Mavzu: gapning uyushiq bo'laklari

Mavzu: GAPNING UYUSHIQ BO'LAKLARI

Fan: Ona tili
Guruh: 206-BT_S
Talaba: Jaylovova Marjona
fan va texnologiya universiteti

GAPNING UYUSHIQ BO'LAKLARI

• Gapda bir xil sintaktik vazifa bajarib, bir xil so'roqqa javob bo'luvchi, o'zaro teng aloqada, boshqa bo'laklar bilan esa tobe aloqada bo'lgan bo'laklar uyushiq boiaklar deyiladi.
• Namuna:
• Yo 'Ida ba 'zan katta-katta maydonni qoplab olgan oq, pushti, sariq va qizil gullar uchraydi.

Gapning kesimi va egasi ham, ikkinchi darajali bo'laklari ham uyushib kelishi mumkin.

UYUSHIQ KESIM

• Bilib oling. Gap tarkibida ikki va undan ortiq atov birliklari (so'z, ibora, so'z birikmalari) bilan ifodalangan kesim bo'lib, kesimni shakllantiruvchi vositalar faqat keyingi kesim tarkibida ifodalanib, barchasiga aloqador bo'lsa, bunday ko'p kesimli gap uyushiq kesimli gap sanaladi.
• Masalan:
• Men bu masalani uqqan va yechganman.

UYUSHIQ EGA

• Savоd o’rgatishda o’zbеk alfavitidagi хarflar to’rt variantda (bоsma va yozma, bоsh va kishik хarflar ) ishlatishini хam хisоbga оlish zarur O’qish yozish murakkab psiхо-fiziоlоgik jarayon hilоblanadi

Uyushiq egalar bir-biri bilan sanash ohangi yoki bog'lovchilar orqali bog'lanadi:

• Uyushiq egalar bir-biri bilan sanash ohangi yoki bog'lovchilar orqali bog'lanadi:
• Bu yerning ob-havosi, iqlimi va sharoiti ydxsfri edi: Siz bilan biz bu oddiy haqiqatni tushunmagan ekanmiz.

UYUSHIQ HOL

• Bir xil mazmun-munosabatni (yo tarz, yo o'rin,
• yo payt va b. munosabatlarni) bildirgan bir necha holning o'zaro sanash ohangi bilan, teng bog'lanib kelishi uyushiq holm hosi! qiladi: Tomlardan, ivigan devorlardan bug' ko'tarila boshladi. (S.A.) Daryo goh shovqin solib, goh tinch oqar edi. U dam hazil bilan, dam jiddiy so 'rardi.

Bir sodda gap tarkibida yonma-yon, qator kelgan bir necha payt holi hamma vaqt uyushiq bo'lavermaydi. Masalan, Ukecha ertalab biznikiga kelib ketdi gapida ikkita payt holi (kecha, ertalab) bor. Lekin ular uyushiq emas: bundagi ertalab holi kecha holi ma'nosidagi paytni chegaralab, aniqlashtirib beradi.

• Bir sodda gap tarkibida yonma-yon, qator kelgan bir necha payt holi hamma vaqt uyushiq bo'lavermaydi. Masalan, Ukecha ertalab biznikiga kelib ketdi gapida ikkita payt holi (kecha, ertalab) bor. Lekin ular uyushiq emas: bundagi ertalab holi kecha holi ma'nosidagi paytni chegaralab, aniqlashtirib beradi.

UYUSHIQ TO'LDIRUVCHI

• Gapdagi ikki va undan ortiq to'ldiruvchi bir xil ma'noni (shaxsni yoki narsani) bildirib, bir xil shaklda (kelishik shaklida yoki ko'makchi bilan) kelsa va sanash ohangiga ega bo'lsa, bular uyushiq to'ldiruvchilardir.

Masalan:

• Taram-taram olmalarni, aslnashvatilarni,po'stiyupqa luchchak shaftolilarni, quymoqqa о 'xshash anjirlarni aytmaysizmi, bay-bay

UYUSHIQ ANIQLOVCHI

• Narsa-buyumlarning bir turdagi belgilari (yo rang-tusini, yo maza-ta'mini, yo son-miqdorini va hokazo)ni bildirgan birdan ortiq aniqlovchilar uyushiq aniqlovchilar hisoblanadi.

Masalan:

• Bog'imizda oq, qizil, pushti gullar qiyg'os ochilib yotibdi.
• Shuningdek, bir narsa-buyumning turli belgilarini bildirgan birdan ortiq sifatlovchilar ham uyushiq aniqlovchilar sanaladi: Chaqaloq kichkina, oppoq va dumaloq qo 'llarini cho 'zib, menga talpinar edi