Механик энергия. Механик энергия деб механик харакатларнинг ва узаро таъсирларнинг миклорий улчовига айтилади


Download 27.5 Kb.
Sana16.06.2023
Hajmi27.5 Kb.
#1518740
Bog'liq
Mexanik Energiya



Механик энергия.
Механик энергия деб механик харакатларнинг ва узаро таъсирларнинг миклорий улчовига айтилади. Системанинг хрлатига караб кинетик ва потенциал энергиялар булади.
Кинетик энергия. Системанинг кинетик энергияси деб унинг меха­ник харакат натижасида оладиган энергиясига айтилади. m массали жисм F куч таъсирида хдракатга келади ва V тезлик олади.
Натижада унинг энергияси куч бажарган ишга тенг микдорда ортади. v тезлик билан харакатланаётган т массали жисм

кинетик энергияга эга булади.
Жисмнинг кинетик энергияси унинг массаси ва тезлиги квадра­та купайтмасининг иккига булинганига тенг.
Потенциал энергия. Жисмлар системасининг потенциал энергия­си деб, уларнинг бир-бирига нисбатан жойлашувига ва улар орасидаги узаро таъсир кучларининг характерига боглщ булган энергияга айти­лади.
Айтайлик, жисмларнинг таъсири бирор майдонда руй бермокда. Шу майдонда бажарилган иш, жисмнинг кандай траектория билан харакатланишига эмас, балки унинг бошлангич ва охирги хрлатла-рига боглик. булсин. Бундай майдонга потенциал майдон, ундаги кучларга эса консерватив кучлар дейилади. Потенциал майдондаги хар кандай жисм потенциал энергия Еp га эга булади.
Ердан А баландликдаги жисмнинг потенциал энергияси. Ер сиртидан h баландликка кутарилган m массали жисмнинг потенциал энергияси

ифода ёрдамида аникланади. Баландлик h нолинчи сатхдан хисобланса, унда
булади.
Бу ерда g — эркин тушиш тезланиши, Р= mg— огарлик кучи.
ифодадан куриниб турибдики, жисмнинг потенциал энергияси жисм огирлик кучининг h баландликдан тушишда бажарган ишигатенг.
Энергия к,андай бирликда улчанади? Юкорида курганимиздек, бирор система энергиясинингузгариши натижасида механик систе­ма устида иш бажарилади ва уз навбатида бу яна энергиянинг узгаришига олиб келади. Шунинг учун механик ишга, энергия алма-шинувини тавсифловчи катталик сифатида щаралади. Юкрридаги хулосага асосланиб, иш ва энергиянинг бирликлари бир хил деган хулосага келиш мумкин. Демак, энергиянинг СИ даги бирлиги Жоуль (Ж) булади.
Тула механик энергия. Системанинг тула механик энергияси деб, унинг кинетик ва потенциал энергияларининг йигиндисига айти-лади

Тула механик энергия сакланадими? Тула механик энергия сак,-ланади, яъни вакт утиши билан узгармайди.

Юкорида таъкидланганидек, энергиянинг сакланиш крнуни вак.тнинг бир жинслилиги натижасидир. Мисол учун h баландлик-дан тушаётган жисмнинг потенциал энергияси унинг огарлик кучига боглик. булиб, тажриба кайси вактда утказилишига мутлакр боглик. эмас.
Табиатда бир турдаги энергиянинг бошкасига айланиши руй бе-риб туради. Бунга ишкаланиш натижасида механик энергиянинг ис-сиклик энергиясига айланиши мисол булади.
Табиатда энергиянинг сакланиш к.онуни бажариладими? Утка-зилган куплаб тажрибалар, назарий хулосалар энергиянинг сакла-ниш ^онунини катьий бажарилишини курсатади. Фацатгина табиат­да энергиянинг бир турдан бошкасига (масалан, механик энергия-дан иссиклик энергиясига) айланиши руй беради. Шунинг учун х.ам бу к.онунга энергиянинг сак^аниш ва айланиш к.онуни хдм дейилади. У табиатнинг асосий к.онунларидан булиб, нафакат мак-раскопик, балки микро жисмлар системаси учун х.ам уринлидир. Шундай к.илиб, энергия у^еч к;ачон йщолмайди х,ам, пайдо хам булмайди. Уфацат бир турдан бошкасига айланиши мумкин. Ёпщ система-да тула энергия сацланади. Х,али табиатда энергиянинг сакданиш крнуни бажарилмаган жараён маълум эмас
Download 27.5 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling