MA’ruza №2. Elektr stansiyalarida elektr energiya ishlab chiqarish. Reja

---

MA’RUZA №2. 

 

 ELEKTR STANSIYALARIDA ELEKTR ENERGIYA ISHLAB 

CHIQARISH.  

 

Reja. 

 

1.Issiqlik elektr stansiyalari 

2. Bug‘ turbinali IESning ishlash prinsipi. 

 3.Bug‘-gaz va gaz-turbina qurilmali issiqlik elektr stansiyalari. 

  4.Kondensatsion issiqlik elektr stansiyasi 

Bu soxada elektr energiyasi organik yoqilg‘ini yonishidagi kimyoviy 

energiyadan foydalangan issiqlik elektr stansiyalari (IES)da ishlab chiqariladi. 

An’anaviy IES quyidagilarga bo‘linadi: 

-  kondensatsion (KES) – faqat elektr energiyasi ishlab chiqariladi; 

-  issiqlik  elektr  markazlari  (IEM)  –  elektr  energiyasi  bilan  birga  issiqlik 

energiyasini ham ishlab chiqaradi. 

Qurilmalar turiga ko‘ra: 

-  bug‘  turbinali  qurilmalar  yordamida  enegiya  xosil  qilinuvchi  bug‘-turbinali 

elektr stansiyalari; 

-  gaz-turbinali  bilan  bug‘-turbinali  qurilmalar  birgalikda  energiya  xosil 

bo‘ladigan bug‘-gaz elektr stansiyalari. 

IES larida yoqiladigan yoqilg‘ilarning xususiyatlari 

IES larda uch turdagi yoqilg‘i ishlatiladi: 

-  gazsimon; 

-  suyuq va qattiq xoldagi  

---

 

1.2 –Rasm Energetik yoqilg‘i turlari 

Gazsimon yoqilg‘i – bir necha ko‘rinishda mavjud: tabiiy gaz; yer ostidan neft 

olinishidan xosil bo‘ladigan yo‘ldosh gaz; metallurgiya va  boshqa ishlab 

chiqarishda olinadigan domna va koks gazlari. 

Tabiiy gaz asosan metan (СН

4

) dan iborat bo‘lib, yonish jarayoni to‘g‘ri 

tashkillashtirilganda suv bilan uglerodning ikki oksidiga СO

2 

aylantirilgan xolda 

batamom yoqilishi mumkin. 

Tabiiy gazning asosiy afzalligi uning ekologik xavfsizligida uni yoqqanda СO

2 

dan tashqari boshqa zararli chiqindilar xosil bo‘lmaydi. Shuning uchun u qozon 

qurilmalari va yirik shaxarlarda IESlarda ishlatiladi. Uni uzatish qulay, ishlatishdan 

oldin gaz taqsimlovchi punktlarda bosimni kamaytirish mumkin. 

Ko‘pincha IESlarda suyuq yoqilg‘ilardan mazut bilan dizel ishlatiladi. Mazut – 

asosan og‘ir uglevodorodlar aralashmasi, neftni xaydaganda so‘ngi qoldig‘i, 

---

benzin, kerosin va boshqa neft maxsulotlari olingandan keyingi yoqilg‘ilardir. 

Mazut asosan energetik qozonlarda tabiiy gaz tanqis vaqtida (masalan, qattiq sovuq 

qish vaqtlarida, gaz yetishmovchilik vaqtida) ishlatiladi. 

IES larda turli xil yoqilg‘i sifatini taqqoslash uchun shartli yoqilg‘i degan 

tushuncha kiritilgan (qisqacha – sh.yo.). issiqlik berib yonishi 

7000kkal/kg=7Gkall/kg. Masalan IES 1000 tonna ko‘mir yoqqan xolda solishtirma 

issiqlik bo‘lsa, 3500kkal/kg bo‘lsa, bu 500 t.sh.yo. demakdir. 

Issiqlik berib yonish bo‘yicha tabiiy gazning 1 nm

3

 (normal sharoitda 1 atm.da 

1 kub m gaz). Masalan, oddiy gaz uchun 8400 kkal/nm

3