Mirzo ulug’bek nomidagi

Mirzo ulug’bek nomidagi

O’zbekiston milliy universiteti

Biologiya fakulteti 2-kurs 202-guruh talabasi

Sodiqova Laylo va Ahmadjonova Gulbahorning

Zoologiya (umurtqasizlar) fanidan

tayyorlagan prezintatsiyasi

Mavzu: Qisqichbaqasimonlar (Crustacea) sinfi

Vakil: Daryo qisqichbaqasimonlarning tashqi va ichki tuzilishi

Tekshirdi: Ibragimov Qahramon

Hazm qilish sistemasi.

Hazm qilish sistemasi.

Qisqichbaqasimonlaming o’g’iz teshigi boshining ostki tomonida joylashgan. Ichagining oldingi va keyingi bo’limlari embrional rivojlanishda ektoderma yaproqlaridan hosil bo’ladi. Ularning ichki yuzasi xitinli kutikula bilan qoplangan. Tullash davrida ichakning bu qismlari ham po‘st tashlaydi. Orqa chiqaruv teshigi telson o‘simtasining qorin tomonida joylashgan. Qisqichbaqasimonlar jigari bir juft ovqat hazm qiluvchi bezlardan iborat. Ko‘pchilik qisqichbaqasimonlaming ichagi to‘g ‘ri naydan iborat. Oshqozonning kardial, ya’ni chaynovchi oshqozon deb ataladigan birinchi bo’lmasi devorida xitin tishchalar bo’ladi. Ikkinchi pilorik boimasidagi yupqa kutikulali o ‘simtalar elak vazifasini bajaradi: Bu o‘simtalar orqali o ‘rta ichakka faqat suyuq oziq o ‘tishi mumkin. Oshqozonda oziq maydalanishi bilan birga qisman hazm ham boiadi. Oziqning maydalanmasdan qolgan qismi esa pilorik oshqozondan to‘g ‘ridan-to‘g‘ri orqa ichakka, undan anal teshigi orqali tashqi muhitga chiqariladi. O‘rta ichak juda kalta bolib, jigar bilan bog’langan. Yuksak qisqichbaqasimonlarda bu naychalar ketma-ket ko‘p marta shoxlanganligi tufayli jigar yiriklashadi. Daryo qisqichbaqasining ana shunday naychalardan hosil boigan jigari ikkita bo’lakdan iborat. Ikkala naycha o ‘zaro tutashib bitta umumiy naycha orqali o ‘rta ichakka ochiladi. Jigar suyuqligi yog‘ moddalami emulsiya (mayda tomchilar) holiga keltiradi; oqsil va karvonsuvlami parchalaydi. Bundan tashqari jigar hujayralari mayda oziq-zarrachalarini qamrab olib hazm qiladi. Shunday qilib, qisqichbaqalarning jigari bir vaqtning o’zida jigar va oshqozonosti bezi vazifasini bajaradi. Jigar kuchli rivojlangan bo‘lganidan o ‘rta ichak kalta bo’ladi. Bu bezlaming kuchsiz rivojlanishi aksincha o ‘rta ichakning uzayishiga olib keladi. Shu sababli jigari kuchli rivojlangan daryo qisqichbaqasining o‘rta ichagi ichakning umumiy uzunligidan 20 marta qisqaroq bo’ladi. Suyuq oziq o‘rta ichakdan jigar naychalariga o‘tib hazm bo’ladi.