Microsoft Word 8 G. M. Shadiyeva. J. A. Javmanov

---

CURRENT ISSUES OF BIO ECONOMICS AND DIGITALIZATION 
IN THE SUSTAINABLE DEVELOPMENT OF REGIONS
International scientific - practical conference
27-28 April, 2022
| 
Samarkand branch of Tashkent state university of economics. 
www.sbtsue.uz
712 
SANOAT 4.0 KONSEPSIYASI VA UNGA TA’SIR ETUVCHI RISKLAR 
Shadiyeva Gulnora Mardiyevna 
Javmanov Jamshed Abdusamatovich 
Annotatsiya.Ushbu maqolada sanoat 4.0 konsepsiyasi haqida tushuncha, uning 
mohiyati, ijtiomoiy va iqtisodiy hayotimizda tutgan oʻrni, Oʻzbekistonning va xorijiy 
mamlakatlarning sanoat 4.0 konsepsiyasiga oid strategiyalari, uning keltirib chiqarishi 
kutilayotgan imkoniyatlari va yuzaga kelishi mumkin boʻlgan risklarining mualliflik 
tasnifi keltirilib, uni qiyosiy tahlil qilingan holda ilmiy taklif va xulosalar shakllantirildi. 
Kalit so‘zlar: sanoat 4.0, kiberifikatsiya, robototexnika, raqamli iqtisodiyot, risk, 
innovatsiya. 
Аннотация.В данной статье представлен обзор концепции индустрии 4.0 и 
были сделаны выводы по авторской классификации и сравнительного анализа, ее 
ожидаемого потенциала и потенциальных рисков, ее сущность и рол в нашей 
социальной и экономической жизни, стратегии Узбекистана и зарубежных стран 
по концепции индустрии 4.0 
Ключевые слова: индустрия 4.0, киберизация, робототехника, цифровая 
экономика, риск, инновации. 
Annotation.This article provides an overview of the concept of industry 4.0, its 
essence, its role in our social and economic life, the strategies of Uzbekistan and foreign 
countries on the concept of industry 4.0, its expected potential and potential risks, 
author's classification and comparative analysis. and conclusions were drawn. 
Keywords: industry 4.0, cyberization, robotics, digital economy, risk, innovation. 
Jahon iqtisodiyoti hozirgi paytda qaytarib boʻlmaydigan oʻzgarishlar davrini 
boshidan kechirmoqda. Buning sababi, dunyo odatdagi texnologik chegaralarni 
oʻchiradigan va oʻrnatilgan texnologik va ishlab chiqarish zanjirlarini isloh qiladigan 
toʻrtinchi sanoat inqilobi ostonasida turibdi. Yangi sanoat inqilobi texnologiyaning 
birlashishi va raqamli va ishlab chiqarish sohalari oʻrtasidagi chegaralarning xiralashishi 
bilan tavsiflanadi. Toʻrtinchi sanoat inqilobining yadrosi sanoatni raqamlashtirish va 
kiberifikatsiya qilish, sanoat Interneti, robototexnika, 3D muhandislik, matbaa va 
dizayndir. Raqamli texnologiyalar jahon sanoatining samaradorligini oshirishda kuchli 
tezlashtiruvchi sifatida qaraladi.

---

CURRENT ISSUES OF BIO ECONOMICS AND DIGITALIZATION 
IN THE SUSTAINABLE DEVELOPMENT OF REGIONS
International scientific - practical conference
27-28 April, 2022
| 
Samarkand branch of Tashkent state university of economics. 
www.sbtsue.uz
713 
Axborot va telekommunikatsiya texnologiyalarining sifat jihatidan yangi turiga 
asoslangan, zamonaviy ishlab chiqarish va jamoat hayotining barcha sohalarini qamrab 
oladigan va oʻzgartiradigan raqamli iqtisodiyot, garchi u shakllanish jarayonida boʻlsa 
ham, bugungi kunda kompaniyalar va rivojlangan davlatlar uchun ijtimoiy-iqtisodiy 
rivojlanishga erishish uchun imkoniyat yaratib beradigan eng kuchli salohiyatga ega. Shu 
bilan birga, taniqli 4-chi sanoat inqilobi konsepsiyasining ishlab chiquvchilaridan biri 
sifatida, Jahon iqtisodiy forumi (WEF) raisi Klaus Shvab, bu yerda raqamli iqtisodiyot 
deganda, ishlab chiqaruvchanlik, samaradorlik va innovatsiyalar sohasidagi tobora 
kengayib borayotgan global raqobat shaklidagi yetakchilik, shuningdek, yuqori turmush 
darajasi va farovonlikni taʻminlash, shu jumladan odamlar oʻrtasida raqamli aloqaning 
tubdan yangi shakllaridan foydalanish va ularning shaxsiy ehtiyojlarini qondirishda sun’iy 
aql-idrokdan foydalangan ravishda taqdim etilgan imkoniyatlardan foydalanish sifatida 
qaraladi. 
Shu munosabat bilan, Oʻzbekistonda ham bu oʻzgarishlar eʻtiborsiz qoldirilmadi, 
prezidentimiz Sh.M. Mirziyoyev taklifi bilan mamlakatimizda “2020-yil — Ilm-maʼrifat 
va raqamli iqtisodiyotni rivojlantirish yili”, deb nomlandi va “Raqamli iqtisodiyot”ga faol 
oʻtish – kelgusi 5 yildagi eng ustuvor vazifalarimizdan biri boʻladi. Raqamli 
texnologiyalar nafaqat mahsulot va xizmatlar sifatini oshiradi, ortiqcha xarajatlarni 
kamaytiradi.
Shu bilan birga, meni juda qattiq tashvishga soladigan va bezovta qiladigan eng 
ogʻir illat – korrupsiya balosini yoʻqotishda ham samarali vositadir. Buni barchamiz teran 
anglab olishimiz darkor”, - deb taʻkidlab oʻtdilar.
Sanoat 4.0 konsepsiyasiga yetib kelgunga qadar dunyo qanday inqiloblarini boshdan 
kechirganini bilish oʻta muhimdir. (1-rasm) 
I 
qo‘l mehnatidan
XVII
avtomatlashtirishga 
Bug‘ dvigatelining ixtirosi
bilan bog‘liq
II 
XX
elektrlashishga Birinchi avtomobillar va konveyer ishlab 
chiqarishni tashkil etish bilan bog‘liq 
XXI
III qatorda qayta tiklanadigan Bu minerallardan foydalanishni rad etish, 
energiya manbalariga o‘tishga kompyuterlarni ishlab chiqarishga joriy 
etish, avtomatlashtirish va raqamli ishlab

---

CURRENT ISSUES OF BIO ECONOMICS AND DIGITALIZATION 
IN THE SUSTAINABLE DEVELOPMENT OF REGIONS
International scientific - practical conference
27-28 April, 2022
| 
Samarkand branch of Tashkent state university of economics. 
www.sbtsue.uz
714 
1-rasm. Sanoat 4.0 gacha boʻlgan inqiloblar. 
Uchinchi sanoat inqilobi mavzusiga amerikalik iqtisodchi Jeremi Rifkin katta hissa 
qoʻshdi. "Uchinchi sanoat inqilobi: gorizontal oʻzaro taʻsirlar energiyani, iqtisodiyotni va 
umuman olamni qanday oʻzgartiradi" asarida u yashil energiyaga alohida eʻtibor qaratgan. 
J.Rifkin uchinchi sanoat asosiga ega boʻlgan besh tamoyil aniqladi. Ular:
Uchinchi inqilobning voqeliklari hanuz dunyoda keng tarqalmaganiga qaramay, u 
toʻrtinchi sanoat inqilobiga (sanoat 4.0) kirib bormoqda. Jahon iqtisodiy forumi raisi 
Klaus Shvabning soʻzlariga koʻra, sun’iy intellekt, robototexnika, Internet narsalar, oʻz-
oʻzini boshqarish mashinalari, 3D bosib chiqarish, nanotexnologiya, biotexnologiya, 
materialshunoslik, energiyani saqlash va kvant hisoblash kabi sohalardagi texnologik 
yutuqlar bilan ajralib turadi. Shunday qilib, sanoat 4.0-da nafaqat obyektlar, balki 
mashinalar, yigʻish liniyalari va butun zavodlar bitta tarmoqqa birlashtirilgan. Allaqachon 
ba’zi korxonalarda boʻshliqlarga RFID teglari oʻrnatilgan, ular kerakli ma’lumotlarni 
montaj robotiga uzatadilar. Xom-ashyo zaxiralari monitoringi oʻtkaziladi, va agar ilgari 
Just-in-Time sanoat texnologiyalari biznes maktablarida eng ilgʻor deb oʻrgatilgan boʻlsa, 
yaqin kelajakda bunday yondashuvga va tegishli mutaxassislarga ehtiyoj yoʻqoladi. Shu 
bilan birga, xususiylashtirish odatiy holga aylanib bormoqda, har bir mahsulot alohida 
mijoz uchun katta fabrikada tayyorlanishi mumkin.
Shuning uchun davlatlar uchun birinchi navbatda, kun tartibida sanoat 4.0 sohasidagi 
davlat strategiyalarini shakllantirish vazifasi turibdi. Bu esa, davlat organlari tomonidan 
yanada faol harakatlarni talab qiladi.
Xorijiy tajriba bizga dunyoning yuqori texnologiyali mahsulotlarini eksport qiluvchi 
mamlakatlar (AQSh, Germaniya, Yaponiya, Fransiya, Xitoy va boshqa qator davlatlar) 
standartlashtirish konsepsiyalari va 4.0 sanoatida standartlar tizimini ishlab chiqishni 
boshlaganligi toʻgʻrisida bahslashishimizga imkon beradi.
Dunyo iqtisodiyotining yetakchi davlatlari, birinchi navbatda Germaniya, Fransiya, 
Qayta tiklanadigan 
energiya 
manbalariga oʻtish
Barcha binolarni 
kichik elektr 
stantsiyalariga 
aylantirish
Vodorod 
energiyasidan 
foydalanish
Internet 
texnologiyalaridan 
foydalanish
Elektr transport 
vositalarini ishlab 
chiqarish

---

CURRENT ISSUES OF BIO ECONOMICS AND DIGITALIZATION 
IN THE SUSTAINABLE DEVELOPMENT OF REGIONS
International scientific - practical conference
27-28 April, 2022
| 
Samarkand branch of Tashkent state university of economics. 
www.sbtsue.uz
715 
AQSh, Buyuk Britaniya, Italiya va boshqa mamlakatlar sanoat 4.0 ni joylashtirish 
boʻyicha ulkan rejalarni e’lon qilishgandi. Quyidagi jadvalda ba’zilari bilan tanishishingiz 
mumkin. (1-jadval) 
1-jadval. Xorijiy mamlakatlarning “Sanoat 4.0” dasturlari xususiyatlari. 
“Sanoat 4.0” dasturining xususiyatlari. 
Y
ev
ro
it
ti
fo
q 
2010 yilda Yevropa Ittifoqi “Yevropa-2020” strategiyasi doirasidagi yetti 
yirik tashabbuslardan biri boʻlgan va Internet iqtisodiyotini rivojlantirishga 
qaratilgan “Raqamli Yevropa tashabbusini” qabul qildi.
Yevropa uchun raqamli kun tartiboti (DAE) Yevropa Komissiyasi tomonidan 
Yevropada iqtisodiy oʻsishni qoʻllab-quvvatlash va Yevropaning fuqarolari va 
korxonalariga raqamli texnologiyalarning afzalliklaridan maksimal darajada 
foydalanish maqsadida 2010 yil may oyidan boshlangan. Yevropa uchun raqamli 
kun tartibi - bu Yevropa Ittifoqining “Yevropa 2020” strategiyasi doirasida aqlli, 
barqaror va inklyuziv oʻsish boʻyicha 7 yetakchi tashabbus, raqamli kun tartibida 
13 aniq maqsad mavjud boʻlib, ularda Yevropada oʻsishni ragʻbatlantirish va ish 
oʻrinlarini yaratish boʻyicha 7 ta ustuvor yoʻnalish boʻyicha guruhlangan 101 ta 
harakat mavjud. Ushbu raqamli kun tartibining toʻliq bajarilishi AKTga 
investitsiyalarning koʻpayishi, ishchi kuchlari koʻnikmalarining oshishi, davlat 
sektorida innovatsiyalar uchun imkoniyatlar yaratilishi va Internet-iqtisodiyot 
uchun asosiy shart-sharoitlarning isloh qilinishi hisobiga Yevropaning YaIMning 5 
foizga yoki 1500 evroga oʻsishiga olib keladi. 
Yevropa Komissiyasi, shuningdek, IT-biznes va jamoatchilik va biznes 
mijozlari oʻrtasida munosabatlarni oʻrnatish bilan shugʻullanadigan "bulutli" taʻlim 
- "Yevropa bulutli sheriklik" (ECP) tashkil qilish orqali Yevropa Ittifoqi 
davlatlarining tashabbuslarini birlashtirishni rejalashtirgan. Bu Yevropa Ittifoqi 
darajasida bulut sanoatini markazlashtirilgan tartibga solishni va bulut xizmatlarini 
faol xarid qilishni anglatadi. 2016 yil aprel oyida Yevropa Komissiyasi sanoatni 
raqamlashtirish boʻyicha birinchi mulohazalarni taqdim etdi. Ushbu "Raqamli 
bozor - sohani raqamlashtirish: savol va javoblar" deb nomlangan hujjatda 
Yevropa Komissiyasining qator takliflari mavjud. 

---

CURRENT ISSUES OF BIO ECONOMICS AND DIGITALIZATION 
IN THE SUSTAINABLE DEVELOPMENT OF REGIONS
International scientific - practical conference
27-28 April, 2022
| 
Samarkand branch of Tashkent state university of economics. 
www.sbtsue.uz
716 
G
er
m
an
iy
a 
2011 yilda Germaniyada “Sanoat 4.0” nomi ostida strategiya qabul qilindi, bu 
Internet narsalar va sanoat Interneti tushunchalariga asoslanadi. 2030 yilga kelib, 
Germaniya “Internet ishlab chiqarish” ga toʻliq oʻtishni rejalashtirmoqda, unda 
Internet maksimal samaradorlik va sanoat samaradorligiga erishish uchun 
ishlatiladi. PwC audit va konsalting kompaniyasining prognozlariga koʻra, nemis 
sanoatchilari har yili sanoat Internet texnologiyalariga 40 milliard evro miqdorida 
mablag‘ sarflaydilar. 
X
it
oy
Xitoyda 2015 yilda "Internet +" tushunchasi qabul qilindi va uning 
strategiyasini ishlab chiqdi, unga dunyoning yetakchi mamlakatlarining eng yaxshi 
tashabbuslari kiritilgan.
Konsepsiya quyidagi yoʻnalishlardan iborat: Internet + ishlab chiqarish, 
Internet + moliya, Internet + tibbiyot, Internet + hukumat, Internet + AIC. Internet 
+ Ishlab chiqarish sanoatining yoʻnalishi anʻanaviy ishlab chiqarish korxonalari 
mavjud ishlab chiqarish rejimini isloh qilish uchun axborot-kommunikatsiya 
texnologiyalarini 
qoʻllashlari 
mumkinligini 
anglatadi. 
Mobil 
Internet 
texnologiyasidan foydalangan holda an’anaviy ishlab chiqaruvchilar masofadan 
boshqarish funksiyalari, ma’lumotlarni avtomatik yigʻish va tahlil qilish uchun 
avtomashinalar, maishiy texnika, aksessuarlar va boshqa sanoat mahsulotlariga 
apparat va dasturiy ta’minotni oʻrnatishi mumkin.
A
Q
SH
AQShda 
2009 
yilda 
“Cloud” 
strategiyasi 
ishlab 
chiqilgan. 
Tashabbuskorlarning fikriga koʻra, "Cloud" strategiyasi "aqlli" sanoat korxonalari, 
doʻkonlar, shaharlar va transport tizimlarini yaratish, energetika sohasidagi tarmoq 
texnologiyalari, shuningdek, ijtimoiy hamkorlik, elektron tijorat va tovarlarni 
yetkazib berish zanjiri monitoringi sohalarida zamonaviy texnologik (shu 
jumladan global logistika oqimlari) tashabbuslarini amalga oshirishga imkon 
berishi kerak.
Global bozorida bulutli texnologiyalar boʻyicha AQSh, IBM, Microsoft, 
Google, HP, AT&T kompaniyalari yetakchilik qilmoqda. Prognozlarga koʻra, 
2015 yilga kelib dunyo boʻylab bulutli bozordan 73 milliard dollarga yaqin 
daromad olindi, bozorning ushbu segmenti 14 millionga yaqin mutaxassisni ish 
bilan ta’minlaydi. AQShda 2009 yilda bulutli hisoblash sohasida federal tashabbus 
boshlandi, uning maqsadi 25 tadan iborat boʻlib, uning maqsadi davlat va xususiy 
sektorda xarajatlarni kamaytirish va boshqaruv samaradorligini oshirishdan iborat.
Oʻzbekistoda ham ushbu maqsadda, “Raqamli Oʻzbekiston – 2030” qabul qilingan, 
bu davlat dasturi doirasida umumiy qiymati 18.2 trln soʻm va 10.3 mlrd AQSh dollariga 
teng loyihalar aks etgan boʻlib, bu 284 ta banddan tashkil topdi. Iqtisodiyotning bu turi 

---

CURRENT ISSUES OF BIO ECONOMICS AND DIGITALIZATION 
IN THE SUSTAINABLE DEVELOPMENT OF REGIONS
International scientific - practical conference
27-28 April, 2022
| 
Samarkand branch of Tashkent state university of economics. 
www.sbtsue.uz
717 
yangi boʻlishiga qaramay, uda foydalilik koʻrsatkichi yuqorilanib, rivojlangan 
davlatlarning YaIM hajmida aholi son boshiga ulushi ham yuqoriligidan bilishimiz 
mumkin boʻladi. Bizda ham “Raqamli Oʻzbekiston – 2030” dasturiga koʻra 2030 yilga 
qadar AKT ga asoslangan raqamli iqtisodiyot ulushini YaIM tarkibida 10% ga (hozirda 
2%) koʻtarish kelajakdagi strategik vazifalarimizdan biri etib belgilandi. 
Xalqaro axborot-kommunikatsiya texnologiyalari rivojlantirish indeksi boʻyicha 
Oʻzbekiston 170 mamlakat orasidan, 103-oʻrinni egallab turibdi. Bu hali bu sohada 
qilinishi lozim boʻlgan ishlarimiz bisyorligidan dalolat beradi. Lekin internet 
foydalanuvchilari aholi soniga nisbati boʻyicha boshqa MDH davlatlari ichida 
Oʻzbekiston 52% natijasi bilan yuqoriroq pogʻonada kelayotganini koʻrishimiz mumkin.
Soʻnggi oʻn yilliklarda texnologiya va ishlab chiqarishni tashkil qilishda keskin 
oʻzgarishlar yuz berdi, bu esa iqtisodiy munosabatlar va umuman jamiyatning holatida 
jiddiy oʻzgarishlarga olib keldi.
McKinsey [5] global institutining prognozlariga koʻra, global sanoatning raqamli 
texnologiyalar platformasiga toʻliq oʻtishi taxminan 100 yilni oladi. 2025 yilga kelib, 
sanoat Internetining global iqtisodiyotga ulushi global YaIMning 11 foizini tashkil qilishi 
mumkin. 2025 yilga kelib Internetning tarqalishini pessimistik va optimistik bashorat 
qilish natijasida YaIMning oʻrtacha yillik oʻsishi 3,9 dan 11,1 trln. AQSh dollarigacha 
oʻzgarishi mumkin. Bundan tashqari, OECDga a’zo mamlakatlarning raqamli sanoatdagi 
ishtiroki natijasida dunyo YaIM oʻsishi ulushi 60% dan koʻproqni tashkil qilishi 
kutilmoqda, rivojlanayotgan davlatlar (Xitoy, Hindiston, BRICSning boshqa 
mamlakatlari) - qariyb 40%). Shunday qilib, OECD mamlakatlarida YaIMda sanoatning 
ulushi 2025 yilga kelib yalpi ichki mahsulotning 20 foizini tashkil qilishi kerak (hozirgi 
Yevropa Ittifoqida 15% va AQShda 12%). Shunga koʻra, Jahon iqtisodiy forumining 
hisob-kitoblariga koʻra, raqamlashtirish kelgusi oʻn yil ichida biznes va jamiyat uchun 
ulkan imkoniyatlarni yaratadi va kelgusi 10 yil ichida (2025 yilgacha) global 
iqtisodiyotga qoʻshimcha 30 trillion dollar daromad keltirishi mumkin. Tadqiqot 
natijalariga koʻra, 2022 yilga kelib global YaIMning chorak qismi raqamli sohada boʻlishi 
tahmin qilinmoqda.
Bunday oʻzgarishlar, globalizatsiya va mamlakatarning bir-birini siyosatiga 
integratsiyasini kuchaytirish uchun keng imkoniyat ochib, boshqa iqtisodiy-ijtimoiy 
samaralarga sharoit yaratsa, boshqa tomondan insoniyat, hali duch kelmagan risklarga 
duch kelishi mumkin. Toʻrtinchi sanoat inqilobi konsepsiyasining asoschisi Klaus 
Shvabning ta’kidlashicha, “Roʻy berayotgan oʻzgarishlarning mohiyati shunchalik 
muhimki, jahon tarixi bunday - katta imkoniyatlar va potentsial xavf-xatarlarni davrni hali 
bilmagan”. Buning sababi, L.A.Chaldaeva va A.A.Kilyachkov, quyidagicha: “Raqamli 
iqtisodiyot joriy etish va rivojlanishning birinchi bosqichida hal qilinadiganidan koʻra 

---

CURRENT ISSUES OF BIO ECONOMICS AND DIGITALIZATION 
IN THE SUSTAINABLE DEVELOPMENT OF REGIONS
International scientific - practical conference
27-28 April, 2022
| 
Samarkand branch of Tashkent state university of economics. 
www.sbtsue.uz
718 
koʻproq muammolarni keltirib chiqaradi. Biroq, undan qochib qutulib boʻlmaydi, aks 
holda intellektual va texnologik taraqqiyot mukammallikka oʻtish uchun yoʻl qoʻymaydi. 
Shuning uchun risklarni oldindan bilish kerak, ular uchun tayyorlanish, minimallashtirish 
va iloji boʻlsa oldini olish kerak.” – degan fikrlarni bildirishgan.
Quyidagi jadvalda, sanoat 4.0 konsepsiyasi va raqamli iqtisodiyotga oʻtishda duch 
kelinishi mumkin boʻlga ehtimoliy imkoniyatlar va risklarni keldirdik. 
2-jadval. Raqamli texnologiyalar oʻz navbatida yutuqli va riskli tomonlari.
Yutuqlari 
Risklari 
– iqtisodiy oʻsishga samarali hissa 
qoʻshadi; 
– tegishli tarmoqlarda ish oʻrinlari sonini
3-5 barobar oshishiga olib keladi; 
– mehnat unumdorligini oshiradi; 
– kichik va oʻrta biznesning oʻsish 
surʻatlarini kengaytiradi; 
– internetda tijorat saytlarini kengaytirish: 
Internet-tijorat, moliyaviy, fond va 
valyuta birjalari; 
– bozorlardagi muvaffaqiyatli raqobat, 
virtual 
korxonalar 
(firmalar) 
va 
tashkilotlarning paydo boʻlishi uchun 
kompaniyalar hajmini kamaytirish; 
– 
bulutli 
infratuzilma, 
raqamli 
iqtisodiyotning 
ixtisoslashtirilgan 
mintaqaviy 
klasterlari 
va 
raqamli 
tarmoqlarda turli xil xizmatlarni taqdim 
etish uchun bir xil manbalardan (shu 
jumladan ish kuchidan) foydalanish. 
ekotizimlar; 
– operatsion faoliyat doirasini faqat 
Internet imkoniyatlari bilan cheklash; 
– raqamli mahsulotlardan iqtisodiy 
samarani oshirish (ishlab chiqarish 
tannarxini pasaytirish); 
– iqtisodiy oʻsishning yangi nuqtalari va 
– kiberhujumlar; 
– IT sohasidagi firibgarlik riski; 
– dasturiy ta’minot xatolarining riski; 
– tezkorlik bilan bogʻliq boʻlgan strategik 
risklar: 
axborot 
texnologiyalarini 
rivojlantirish va moliyaviy biznesni 
yuritishning 
oʻzgaruvchan 
shart-
sharoitlar; 
– moliyaviy innovatsiyalarni davlat 
tomonidan tartibga solish risklari; 
– kiberhujumda iqtisodiy faollikning 
oʻsishi 
hisobiga 
soya 
iqtisodiyoti 
hajmining oʻsishi riski; 
– murakkab axborot tizimlarining ishlashi 
buzilishi riski; 
– biznes-jarayonlarni avtomatlashtirish 
natijasida bandlikning qisqarishi riski; 
– markazlashtirilmagan alternativ valyuta 
tizimlarining shakllanishi riski; 
– mamlakatning raqamli suverenitetiga 
tahdid va transchegaraviy dunyoda 
davlatning rolini qayta koʻrib chiqish; 
– fuqarolarning shaxsiy hayoti/potentsial 
nazorati buzilishi; 
– ma’lumotlar xavfsizligini pasayishi; 
– oʻrta va past malakali ish oʻrinlari 
sonining qisqarishi; 

---

CURRENT ISSUES OF BIO ECONOMICS AND DIGITALIZATION 
IN THE SUSTAINABLE DEVELOPMENT OF REGIONS
International scientific - practical conference
27-28 April, 2022
| 
Samarkand branch of Tashkent state university of economics. 
www.sbtsue.uz
719 
"raqamli vodiylar" paydo boʻlishi; 
– mehnat samaradorligini oshirish; 
– bozor ishtirokchilari raqobatbardosh 
boʻlmoqdalar, bu ularga xalqaro savdo 
maydonchalariga kirishni osonlashtiradi; 
– ishlab chiqarish faoliyatining moddiy va 
ma’muriy xarajatlari minimallashtiriladi; 
– yuqori malakali mutaxassislar uchun ish 
oʻrinlari yaratilmoqda; 
– iqtisodiyotning jadal rivojlanishi 
aholining 
farovonligi 
oshishini 
ragʻbatlantiradi, bu esa ijtimoiy tengsizlik 
muammosini bartaraf etishga olib keladi; 
– 
inklyuzivlikni 
oshiradi 
va 
kambagʻallikni kamaytiradi; 
– 
tibbiy 
xizmatdan 
foydalanish 
imkoniyatini oshiradi; 
– ekologiyaga salbiy ta’sir kamayadi; 
– korrupsiya va byurokratiya pasayadi. 
– biznes modellari va oʻzaro ta’sir 
sxemalarining murakkablik darajasini 
oshishi; 
– iqtisodiyotning barcha sohalarida 
raqobatning keskin oʻsishi; 
– 
ishlab 
chiqaruvchilar 
va 
iste’molchilarning 
xatti-harakatlaridagi 
oʻzgarishlar; 
– ma’muriy va soliq kodekslarini qayta 
koʻrib chiqish zaruriyati; 
– raqamli tengsizlik (digital divide); 
– raqamli trasformatsiyaga amalga 
oshirmagan kompaniyalar bozordan siqib 
chiqariladi; 
– noqonuniy faoliyat yoʻlga qoʻyilishi; 
– shaxsiy hayot dahlsizligi buzilishi 
– innodiversifikatsiya riski; 
– innovatsiya riski va boshqalar. 
Aynan yangilik, yangi imkoniyatlar bilan bir qatorda yangi risklarni keltirib 
chiqaradi. Chunki, yangilik bu mavhumlikning bir ko‘rinishidir. Shu o‘rinda, Innovatsiya 
riski haqida gap ketganda, Muallif Ron Adnerning "Keng obyektiv" kitobiga nazar 
tashlasak, uning aytilishicha, bu riskning kelib chiqish sababi innovatsiyaning o‘zi emas. 
Unga ko‘ra, ko‘pgina kompaniyalar ikkita muhim riskni e’tibordan chetda qoldirishligi 
sabab bo‘lar ekan. Birinchisi – “birgalikdagi innovatsiya riski” yoki sizning 
innovatsiyalaringiz boshqalarning innovatsiyalariga bog‘liqligini tushunmaslik. 3G 
telefonlarining rivojlanishini ko‘rib chiqing. 2000-yillarning boshlarida Nokia birinchi 3G 
telefonini ishlab chiqardi, bu yuqori tezlikdagi ma’lumotlarni uzatishni, video oqimini va 
biz kutgan barcha qo‘ng‘iroq va hushtaklarni va’da qildi. Ammo kontent provayderlari va 
ma’lumotlar tarmoqlari tayyor emas edi va telefon qimmat 3G qog‘ozga aylandi. 
“Qabul qilish zanjiri xavfi” dan kelib chiqadigan yana bir nuqta, boshqa hamkorlar 
ham sizning innovatsiyalaringizni oxirgi foydalanuvchiga yetkazishidan oldin qabul 
qilishlari kerakligini anglay olmaydilar. Raqamli kinoteatr rejissyorlar uchun pulni 
tejaydigan va kino tomoshabinlari uchun tomosha qilish tajribasini yaxshilaydigan ajoyib 
g‘oya bo‘lishi mumkin, ammo agar kinoteatr egalari qimmat raqamli projektorlarni sotib 
olishmasa, film hech qachon tomoshabinlarga yetib bormaydi.

---

CURRENT ISSUES OF BIO ECONOMICS AND DIGITALIZATION 
IN THE SUSTAINABLE DEVELOPMENT OF REGIONS
International scientific - practical conference
27-28 April, 2022
| 
Samarkand branch of Tashkent state university of economics. 
www.sbtsue.uz
720 
Ular sizning muvaffaqiyatingizga yordam beradigan faqat siz boshqaradigan tarkibiy 
qismlarni emas, balki barcha tarkibiy qismlarni ko‘rish uchun keng optika bilan 
innovatsioningizning ekotizimiga qarashligi asosiy mufaqqiyat kaliti bo‘lishi mumkin. 
Aynan ushbu strategiya garchi Sony ikki yil oldin bozorga chiqqan bo‘lsada, Amazon 
Kindle-ni yanada muvaffaqiyatli qildi. Amazon, apparat muammoning faqat bir qismi 
ekanligini tushundi; kompaniya shuningdek nashriyotlarni tarkibni taqdim etish va 
iste’molchilarga uni sotib olishning oson yo‘li bilan ta’minlash uchun jalb qilishi kerak 
edi. G‘oliblarni yutqazuvchilardan ajratadigan aynan mana shu kengroq ko‘rinish. 
Chunki, Adner ta’kidlaganidek: "Siz ko‘rmaydigan narsa sizni o‘ldirishi mumkin."
Demak, yangi Sanoat 4.0 konsepsiyasiga asosan, barcha xodisa va voqeyliklar 
o‘zaro bog‘liq va mustaqil ravishda harakatiga asoslanishi, uning murakkabligini keltirib 
chiqaradi.
Xulosa qilib shuni keltirishimiz mumkinki, birinchidan, raqamli iqtisodiyot 
foydalilik tomonlari uning salbiy tomonlaridan ustunlikka egadir. Mamlakatimizga joriy 
qilish, oldimizda turgan koʻp muammolarni bartaraf etishi bilan muhimdir. Bunda eng 
asosiy vazifa sifatida biznes kompaniyalar bilan davlatning aloqasini mustahkamlash joiz 
boʻladi. Chunki koʻzda tutilayotgan risklar yuz berganda, kompaniyalar qonun bilan 
mustahkamlangan manfaatlari xavfsizligiga ishonishlari lozim. Ikkinchidan, raqamli 
iqtisodiyot orqali vujudga kelishi mumkin boʻlgan moliyaviy yoqotishlarni koʻzda 
tutishimiz, reja tuzayotganda uni hisobga olishimiz darkor. Ayniqsa, hozirgi sharoitda 
faoliyatimizni masofaviy tashkil etayotgan bir paytda kiber-risklar, innovatsiyalar riski va 
malakali kadrlar yetishmovchiligi kabi muammolarning yechimini topishi kun tartibidan 
joy olishi muhimdir. Uchinchidan, kadrlarning moliyaviy savodhonligini oshirishda 
ayniqsa moliyaviy risklarni alohida ta’kidlash oʻrinlidir, muammoni oldindan seza bilgan 
va rejalashtirayotganda riskni neytrallashtirish boʻyicha chora-tadbirlar majmuini ishlab 
chiqqan har bir mutahassis riskli vaziyatdan maksimal foyda bilan chiqishi mumkin 
boʻladi. Chunki, “Xar bir hodim-risk menejer” shiori ostida ishlansa muvaffaqiyatga 
erishishi mumkin.
Foydalangan adabiyotlar: 
1. K. Schwab. (2017) The 4 Industrial Revolution: what it means, how to respond. 
Всемирный экономический форум. 91-93 route de la CapiteCH - 1223 Cologny, 
Geneva, Switzerland. https://www.weforum.org/about/the-fourth-industrial-revolution-
by-klaus-schwab 
2. 2020-yil – Ilm-maʼrifat va raqamli iqtisodiyotni rivojlantirish yili, deb eʼlon qilindi. 
24.01.2020. https://president.uz/oz/lists/view/3315 
3. Rifkin, J. (2011). The Third Industrial Revolution: How Lateral Power Is Transforming 

---

CURRENT ISSUES OF BIO ECONOMICS AND DIGITALIZATION 
IN THE SUSTAINABLE DEVELOPMENT OF REGIONS
International scientific - practical conference
27-28 April, 2022
| 
Samarkand branch of Tashkent state university of economics. 
www.sbtsue.uz
721 
Energy, the Economy, and the World. New York, NY: Palgrave Macmillan. 304 pp. 
ISBN 13-9780230115217 (hardcover). 
4. Гулин, К. А. Стратегические подходы к развитию научно-технического 
потенциала территории [Текст] / К. А. Гулин, А. П. Ермолов // Проблемы развития 
территории. – 2016. – № 1. – C. 7–14.
5. Чалдаева Л. А., Килячков А. А., Дыдыкин А. В. Остаточные риски: описание и 
методы снижения // Финансы и кредит. 2009. № 28 (364). 
6. R.B. Adner. The Wide Lens Book Review: A New Strategy for 
Innovation.Portfolio/Penguin:2012, ISBN 980670921683 
7. Ma’lumotlar umumlashtirilgan holda muallif tomonidan tayyorlandi.