Kriptosia


Download 19.48 Kb.
Sana12.02.2023
Hajmi19.48 Kb.
#1191927
Bog'liq
Kriptozoy


Kriptozoy
KRIPTOSIA - 4,6 milliard yil avval Yer paydo bo'lganidan beri, shu jumladan er qobig'i va proto-okeanning shakllanish davri, hayotning paydo bo'lishi (3,5 milliard yil oldin) va yuqori darajada tashkil etilgan tirik mavjudotlarning tarqalishi bilan yakunlangan geologik vaqt. yaxshi rivojlangan tashqi skeletga ega. Kriptozoy taxminan 2 milliard yil davom etgan arxey (arxeozoy) va proterozoyga, taxminan bir xil davomiylikka bo'linadi. 
Arxeyda hayotning paydo bo'lishi uchun qulay sharoitlar paydo bo'ldi, ya'ni. er yuzasida oqsillar parchalanmaydigan harorat o'rnatildi. Ma'lumki, tirik materiyaning mavjudligi chegarasi taxminan. 90 º C (ba'zi bakteriyalar bu haroratda issiq buloqlarda yashashi mumkin). Bunday haroratda tirik materiyaning shakllanishi uchun zarur bo'lgan ba'zi organik birikmalar allaqachon hosil bo'lishi mumkin.
Bu geologik vaqt 4,6 milliard yil oldin Yer paydo bo'lgan paytdan boshlab, er qobig'i va proto-okeanning shakllanish davrini o'z ichiga oladi va yaxshi rivojlangan tashqi skeletga ega bo'lgan yuqori darajada tashkil etilgan organizmlarning keng tarqalishi bilan tugaydi. Kriptozoyni taxminan 2 milliard yil davom etgan arxey yoki arxeozoyga va davomiyligi 2 milliard yilga yaqin bo'lgan proterozoyga bo'lish odatiy holdir. Kriptozoyda, 3,5 milliard yil oldin, Yerda hayot paydo bo'lgan.
Arxeyda buning uchun qulay sharoitlar va birinchi navbatda, qulay harorat rivojlangandagina hayot paydo bo'lishi mumkin edi. Tirik materiya, boshqa moddalar qatori, oqsillardan qurilgan. Shuning uchun, hayotning paydo bo'lishi vaqtiga kelib, er yuzasidagi harorat oqsillarni yo'q qilmasligi uchun etarli darajada pasayishi kerak edi. Ma'lumki, bugungi kunda tirik materiya mavjudligining harorat chegarasi 90 C. Bu yuqori haroratda tirik materiyaning va birinchi navbatda oqsillarning shakllanishi uchun zarur bo'lgan ma'lum organik birikmalar allaqachon hosil bo'lishi mumkin.
Erdagi hayotning kelib chiqishi muammosini o'rganayotgan ko'plab tadqiqotchilar hayot noorganik moddalarga xos bo'lgan odatiy jismoniy va kimyoviy jarayonlar natijasida sayoz dengiz suvida paydo bo'lgan deb hisoblashadi. Ba'zi kimyoviy birikmalar ma'lum sharoitlarda hosil bo'ladi va kimyoviy elementlar bir-biri bilan ma'lum vazn nisbatlarida birlashadi.
Molekulalar hech qanday tarzda "tirik materiya" qurilishi uchun zarur bo'lgan murakkablik darajasiga etib bormadi. Biz biologikdan oldin bo'lgan va tirik mavjudotlarning paydo bo'lishi bilan yakunlangan kimyoviy evolyutsiya haqida gapirishimiz mumkin. Kimyoviy evolyutsiya jarayoni ancha sekin kechdi. Ushbu jarayonning boshlanishi hozirgi kundan 4,5 milliard yilga olib tashlanadi va amalda Yerning o'zi paydo bo'lish vaqtiga to'g'ri keladi. Bu yo'lda birinchi bosqich kimyoviy birikmalar hosil qiluvchi turli xil birikmalarga kira boshlagan elementlarning paydo bo'lishi edi. Va bundan ko'p o'tmay, organik birikmalar va ularning polimerlari Yer yuzasida paydo bo'ldi, ular birlamchi tirik tizimlar - eobiontlarning kashshoflari bo'lib chiqdi. Ikkinchisi 3,5 milliard yil oldin paydo bo'lgan.
Birinchi tirik organizmlar, albatta, tuzilishining o'ta soddaligi bilan ajralib turardi. Biroq, tabiiy tanlanish, uning jarayonida atrof-muhit sharoitlariga yaxshiroq moslashgan mutantlar omon qoldi va ularning kam moslashgan raqobatchilari nobud bo'ldi, bu hayot shakllarining barqaror murakkablashishiga olib keldi. Bizning g'oyalarimizga ko'ra, erta arxeyda bir joyda paydo bo'lgan birlamchi organizmlar hali hayvonlar va o'simliklarga bo'linmagan. Eng qadimgi organizmlar ibtidoiy okeanda yashab o'lishgan va ularning jasadlarining to'planishi allaqachon toshlarda aniq iz qoldirishi mumkin edi.
Birinchi tirik organizmlar faqat organik moddalar bilan oziqlanishi mumkin edi, ya'ni ular geterotrof edi. Ammo atrof-muhitdagi organik moddalar zahiralarini tugatib, ular tanlov oldida qoldilar: o'lish yoki jonsiz materiallardan, birinchi navbatda, karbonat angidrid va suvdan organik moddalarni sintez qilish qobiliyatini rivojlantirish. Darhaqiqat, evolyutsiya jarayonida ba'zi organizmlar (o'simliklar) quyosh nuri energiyasini o'zlashtirish qobiliyatiga ega bo'ldilar va uning yordami bilan suvni uning tarkibiy elementlariga bo'lishdi. Qaytarilish reaktsiyasi uchun vodoroddan foydalanib, ular karbonat angidridni uglevodlarga aylantirishga va undan tanalarida boshqa organik moddalar hosil qilishga muvaffaq bo'lishdi. Bu jarayonlar fotosintez deb ataladi. organizmlar, ichki kimyoviy jarayonlar orqali noorganik moddalarni organik moddalarga aylantirishga qodir bo'lganlar avtotrof deyiladi. Fotosintetik avtotrof organizmlarning paydo bo'lishi Yerdagi hayot tarixida burilish nuqtasi bo'ldi. Shu vaqtdan boshlab atmosferada erkin kislorodning to'planishi boshlandi va Yerda mavjud bo'lgan organik moddalarning umumiy miqdori keskin o'sishni boshladi. Fotosintezsiz Yerdagi hayot tarixida keyingi taraqqiyot imkonsiz edi. Biz er qobig'ining eng qadimgi qatlamlarida fotosintez qiluvchi organizmlarning izlarini topamiz. Fotosintezsiz Yerdagi hayot tarixida keyingi taraqqiyot imkonsiz edi. Biz er qobig'ining eng qadimgi qatlamlarida fotosintez qiluvchi organizmlarning izlarini topamiz. Fotosintezsiz Yerdagi hayot tarixida keyingi taraqqiyot imkonsiz edi. Biz er qobig'ining eng qadimgi qatlamlarida fotosintez qiluvchi organizmlarning izlarini topamiz.
Birinchi hayvonlar va o'simliklar mikroskopik bir hujayrali mavjudotlar edi. Oldinga ma'lum bir qadam koloniyalarda bir hil hujayralarning birlashishi edi; ammo ko'p hujayrali organizmlar paydo bo'lgandan keyingina haqiqatan ham jiddiy taraqqiyot mumkin bo'ldi. Ularning tanasi alohida hujayralar yoki turli shakl va maqsadli hujayralar guruhidan iborat edi. Bu hayotning jadal rivojlanishiga turtki berdi, organizmlar yanada murakkab va xilma-xil bo'ldi. Proterozoy davrining boshida sayyoramizning o'simlik va hayvonot dunyosi tez rivojlandi. Dengizlarda suv o'tlarining biroz rivojlangan shakllari allaqachon rivojlangan, birinchi ko'p hujayrali organizmlar paydo bo'lgan: gubkalar, koelenteratlar, mollyuskalar va qurtlar.

Download 19.48 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling