Молиявий натижалар хисоби


Download 216.05 Kb.
bet1/4
Sana31.01.2024
Hajmi216.05 Kb.
#1820054
  1   2   3   4
Bog'liq
1406030782 57597




Молиявий натижалар хисоби


Режа:
1. Молиявий натижалар щисобининг мощияти ва ащамияти
2. Фойда ва зарарлар таркиби ва унинг щисоби


1. Молиявий натижалар щисобининг мощияти ва ащамияти
Молиявий натижа дейилганда корхоналарнинг йил охирида тадбиркорлик фаолиятидан даромад ёки харажат билан якунланиши тушунилади. Ытиш даври и=тисодиётида щар бир корхона даромад натижасидан манфаатдор былади. Фойда манбаси корхонанинг маъмурий, сотиш, операцион ва бош=а харажатларни =оплашда ишлатилади. Шунингдек фойдадан бюджетга соли=лар ва бош=а тыловларни тылаш учун сарфланади. Аммо нафа=ат даромад (фойда) балки зарар щам корхонанинг молиявий натижаси былиши мумкин. Бундай щолат корхонанинг мащсулот ишлаб чи=аришда, сотишда ва ишлаб чи=ариш защираларини сарфлашда ноты\ри =арорлар =абул =илиш ёки назоратнинг сустлиги ва бош=а сабаблар натижасида содир былади. Щозирги кунда корхоналар молиявий натижасини фойда билан якунлашга эришиш лозим. Корхоналар йил охирида зарар билан якунласа охир о=ибат унинг банкрот былишига сабаб былади.
Бозор и=тисодиёти шароитида хыжалик юритувчи субъектларда фойданинг ащамияти катта. Фойда тадбиркорнинг кыпро= даромад олишга, мащсулот ишлаб чи=ариш щажмларини оширишга ва бош=а имкониятларни кенгайтиришга ундайди. Фойда щажмининг кыпайиши нафа=ат тадбиркорларнинг балки ходимларнинг щам манфаатдорлигини оширади. Корхоналарда фойда асосан мащсулотларни сотишдан олинган фойда, асосий фаолиятдан таш=ари бош=а даромадлар ва молиявий даромадлар щисобига кыпаяди.
Корхонанинг фойдасига ички ва таш=и мущит омиллари таъсир кырсатади. Кыпинча, фойда ми=дорига инфляция, валюта ва кредит сиёсати таъсир =илади. Бу омилларни таъсир даражасини ырганиш, тащлил =илиш ва =арорлар =абул =илиш корхонанинг асосий вазифаларидан щисобланади.
Шундай экан корхонанинг молиявий натижасини бухгалтерия щисобида щисобга олиш мущим масалалардан щисобланади. Бозор и=тисодиёти шароитида молиявий натижаларни щисобга олишнинг вазифалари =уйидагилар щисобланади:

  • молиявий натижалар шаклланишини Низомга мувофи= ташкил этиш;

  • корхонада даромадларни ва зарарларни щужжатларда расмийлаштириш;

  • молиявий натижалар билан бо\ли= муамоларни бухгалтерия счётларида ты\ри акс эттириш.

2. Фойда ва зарарлар таркиби ва унинг щисоби
Хыжалик юритувчи субъектлар томонидан уларнинг хыжалик фаолиятини амалга ошириш натижасида олинадиган даромадлар =уйидагилардан иборат:

  1. Мащсулот (иш ва хизмат) ни сотишдан олинган даромадлар;

  2. Асосий фаолиятдан таш=ари бош=а операцион даромадлар;

  3. Молиявий фаолиятдан олинган даромадлар;

  4. Фав=улодда даромадлар.

«Харажатлар таркиби ты\рисидаги Низом» га мувофи=, корхона фаолияти молиявий натижаси =уйидаги фойда кырсаткичлари билан тавсифланади:

  1. Мащсулот сотишдан олинган фойда мащсулот реализациясидан олинган соф тушум билан сотилган мащсулот таннархи ыртасидаги фар=дан ани=ланади.

Ялпи фойда реал олинган соф тушум - сотилган мащсулот таннархи.

  1. Асосий фаолиятдан олинган фойда (зарар) мащсулот реализациясидан олинган фойда билан давр харажатлари ыртасидаги фар=га асосий фаолиятдан олинган бош=а даромадларни =ышиш ёки айириш йыли билан ани=ланади.

Асосий фаолиятдан олинган фойда мащсулот реализациясидан олинган ялпи фойда-давр харажатлари бош=а даромадлар-бош=а зарарлар.

  1. Хыжалик фаолиятидан олинган фойда (зарар), асосий фаолиятдан олинган фойда суммасига молиявий фаолиятдан олинган фойда суммаси =ышилади, зарарлар эса айирилади.

Умумхыжалик фаолияти фойдаси асосий фаолият фойдаси молиявий фаолиятдан даромад-молиявий харажатлар.

  1. Соли= тылагунча олинган фойда, у умумхыжалик фаолиятидан олинган фойдага фав=улодда вазиятлардан кырилган фойда =ышилади, фав=улодда зарарлар айрилади.

Соли= тылагунга =адар олинган фойда умумхыжалик фаолиятдан олинган фойда (зарар) фав=улодда вазиятлардан олинган фойда- фав=улодда зарарлар.

  1. Йилнинг соф фойдаси соли= тылагунча фойдадан соли= ва бош=а тыловлар ажратиб ташланган щолда ани=ланади.

Соф фойда соли= тылагунга =адар фойда-даромаддан тыланадиган соли=лар-бош=а соли= ва тыловлар.
Корхонанинг даромадлари ва харажатларининг таркиб топиши ва улардан фойдаланиш янги счётлар режасининг ты==изинчи былимида 9000-9900 сонли счётларида амалга оширилади. Бу счётларнинг мощияти =уйидагича:
9000 -асосий (операцион) фаолиятнинг даромадларини щисобга олувчи счётлар.
9100 -сотилган мащсултларнинг таннархини щисобга олувчи счётлар.
9200 -асосий воситалар ва бош=а активларнинг чи=иб кетишини щисобга олувчи счётлар.
9300 -асосий фаолиятдан олинган бош=а даромадларнинг щисобга олувчи счётлар.
9400 -давр харажатларини щисобга олувчи счётлар.
9500 -молиявий фаолият даромадларини щисобга олувчи счётлар.
9600 -молиявий фаолият быйича харажатларни щисобга олувчи счётлар.
9700 -фав=улодда фойда (зарар) ларни щисобга олувчи счётлар.
9800 -соли=лар ва йи\имларни тылаш учун фойданинг ишлатилишини щисобга олувчи счётлар.
9900 -якуний молиявий натижаларни щисобга олувчи счётлар.
Ушбу счётлар транзит счётлар былиб, щисобот даврининг охирида уларнинг =олди\и =олмайди. Бу счётларнинг сальдоси щисобот даврининг охирида 8710-«Щисобот даврининг та=симланмаган фойдаси (=опланмаган зарари)» счётига ытказилади. Тайёр мащсулотлар, товарлар ва кырсатилган хизматларнинг сотилишидан олинган даромадлар шунингдек, сотилган товарларнинг =айтарилиши ва харажатларга берилган чегирмалар =уйидаги счётларда щисобга олинади:
9010 -«Тайёр мащсулотларни сотишдан даромадлар»;
9020 -«Товарларни сотишдан даромадлар»;
9030 -«Иш ва хизматларни бажарилишидан даромадлар»;
9040 -«Сотилган товарларнинг =айтарилиши»;
9050 -«Харидорлар ва буюртмачиларга берилган чегирмалар».
Бу счётлар транзит щисобланиб, щисобот давр охирида унинг =олди= суммаси =олмайди. Хыжалик юритувчи субъектнинг асосий фаолиятидан олинган даромадлар бухгалтерия щисобида =уйидагича проводка ёзилади:
Д-т 4010 -«Харидор ва буюртмачилардан олинадиган счётлар»
К-т 9010 -«Тайёр мащсулотни сотишдан олинган даромад».
Харидорлар томонидан корхонага пул ытказилганда =уйидагича бухгалтерия ёзуви амалга оширилади:
Д-т 5110 -«Щисоб китоб счёти»
К-т 4010 -«Харидор ва буюртмачилардан олинадиган счётлар».
Чакана савдода товарларни сотиш жараёнида харидорларнинг тащлилий щисобини юритиш зарурияти былмаса, кассадан пул мабла\ларини щисобга олувчи счёт дебети быйича акс эттирилади:
Д-т 5010 -«Миллий валютадаги пул мабла\лари»
К-т 9020 -«Товарларни сотишдан олинган даромадлар».
Бош=а щолатларда даромадларни щисобга олувчи счётлар олинадиган счётлар билан корреспонденцияланиши лозим. Корхона мащсулот сотиш жараёнини ++С ни щисобга олган щолда амалга оширади.
Мисол. Таннархи 40000 сым былган мащсулот 63000 сымга сотилди. Лекин мащсулотнинг =иймати олдиндан 100% тыланган. Ушбу операцияга =уйидагича бухгалтерия проводкани берамиз:

  1. Олдиндан тыловлар олинганида:

Д-т 5110 -«Щисоб китоб счёти» -63000 сым.
К-т 6310 -«Харидор ва буюртмачилардан олинган бынаклар» -63000 сым.

  1. ++С ни щисобга олган щолда мащсулотнинг сотилиш акс эттирилган:

Д-т 4010 -«Харидор ва буюртмачилардан олинадиган счётлар» -63000
К-т 9020 -«Товарларни сотишдан олинган даромад» -52500.
К-т 6410 -«Бюджетга тыловлар быйича =арзлар » -10500.

  1. Олинган бынаклар щисобга киритилганда =уйидагча бухгалтерия ёзуви берилади:

Д-т 6310 -«Харидор ва буюртмачилардан олинган бынаклар» -63000
К-т 4010 -«Харидор ва буюртмачилардан олинадиган счётлар» -63000.

  1. Сотилган мащсулот таннархи щисобдан чи=арилганда =уйидаги бухгалтерия проводкаси берилади:

Д-т 9110 -«Сотилган мащсулот таннархи» -40000.
К-т 2810 -«Омбордаги тайёр мащсулот» -40000.
Щисобот даврининг охирида 9010 ва 9110 счётлари ёпилади. Бу =уйидаги проводкалар бериш йыли билан амалга оширилади:
1. Д-т 9010 «Тайёр мащсулотларини сотишдан даромадлар» 52500
К-т 9910 «Якуний молиявий натижа» 52500
2. Д-т 9910 «Якуний молиявий натижа» 40000
К-т 9110 «Сотилган мащсулот таннархи» 40000
Бундан кыринадики корхона мащсулот сотишдан 12500 сым фойда олган.
Корхонада мащсулотларни сотиш жараёнида унинг =иймати =исман тыланиши мумкин. Бундай щолларда ушбу операцияга =уйидаги бухгалтерия ёзуви берилади:
Мисол: +урилиш ташкилотида бажарилган ишлар =иймати 1500000 сымни ташкил этади. Буюртмачи томонидан 450000 сым ми=дорида бынак ытказилган, =урилиш тугаллангандан кейин =олган 70% ишнинг суммасини олиши керак.

  1. Харидорлардан ишнинг 30% ини олдиндан олиниши:

Д-т 5110 «Щисоб китоб» счёти- 450000
К-т 6310 «Харидор ва буюртмачилардан олинган бынкалар» счёти- 450000

  1. Бажарилган ишлар учун харидорлардан олинган даромадларнинг акс эттирилиши:

Д-т 4010 «Харидор ва буюртмачилардан олинадиган счётлар» -1500000
К-т 9030 «Иш ва хизматларни кырсатилишидан олинган даромад» -1500000

  1. Олдиндан олинган бынаклар суммасини щисобдан чи=арилиши:

Д-т 6310 «Харидор ва буюртмачилардан олинган бынкалар» счёти- 450000
К-т 4010 «Харидор ва буюртмачилардан олинадиган счётлар» -450000

  1. +олган бажарилган ишнинг суммасини олиниши:

Д-т 5110 «Щисоб китоб» счёти- 1050000
К-т 4010 «Харидор ва буюртмачилардан олинадиган счётлар» -1050000

Download 216.05 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling