Мулкчилик муносабатлари ва товар пул муносабатлари

Замонавий иқтисодиётда ижтимоий иқтисодий тизимлар ва мулкчилик муносабатлари

1.Мулкчилик муносабатларининг моҳияти ва иқтисодий мазмуни. Мулк объектлари ва субъектлари

2. Мулкчиликнинг турли шакллари ва уларнинг иқтисодий мазмуни.

3. Ўзбекистонда мулкни давлат тасарруфидан чиқариш ва хусусийлаштириш мақсади, йўллари ва усуллари.

Иқтисодий тизим турлари

• Узоқ даврлар мобайнида анъанавий тарзда амал қилиб келувчи урф-одатлар, тартиблар, удумлар асосида юритилувчи иқтисодий тизим

Анъанавий иқтисодиёт

• Барча моддий ресурсларга ижтимоий (давлат) мулкчилигининг ҳукмронлиги, хўжалик юритишга оид барча муҳим қарорларнинг марказлаштирилган тартибда маъмурий органлар томонидан қабул қилинишига асосланувчи иқтисодий тизим

Маъмурий- буйруқбозлик иқтисодиёти

• Товар-пул муносабатлари, рақобат, иқтисодий фаолият юритишда эркинлик ва бозор механизимларига асосланган ҳолда юритилувчи иқтисодий тизим

Бозор иқтисодиёти

• Иқтисодий фаолиятни ташкил этиш ва бошқаришда бозор механизими тамойил ва қонунларини маъмурий тартиблаш усуллари билан оқилона тартибда уйғунлаштириб фойдаланишга асосланган иқтисодий тизим

Аралаш иқтисодиёт
Мулкчилик муносабатлари – бу

• мулкка эгалик қилиш, фойдаланиш, тасарруф этиш ва ўзлаштириш жараёнларида вужудга келадиган иқтисодий муносабатлардир.

Қуйидагилар мулкчиликнинг ажралмас унсурларидир:

• Мулкка эгалик сақланган холда, уни амалда ишлатиш ўзга қўлида бўлади. Бунинг оқибатида мулкдан келган наф икки қисмга бўлинади; мулкдор ва уни амалда ишлатувчи ўзлаштиради, эгалик қилиш қисман чекланган ўзлаштиришни билдиради.

Эгалик қилиш

• – бу мол-мулкнинг иқтисодий фаолиятда ишлатилиши ёки ижтимоий ҳаётда қўлланилишидир.