Qurulishni boshqarish fakulteti Mustaqil ishi Mavzu:Loyiha yechimlari iqtisodiy samaradorligini baholash. Tayyorladi:Nuriddinov A Tekshirdi: Karimov I Toshkent-2023 Reja: - Reja:
- Loyiha yechimlari iqtisodiy samaradorligini baholash
- Loyiha yechimlari iqtisodiy samaradorligini oshirishning asosiy yo‘nalishlari
Loyihalash va muhandis-texnik jihatdan qurish jarayonida, tashkiliy-texnologik yoki xo‘jalik ishlarini bajarishda qabul qilinadigan yechimlar ko‘p variantlilik shart-sharoitlari asosida qabul qilinadi. Masalan, aynan bitta bino yoki inshootni qurishda turli konstruktiv-komponovkali yoki hajmiy-rejaviy yechimlar, boshqa materiallar, mexanizatsiyaning har xil vositalarini qoilash orqali turli usullardan foydalanish mumkin. Shunga bog‘liq ravishda quyidagi vazifa yuzaga chiqadi: ko‘p variantlar ichidan eng maqbuli(optimal)ni tanlash lozim bo‘ladi - Loyihalash va muhandis-texnik jihatdan qurish jarayonida, tashkiliy-texnologik yoki xo‘jalik ishlarini bajarishda qabul qilinadigan yechimlar ko‘p variantlilik shart-sharoitlari asosida qabul qilinadi. Masalan, aynan bitta bino yoki inshootni qurishda turli konstruktiv-komponovkali yoki hajmiy-rejaviy yechimlar, boshqa materiallar, mexanizatsiyaning har xil vositalarini qoilash orqali turli usullardan foydalanish mumkin. Shunga bog‘liq ravishda quyidagi vazifa yuzaga chiqadi: ko‘p variantlar ichidan eng maqbuli(optimal)ni tanlash lozim bo‘ladi
Maqbul variant odatda ko‘rilayotgan variantlaming texnik-iqtisodiy ko‘rsatkichlarini taqqoslash, yangi loyiha ko‘rsatkichlarini etalon yoki qurilgan inshoot ko‘rsatkilariga solishtirish yo‘li orqali tanlanadi. Shunday yechim yoki variant qabul qilinadiki, bunda bir xil ishonchlilik va bir xil xavfsizlikni ta’minlaydigan variantalar ichidan ularni amalga oshirishda eng kam sarf-xarajatlar talab qiladigani tanlab olinadi. - Maqbul variant odatda ko‘rilayotgan variantlaming texnik-iqtisodiy ko‘rsatkichlarini taqqoslash, yangi loyiha ko‘rsatkichlarini etalon yoki qurilgan inshoot ko‘rsatkilariga solishtirish yo‘li orqali tanlanadi. Shunday yechim yoki variant qabul qilinadiki, bunda bir xil ishonchlilik va bir xil xavfsizlikni ta’minlaydigan variantalar ichidan ularni amalga oshirishda eng kam sarf-xarajatlar talab qiladigani tanlab olinadi.
Har xil yechimlarga ega bo‘lgan variantlami taqqoslashda iqtisodiy samaradorlik mezoni sifatida shunday ko‘rsatkichlar tizimidan foydalaniladiki, ular bir tomondan ekspluatatsiya va 100 qurilish jarayonidagi ko‘rsatkichlar, ikkinchi tomondan esa — asosiy va qo‘shimcha ko‘rsatkichlarni hisobga oladigan tizimlarga bo‘linadi. - Har xil yechimlarga ega bo‘lgan variantlami taqqoslashda iqtisodiy samaradorlik mezoni sifatida shunday ko‘rsatkichlar tizimidan foydalaniladiki, ular bir tomondan ekspluatatsiya va 100 qurilish jarayonidagi ko‘rsatkichlar, ikkinchi tomondan esa — asosiy va qo‘shimcha ko‘rsatkichlarni hisobga oladigan tizimlarga bo‘linadi.
Solishtirma mehnat sig‘imi, ya’ni qurilish — montaj ishlarining 1 ming so‘m!ik smeta sarfi (£T) yoki obyektning birlik hajmiga sarflanadigan mablag4 (K *t). 101 Solishtirma mehnat sig‘imi kT va k1 t quyidagi formula bo‘yicha aniqlanadi - Solishtirma mehnat sig‘imi, ya’ni qurilish — montaj ishlarining 1 ming so‘m!ik smeta sarfi (£T) yoki obyektning birlik hajmiga sarflanadigan mablag4 (K *t). 101 Solishtirma mehnat sig‘imi kT va k1 t quyidagi formula bo‘yicha aniqlanadi
- bu yerda: Som. - obyektni qurishda bajariladigan qurilish - montaj ishlarining smetaviy narxi, ming so‘mda; V- qurilayotgan obyekt hajmi, m3; T — obyektni qurishda sarflanadigan mehnat hajmi, kishi - kun.
Loyihalanayotgan obyektning iqtisodiy samaradorligi ko‘p - Loyihalanayotgan obyektning iqtisodiy samaradorligi ko‘p
- jihatdan ekspluatatsiya shart-sharoiti, chiqarilayotgan mahsulot
- tannarxi hamda loyiha yechimlari qanchalik to‘g'ri qabul qilinganligiga bog‘liq bo‘ladi. Loyiha yechimlari iqtisodiy samaradorligini oshirishning asosiy yo‘nalishlari quyidagilardan iborat bo‘ladi: hajmiy-rejaviy yechimlar, konstruktiv yechimlarni
- takomillashtirish, ilg‘or texnologiya asosida olingan materiallar
- va konstruktsiyalarni qo‘llash va boshqalar.
Ko‘rsatkichlar tizimining mavjudligi murakkab texnik va xo‘jalik yechimlarini har tomonlama yetarli darajadagi aniqlik bilan baholash imkonini beradi. Biroq shu bilan bir qatorda bu ko‘rsatkichlar ziddiyatli jihatlarga ham egadir. Agar bir variantning barcha ko‘rsatkichlari boshqa variantnikidan yaxshi bo‘lsa, u holda masala juda oddiy bo'ladi. Lekin afsuski, amaliyotda bunday holat, ya’ni oddiylik kamdan — kam bo‘ladi. - Ko‘rsatkichlar tizimining mavjudligi murakkab texnik va xo‘jalik yechimlarini har tomonlama yetarli darajadagi aniqlik bilan baholash imkonini beradi. Biroq shu bilan bir qatorda bu ko‘rsatkichlar ziddiyatli jihatlarga ham egadir. Agar bir variantning barcha ko‘rsatkichlari boshqa variantnikidan yaxshi bo‘lsa, u holda masala juda oddiy bo'ladi. Lekin afsuski, amaliyotda bunday holat, ya’ni oddiylik kamdan — kam bo‘ladi.
Foydalanilgan adabiyotlar: - Foydalanilgan adabiyotlar:
- https://e-library.namdu.uz
- http://hozir.org/samarqand-davlat-arxitektura-qurilish-instituti-v9.html
ETIBORINGIZ UCHUN RAXMAT
Do'stlaringiz bilan baham: |
