Mavzu; eritmalar. Reja; Eritmalar va ular haqida umumiy ma’lumot
Download 6.32 Mb.
|
ERITMALAR
- Bu sahifa navigatsiya:
- Mavzu; ERITMALAR. REJA; 1.Eritmalar va ular haqida umumiy ma’lumot. 2.Eritmalarning hosil bo’lishi va turlari.
- FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI. KIMYO M.M(.ABDULHAYEVA,O’.M.MARDONOV) Toshkent ‘’O’zbekiston ‘’2002-yil
- Toshkent 2010 ‘’Umumiy va anorganik kimyo’’ Q.Ahmedov,A.Jalilov, R.Sayfullayev.Toshkent -2003 www.ziyonet.uz
|
ANDIJON DAVLAT UNIVERSITETI TABIIY FANLAR FAKULTETI BIALOGIYA YO’NALISHI I BOSQICH ‘’B’’ GURUH TALABASI IDDIBOYEVA NODIRANING KIMYO FANIDAN MUSTAQIL ISHI BAJARDI; IDDIBOYEVA N TEKSHIRDI; NASRIDDINOVA F. Mavzu; ERITMALAR. REJA; 1.Eritmalar va ular haqida umumiy ma’lumot. 2.Eritmalarning hosil bo’lishi va turlari. 3.Moddalarning eruvchanligi. Eritmalar ikki yoki undan ko’p tarkibiy qismlardan va ularning O’zaro tasirlashish mahsulotlaridan iborat bir jinsli sistemadir. Masalan osh tuzining eritmasida erituvchi suv erigan modda osh tuzi Ularning o’zaro ta’sir mahsulotlari gidratlangan ionlardan iborat. Biror hajmda bo’lgan bir yoki bir necha modda yig’indisi sistema deyiladi. Sistemadagi ayrim moddalar tarkibiy qismlar deyiladi. Eritmalar suyuq, Qattiq va gaz holida bo’lishi mumkin. Suyuq eritmalarga har xil tuz , kislota Asoslarning suvdagi eritmalari , qattiq eritmalarga nikel bilan misning Qotishmasi yoki mis bilan oltinning qotishmasi gaz holatidagi eritmalarga Gazlar aralashmasi ya’ni havo misol bo’ladi. Eritmalar to’yingan , to’yinmagan va o’ta to’yingan bo’ladi. To’yingan eritmalarda erishga qarshi jarayon krisstallanish Ham sodir bo’lib turadi. To’yingan eritma hosil bo’lishini Quydagicha izohlash mumkin ; dastlab erish jarayoni tez Boradi. Eritmada erigan modda zarrachalarning soni ko’paygandan Keyin kristallanish jarayoni tezlashadi. Ma’lum vaqt o’tgandan Keyin ikkala jarayon tezliklari baravarlashadi ya’ni 1 minutda Kristalldan necha molekula eritmaga o’tsa shuncha molekula Qaytadan kristallanadi. Moddaning erigan qismi bilan erimay qolgan qismi o’rtasida Muvozanat qaror topadi ya’ni eritma to’yinadi. Shunday qilib Erigan qismi bilan erimagan qismi o’rtasida muvozanat qaror topgan Eritma to’yingan eritma deyiladi. Agar eritmada erish jarayoni tezligi Kristallanish tezligidan ortiq bo’lsa ya’ni bu ikkala jarayon orasida Muvozanat bo’lmasa bunday eritma to’yinmagan eritma deyiladi. Erigan moddaning konsentratsiyasi shu temperaturadagi to’yingan Eritmaning konsentratsiyasidan kam bo’lgan eritma to’yinmagan Eritma deyiladi. Eritmalarning xosil bo’lishini fizikaviy va kimyoviy nazariyalar Quydagicha tushuntiradi. Eritma erituvchilarda turli modda Molekulalarning tarqalib ketishi ya’ni erishi natijasida Xosil bo;ladi. Qattiq moddalar erishida uning sirtidagi Zarrachalar erituvchi molekulalari ta’sirida sirtdan uzilib Eritmaga o’tadi. Diffuziya xodisasi va molekulalararo tasir Tufayli bu zarrachalar eritma ichiga singib ketib bir tekis Tarqala boshlaydi. Shu tariqa kristall panjarani tashkil etgan Barcha zarrachalar eritmaga o’tadi va eritma hosil bo’ladi. Bu jarayon natijasida bir jinsli sistema hosil bo’ladi Va bunda erituvchining tabiati va qattiq moddaning Tuzilishi , kimyoviy xossasi asosiy ro’l o’ynaydi. Suyuq moddalar eritmalarning hosil bo’lishida erituvchi Va eriydigan moddalarning molekulalari o’zaro aralashib Ketadi. Bu jarayonda moddalarning dipol momenti Qutblanuvchanligi kabi hususiyatlari asosiy o’rinni Egallaydi. Shu sababli qutbli moddalar qutbli erituvchida Qutbsiz moddalar qutbsiz erituvchilarda yaxshi eriydi. Eritmalarning bir jinsli bo’lishi erish jarayonida issiqlikning Yutilishi yoki ajralib chiqishi eritmalarni kimyoviy moddalar Deb aytishga asos bo’ladi. Bir modda ichida ikkinchi moddaning juda kichik Zarrachalar holida tarqalishidan hosil bo’lgan Mikrogeterogen sistemalar disper sistemalar Deyiladi. Xar qanday dispers sistema dispersion Muhitdan va unda tarqalgan modda zarrachalari Dispers fazadan iborat bo’ladi. Dispers sistemalar Bir- biridan dispersion darajasiga ko’ra ; dag’al dispers Sistemalar bunday sistemalarga suspenziyalar loyqa Suv, uning suvdagi aralashmasi, emulsiyalar kiradi. Nozik disper sistemalar yoki kolloid eritmalar zollar ham Deyiladi; ularga qog’oz yelimi ,AgI zollari misol bo’ladi. Chin eritmalar yoki o’ta nozik disper sistemalar; modda Ion yoki molekula holida dispersion muhitda tarqalgan bo’ladi. Xar qanday kimyoviy toza modda boshqa moddada Eriydi. Moddalarning eruvchanligi shu moddaning v Va erituvchining tabiatiga va temperaturasiga bog’liq. Moddalarning eruvchanligi deb ayni temperaturada 100 g erituvchida erigan moddaning gram miqdoriga Aytiladi odatda buni moddalarning eruvchanlik kofetsienti Deyiladi. Kengroq manoda moddalarning erunvchanligi Sifatida ayni sharoitda to’yingan eritmaning konsentratsiyasining Qabul qilsa ham bo’ladi. Shunga muvofiq eruvchanlik miqdoran erigan modda Massasining to’yingan eritma massasiga nisbatini Ifodalovchi foiz qiymatga tengdir bazan 1 litr to’yingan Eritmadagi erigan moddaning ‘’mol ‘’ lar soni ham Moddaning suv ishlatilgani deyiladi. Ko’pchilik hollarda Erituvchi sifatida suv ishlatilgani uchun moddalarning Suvda eruvchanligi quydagicha tavsiflanadi; Agar 100gr suvda 10 gr va undan ko’p miqdorda gi modda Erisa yaxshi eruvchi , agar 10 gr dan 0,001 gacha erisa Kam eriydigan , agar 0,001 gr dan kam erisa amalda erimaydigan Modda deyiladi. XULOSA; Eritmalar ikki yoki undan ko’p tarkibiy qismlardan va ularning O’zaro tasirlashish mahsulotlaridan iborat bir jinsli sistemadir. Masalan osh tuzining eritmasida erituvchi suv erigan modda osh tuzi Ularning o’zaro ta’sir mahsulotlari gidratlangan ionlardan iborat. Eritmalar to’yingan , to’yinmagan va o’ta to’yingan bo’ladi. To’yingan eritmalarda erishga qarshi jarayon krisstallanish Ham sodir bo’lib turadi. To’yingan eritma hosil bo’lishini Quydagicha izohlash mumkin ; dastlab erish jarayoni tez Boradi. Eritmalarning xosil bo’lishini fizikaviy va kimyoviy nazariyalar Quydagicha tushuntiradi. Eritma erituvchilarda turli modda Molekulalarning tarqalib ketishi ya’ni erishi natijasida Xosil bo;ladi. Qattiq moddalar erishida uning sirtidagi Zarrachalar erituvchi molekulalari ta’sirida sirtdan uzilib Eritmaga o’tadi. FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI. KIMYO M.M(.ABDULHAYEVA,O’.M.MARDONOV) Toshkent ‘’O’zbekiston ‘’2002-yil ‘’KIMYO’’I.R. Asqarov,N.H.To’xtaboyev, K.G’.G’opirov Toshkent ‘’Umumiy va anorganik kimyo’’ Q.Ahmedov,A.Jalilov, R.Sayfullayev.Toshkent www.ziyonet.uz E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT Download 6.32 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|