Lotin alifbosi. Fonetika. Unlilar. Diftonglar. Undoshlar. Birikmalar. Digraflar

LOTIN TILIDA Urg`u qo`yish qoidalari

Reja:

• Urg‘u qoidalari
• Cho`ziq o`qish qoidalari
• Qisqa o`qish qoidalari

URG‘U QOIDALARI

3. Lotin tilida bo‘g‘inlar so‘zning oxiridan hisoblanadi: pro - fún - dus

3 2 1

4. Bir bo‘g‘inli so'zlarda urg'u unli harfga tushadi: déns, ós, flós, párs, méns, rén, árs, vás, trés.

5. Ikki bo‘g‘inli so‘zlarda urg‘u so‘z oxiridan ikkinchi bo‘g‘inga tushadi: vé-na, ós-sa, fós-sa, már-go, cós-ta, cór-pus, cá-vum, si-nus, vi-ta.

URG‘U QOIDALARI

6. Uch va undan ortiq bo`g`inli so`zlarda yuqorida aytganimiz kabi, so‘z oxiridan ikkinchi cho‘ziq bo‘g‘inga, agar ikkinchi bo‘g‘in qisqa bo‘lsa, u holda urg'u so`z oxiridan uchinchi bo‘g‘inga qo'yiladi:

trans – vér – sus; tu – bér – cul – um.

Demak, so‘z oxiridan ikkinchi bo‘g‘inni cho‘ziq yoki qisqa ekanini aniqlab olish kerak.

CHO‘ZIQ O`QISH QOIDALARI

1. ae, oe diftonglari so‘z oxiridan 2-bo‘g‘inda kelsa cho`ziq bo`ladi:

di-aé-ta; gan-graé-na;

pe–ri–to–naé–um; pe-ro-naé-us.

2. Unli harf 2 yoki 3 ta undoshdan oldin kelsa, va г va x undoshlaridan oldin kelsa cho`ziq bo`ladi: li-ga-mén–tum; ex–tér–nus;

co–lúm-na; la-by-rin-thus;

re - flé – xus; gly-cyr-rhi-za.

CHO‘ZIQ O`QISH QOIDALARI

• 3. -ur, -in, -itis, -oma ot yasovchi suffikslari cho`ziq: in – ci - sú–ra; of - fi - ci–na;
• bron - chi - tis; a – de – nó - ma.
• 4. -at, -ar, -al, -os, -in sifat yasovchi suffikslari cho`ziq: ar - cu - á - tus; ar - ti - cu - lá - ris;
• oc - ci - pi - tá – lis; пег - vó – sus;
• pel – vi - nus.

QISQA O`QISH QOIDALARI

• 1. Unli «br» (tr) birikmasi oldida kelsa qisqa:
• vér - te – bra; cé - re – brum;
• pál – pe – bra; tri – quet – rus.
• 2. Unli unlidan oldin kelsa qisqa:
• ó - le – um; pe–ri- ten-di-ne-um;
• pá – ri – es; ós – se - us;
• fó - ve – a; ac – ró – mi - on;
• pe – ri – chón – dri - um.

QISQA O`QISH QOIDALARI

3. -ol, -ul ot yasovchi suffikslari qisqa:

scá - pu – la; al - vé - o – lus;

ló – bul – us.

4. -il, -it, -id, -ic sifat yasovchi suffikslari qisqa:

so - lú - bi – lis; com - pó - si – tus;

flú - i – dus; tho - rá - ci – cus

Topshiriqlar

1. L.U.Xo’jaeva darsligi bo`yicha 16-18 betlardagi qoidalarni o’zlashtiring va slaydlardagi leksik minimumni yod olihg!

2. Mustahkamlash uchun 2 bo‘g‘inli so‘zlarni o‘qing:

Costa, arcus, apex, bursa, bulbus, cauda, barba, cavum, minor, cornu, situs, ramus, collum, manus, vomer, sternum, atlas, cella.

3. Darslikning 19 betidagi 2 va 3 mashqlarni yozma bajaring. Unda so‘z oxiridan ikkinchi bo‘g‘inning cho‘ziq yoki qisqaligini aniqlang va urgu qo‘ying.