Mavzu: Axborot tizimlarining turlari

Mavzu: Axborot tizimlarining turlari

Reja:
1. Kirish.
2. Axborot tizimi tushunchasi.
3. Axborot tizimlarining rivojlanish bosqichlari.
4. Axborot tizimlarining turlari.
5. Axborot tizimlarining ta’minot turlari.

Axborot tizimlari jamiyat paydo bo’lgan paytdan boshlab mavjud bo’lgan, chunki rivojlanishning turli bosqichida jamiyat o’z boshqaruvi uchun tizimlashtirilgan, oldindan tayerlangan axborotni talab etgan. Bu ayniqsa ishlab chikarish jaraenlari - moddiy va madaniy ne’matlarni ishlab chikarish bilan bog’lik jaraenlarga tegishlidir. Chunki ular jamiyat rivoji uchun xaetiy muxim axamiyatga ega. Iqtisodiy axborot tizimi nima ekanligini tushunib olish uchun eng avvalo uning iqtisodiy ob’ektini boshkarish tizimidagi tutgan o’rnini aniqlab olish lozim. Bu ob’ekt moddiy va nomoddiy ishlab chikarish bilan bog’lik.
Axborot jarayonlarini (axborotni yig’ish, qayta ishlash, va uzatish) doimo ilm - fan, texnika jarayonlarini insoniyat tarraqiyoti davomida avtomatlashtirishga muttasil ravishda intilish kuzatiladi. Binobarin bu jarayonlarning asosi, ichki tuzilishi o’zgarishsiz qolgan. Axborotni yig’ish - sub’ektning, uni qiziqtirayotgan ob’ekt xaqida ma’lumot olish uchun olib boradigan faoliyatidir. Axborot almashinuvi - bu jarayon davomida axborot manbai axborotni uzatadi va iste’molchi qabul qiladi. Agar ma’lumotlar uzatishda xatolar aniqlanilsa, u xolda axborotni qayta uzatish tashkil etiladi.
Axborot manbai va iste’molchi o’rtasidagi axborot almashinuvi natijasida o’ziga xos ‘ Axborot balansi’ yuzaga keladi, bunga ko’ra, ideal xolatda iste’molchi xam manba kabi xuddi o’sha axborotni tarqatadi. Qabul qilingan axborotdan iste’molchi (ko’p) bir necha bora foydalanishi mumkin. Bu maqsadda u, ma’lumotni axborot tashuvchi qurilmada (magnitafon, foto, kino va boshqalar) qayd qilishi kerak. Boshlang’ich, sistemalashtirilmagan axborot to’plamining shakllanishi jarayoniga axborot yig’ilishi deyiladi. Yozib olinmagan signallar orasida qimmatli yoki ko’p foydalaniladigan axborotlar bo’lishi mumkin. Axborotning bir qismi ayni vaqtda aloxida qiymatga ega bo’lmasligi lekin keyinrok unga extiyoj tug’ilishi mumkin. Yakuniy axborotni saqlash - bu boshlanqich ma’lumotni foydalanuvchilar so’roviga muvofiq uzatish uchun belgilangan muddatga qadar saqlab turish jarayoni.
Axborotni qayta ishlash - bu masala echish algoritmiga muvofiq, axborotni qayta shaklantirib tartiblash jarayonidir. Axborotni qayta ishlash vazifasi bajarilganidan so’ng axborot talab qilingan ko’rinishda yakuniy foydalanuvchilarga etkazib berilishi lozim. Bu operastiya axborotni uzatish vazifasini bajarilishi davomida amalga oshiriladi. Axborot uzatish odatga EXMning tashqi qurilmalari yordamida matn jadval ko’rinishida amalga oshiriladi. Axborot texnologijasi - bu bir zanjirga birlashgan, axborotni yig’ish, qayta ishlash, saqlash, tarqatish va aks etish shu bilan birga axborotning ishonchliligini va tezkorligini oshirish jarayonlari, mexnat unumdorligini orttirish maqsadida axborot resursdan foydalanishni ta’minlovchi uslublarni ishlab chiqish jarayonlari va dasturiy, texnik vositalarining yig’indisidir.
Jamiyatni axborotlashtirish joylarda insoniyat faoliyatining barcha ijtimoiy axamiyatga ega bo’lgan ko’rinishlarida ishonchli axborot va unumli ma’lumotlardan to’lik va zamonaviy tarzda foydalanilishga qaratilgan chora - tadbirlar informastion davlatdagi barcha foydalanuvchilarga infrastruktura tushunchasi ostida axborot xisoblash resurslari va avtomatlashgan aloqa tizimi keng miqyosda qo’llaniladigan bazada yangi AT dan foydalanish imkoniyatini beruvchi axborot ta’minlov strukturasi tushuniladi.
Axborot tizim tushunchasi. Axborot tizimi - xar xil soxa ishchilarini boshqaruv funkstiyalarini amalga oshirishlari uchun ob’ekt xaqidagi axborotni uzatish, qayta ishlash bilan ta’minlovchi texnologiyalar, kommunikastion sistemalar, axborot resurslari va mutaxassislar majmuasini ifoda etadi.
Axborot tizimi konkret ob’ekt uchun yaratiladi. Effektiv (maxsuldor) axborot tizimi, boshqaruv darajalari faoliyat doirasi va tashki sharoitlar o’rtasidagi farqni e’tiborga oladi va xar bir boshqaruv darajasiga ko’ra faqatgina uning boshqaruv funkstiyalarini muvaffaqiyatli va foydali amalga oshirilishi uchun zarur bo’lgan axborotni beradi. Zamonaviy telekommunikastiya vositalaridan foydalanishdagi (elektron pochta, telemuloqotlar)dagi faoliyatlarini moddellashtirishga asoslangan yangi prinstiplardir.