Microsoft Word Biotexnologiya 3 Lab3-kurs doc

---

2.3-LABORATORIYA MASHG’ULOTI 
MAVZU: CHIQINDISIZ TEXNOLOGIYA YARATISH. 
Kunlik chiqindilar asosida sorbent olish (2 soat) 
Mashg’ulotning maqsadi: Mazkur laboratoriya mashg’uloti kunlik chiqindilar 
asosida sorbent sintezlash, chiqindisiz texnologiyalar yaratishning biologik usullarini 
o’rganish borasidagi ishlar o’rganib chiqiladi. 
Kerakli asbob-uskunalar: kerakli jihoz, asbob-uskunalar, ishlash prinsipi, 
ishni bajarish tartibi, ushbu uslubiy qo’llanmadan olinadi. 
Laboratoriya ishi bajarishda guruh 3 ta guruhchaga ajratiladi va ularga 
quyidagi topshiriq beriladi. 1-guruhchaga chiqindilar asosida sorbent sintezlash 
usullarini aniqlash topshiriladi. 2-guruhchaga chiqindisiz texnologiyalar yaratishning 
biologik usullarini aniqlash topshiriladi. 3-guruhchaga chiqindisiz texnologiyalar 
yaratishning zamonaviy usullarini aniqlash topshiriladi. 
Nazariy qism: Kunlik chiqindilar tarkibiga ko’ra quyidagilarga bo’linadi: 
1. Biologik parchalanadigan chiqindilar- oziq-ovqat qoldiqlari - 
Biogaz 
qurilmalarida organik o‘g‘itlar va biogaz (metan) ishlab chiqaradi.
2. Qayta ishlanadigan chiqindi materiallar- 
Qog‘oz suvga tushirilib, undan yot 
buyumlar tozalanadi. Shundan so‘ng qog‘ozga termomexanik qayta ishlov beriladi. 
Aralashma yupqa tozalashdan o‘tadi va elak orqali filtrlanadi. Undan esa hojatxona 
qog‘ozi, karton, qadoqlash uchun material, MDF, MDP va paketlar ishlab chiqariladi. 
Avtomobil pokrishkasi - Maydalanib, piroliz reaksiyasidan o‘tadi. Maydalangan va 
filtrlangan shishamassasi ko‘pincha mozaikalar ishlab chiqarishda qo‘llanadi. Qurilish 
chiqindisi - Qurilishda qo‘llanuvchi metall va ikkilamchi shag‘al olish uchun 
maydalanadi. 
Sintetik sorbentlar bir xil kimyoviy tuzilishga ega bo'lgan keng diapazonda 
g'ovak tuzilishini o'zgartirish qobiliyatiga ega. Shuningdek, g'ovakli materiallarni sintez 
qilishda dastlabki komponentlarni o'rnatish orqali oldindan belgilangan xususiyatlarga 
ega adsorbent olish mumkin: gidrofil yoki gidrofobik. Donador va shimgich shaklidagi 
poliuretanlar, shuningdek, qoliplangan polietilenlar (polimer plomba moddalari bilan) 
va boshqa turdagi plastmassalar sintetik sorbentlar sifatida keng tarqalgan. 
"Megasorb" suv va tuproq yuzasidan neft va neft mahsulotlarini to'plash uchun 
mo'ljallangan ("Megasorb-A") favqulodda to'kishlar paytida va har qanday turdagi suv 
tozalash inshootlarida neft va neft mahsulotlarini suvdan ajratish uchun ("Megasorb-" 
F"). Ushbu materialning afzalliklari orasida uning yuqori yog' sig'imi (neft 
mahsulotining zichligiga qarab 35-40 g / g), ko'p marta ishlatish imkoniyati, yuqori 
samaradorlik mavjud: 
Neft va neft mahsulotlarining biologik parchalanishini ta'minlovchi 
biosorbentlar sifatida mikroorganizmlar kulturasi bilan immobilizatsiyalangan 

---

sorbentlar qo'llaniladi. Turli xil tashuvchilar va ularda immobilizatsiyalangan 
mikroorganizmlar madaniyati bilan ko'p sonli biosorbentlar yaratilgan. 
Suvni, changni, yog’ni yutuvchi 
Suvni, changni, yog’ni yutuvchi 
bir marta ishlatiladi
qayta-qayta ishlatsa bo’ladi
Mashg’ulot davomida olingan xulosalar: 
Mustahkamlash uchun nazorat savollari: 
1. Kunlik chiqindilar asosida sorbent sintezlash haqida malumot bering? 
2. Chiqindisiz texnologiyalar yaratishning biologik usullari haqida ma’lumot bering? 
3. Chiqindisiz texnologiyalar yaratishning zamonaviy usullari haqida ma’lumot bering? 
Adabiyotlar: 
1. Glik B., Pasternak Dj. Molekulyarnaya biotexnologiya: prinsipы i primeneniye. 
M.:Mir. 2002 
2. Mirzaraxmetova D.T., Raximov M.M. «Fermentlar muxandisligi» fanidan amaliy 
mashg’ulotlar o’tkazish bo’yicha uslubiy qo’llanma. Toshkent: O’zMU. 2007. 56b. 
3. Davronov. Biotexnologiya: ilmiy va amaliy uslubiy asoslar Toshkent 2008 504b 
4. Komilov X.M, Raximov M.M, Odilbekova Yu.D, “Biotexnologiya asoslari” Ilmziyo-
2004 200 b 
5. www.molbiol.ru 
6. www.ziyo.net