Mashg`ulot turi: amaliy 5-Mavzu: Menejment nazariyasi rivojlanishi va F. Teylorning “Ilmiy boshqaruv tamoyillari” Mavzu rejasi

Mashg`ulot turi: amaliy

5-Mavzu: Menejment nazariyasi rivojlanishi va F. Teylorning “Ilmiy boshqaruv tamoyillari”

Mavzu rejasi:

1. “Ilmiy menejment” maktabining shakllanishi va asoschilari.

2. F. Teylorning “Ilmiy boshqaruv tamoyillari”.

Adabiyotlar:

[А.1]-82-126 bet, [A.3]-188-224 bet, [Q.5]-53-61 bet, [A.2]-24-47 bet.

Savollarga javob bering:

1.Menejment tarixida qanday asosiy maktablarni bilasiz?

2.F. Teylorning ilmiy boshqaruvi tamoyillarini aytib bering.

3. G. Gant tomonidan taklif qilingan vazifalar va mukofotlarni shakllantirish tizimining mohiyati nimada?

4. Gilbrett juftligining psixologiya va menejment haqidagi qarashlari qanday xususiyatlarga ega.
1-Vazifa. Quyidagi fikrni o'z nuqtai nazaringizdan asoslang:
Teylorizmning joriy qilinishi ish tashlash va inqirozlarga olib keldi. Albatta, qadam bosganda oyoqlarini qaysi masofaga qo'yishni va bo'ynini qaysi burchak ostida qiyshaytirishi kerakligini belgilab qo`yilishini kim xohlaydi? Natijada, Teylorizm ustidan sud jarayoni boshlandi. Jarayon qahramoni 12 soat davomida guvohlik berdi (juda yoqimsiz jarayon) va bir qator narsalar taqiqlangan. Ammo, agar u o`sha paytda Rossiyada tug'ilgan bo'lsa, uning taqdiri yanada ayanchliroq bo'lishi mumkin edi. Ijtimoiy fikrning barcha yutuqlariga ergashgan Lenin bir paytlar Teylorizmni ishchilarni to'liq qulga aylantirish uchun kapitalistlar tomonidan ixtiro qilingan "terini siqish uchun ilmiy tizim" deb atagan.
2. Nega Gilbretlar tomonidan ishlab chiqilgan harakatlar "terbliglar" deb nomlangan?
Frenk Banker Gilbret (1868-1924) boshqaruvga tom ma'noda tashqaridan, boshqa sohadan kirib kelgan. Bu sohaga kirishdan oldin, u ko'plab kasblarni o'zgartirdi. 1912 yilda Gilbret Teylorning ishiga qiziqib qolganida, u o'zining quruvchilik-tosh bilan ishlovchilar ishi bo'yicha uzoq yillik kuzatuvlarini esladi. O`z kuzatuvlari va fikrlari asosida u shunday xulosaga keldi: mohir ishchilar ham juda keraksiz harakatlarni amalga oshiradilar! Bir nechta oddiy qo'shimcha qurilmalar sizga ko'p vaqt va mehnatni tejashga yordam beradi. Faqat qaysi harakatlarning ortiqcha ekanligini aniqlab olish kerak. Uning rafiqasi Lillian Moller Gilbret (1878-1972) Gilbretga yordamga keldi.
1904 yilda Gilbretga turmushga chiqishdan oldin Lillian AQShning etakchi ta'lim muassasalaridan biri bo'lgan Berkli shahridagi Kaliforniya Universitetida menejment psixologiyasi bo'yicha bakalavr va magistr darajasini olgan edi. Uning taqdiriga birinchi diplomli ayol menejer bo'lish yozilgan edi. Eri bilan birgalikda ular quruvchilarning ortiqcha qo'l harakatlari bilan kurashishga qaror qilishdi. Buning uchun ular tomonidan ixtiro qilingan so'nggi ixtiro - mikroxronometr biriktirilgan kinokameradan foydalanilgan.

Frank soatlari- bu juda kichik vaqt oralig'ini o'lchashga qodir bo'lgan soat. Ko'rib turganingizdek, Gilbretning texnik bilim va ko'nikmalari biznesda juda foydali bo'lgan. Natija qisqa vaqtda o'zini ko'rsatdi. Tez orada harakatlarning sonini 18 dan 5 tagacha qisqartirish orqali ishning yaxshilanishiga erishildi, bu esa unumdorlikni 50% ga oshirdi. Bundan tashqari, Gilbret turli xil harakatlarni ko'rib chiqib, ularni taxminan 17 ta oddiy harakatlarga ajratish mumkin degan xulosaga keldi. Ushbu harakatlarni ular "terblig" -"Gilbret" ning aksi deb atashgan.

3. Nega ba'zan Ganttning jadvallarini ayyorlik bilan qilingan ixtiro deb atashadi va nega korxonadagi mayda-chuydalarni hisobga olish kerak?
Gantt diagrammasi oddiy jadvaldan boshqa narsa emas, uning satrlari bo'ylab ma'lum vazifalar joylashgan. Ustunlar kalendar davrining kunlari bilan belgilanadi. Shunga ko'ra, har bir satrda vazifani bajarish rejalari kiritiladi; alohida kataklarni bo`yash orqali uning amalga oshirish darajasi qayd etiladi. Ko'rinishidan oson narsadek tuyuladi, lekin siz ushbu jadvaldan o'zingizning ishingizda foydalanishingizda yordam beradi. Jadvalga qarash orqali sizning qaysi yo'nalishda orqada qolayotganingizni va hamma narsa rejaga muvofiq ketayotganingizni tushunish uchun etarli bo'ladi. Umuman olganda, ushbu jadvalni arzimas narsa deb hisoblash mumkin.

Ammo bu kichik arzimas narsalar qanchalik ahamiyatli? Aniqlikni yaxshi ko`radigan nemislarning maqolida: "Xudo tafsilotlarda", deyilgani va ruslarning “Shayton kichik narsalarda yashiringan” degan iborasida nima nazarda tutilgan?