydan batafsil korib chiqishga otish lozim boladi. Xulosada asosiy fikrni ixchamlab tezislar shaklida bayon qilinishi, ilgari surilgan tezisni tasdiqlaydigan umumlashmalar berilishi va muammoning davomiyligini korsatish kerak. Maqola mazmuni mavzuga muvofiq bolishi maqolaning asosiy tezisi aniq, londa bolishi va ishning hamma qismlari unga boysundirilgan bolishi, maqolaning qismlari bir-biriga nisbatan mutanosib (proporsional) bolishi, mantiqlikning buzilishlari bolmasligi, ish ilmiy uslub talablariga javob berishi, nutqiy xatolar bolmasligi lozimdir va bular maqola yozishning asosiy talablaridir. Masalan, Qo’qon DPI BTM kafedrasi dotsenti Zokirjon Isaqovning “SHe’rning lisoniy tahlili xususida” maqolasida (Ilmiy to’plam. Т., .2014), Qo’qon DPI katta o’qiluvchisi Dilorom Saliyevaning “O’quvchilarda ozini ozi anglash orqali oquv mustaqilligini taminlash (Xalq talimi j.2014 yil 5-son), TDPU dotsenti Nargiz Nishonovaning Farzand tarbiyasida mutaffakrlarimiz merosidan foydalanish yollari (Xalq talimi j. 2014 vil 5-son) maqolalari bunga misol bola oladi. Xulosa qilib aytganda ilmiy xabar va ilmiy maqola zamon talabiga mos, tushunarli ilmiy tilda yozilgan, ilmiy yangilikka ega yaxlit tugallangan ilmiy asar bolishi lozim. Ilmiy-ommabop maqolalarning o`z o`rni bor. O`quvchilar bunday maqolalar orqali ilmiy malumotlardan voqif bo`lish bilan birga, tarixiy davrning muhim hodisalari to`g`risada mushohada yuritishga ko`nikma hosil qiladilar. Jumladan, mustaqillik, yurt qahramonlari, ulug` allomalar hamda manaviyatimiz o`zanlarini belgilovchi dolzarb mavzudagi ijtimoiy ahamiyatga molik maqolalar yosh avlod dunyoqarashida o`ziga xos burilish yasaydi. Yani, ularning tafakkur olami boyishi, shiddat bilan taraqqiy etayotgan ona-Yurtimizga nisbatan yuksak faxr-iftixor uyg`onishiga zamin hozirlaydi. Qolaversa, bunday maqolalarning janriy xususiyatlariga etibor qaratish yanada muhim. Boshlang`ich sinf o`qish kitoblarida ilmiy ommabop maqolalar rang-barang mavzularda o`z ifodasini topayotir. Unda o`quvchilarga O`zbekiston Respublikasining mustaqil mamlakat ekanligi, yurtimizda so`nggi yillarda amalga oshirilgan bunyodkorlik ishlari haqida muhim tushunchalar berib boriladi. O`quvchilar o`zlari tu`g`ulib o`sgan ona-Vatani, ona tilini qadrlashi, milliy xalq qadriyatlari, turmush tarzi va mehnati, fidoyi zamondoshlarimiz haqida ana shunday maqolalar orqali tanishib boradilar. Ilmiy-ommabop matn va maqolalar ifodasi har bir sinfda o`ziga xos talqinga ega. Masalan, mustaqillik mavzusi 1-2-sinf O`qish kitobida kichik hajmdagi, ixcham matnlarda bayon etilsa, 4-sinfda esa bu publitsistik maqolalar tarzida beriladi Download 24.72 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
1 2
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling