Mushak xossalarini o’rganish usullari siiliq va tishli tetanus

Mushak xossalarini o’rganish usullari.siiliq va tishli tetanus.

105-guruh pediatriya fakulteti 2-guruh talabalari

Reja:

• Skelet muskullarining funksiyalari va xossalari.
• Skelet muskullarining fiziologik xossalari.
• Tetanus nima?
• Tetanus qisqarishlari qo’shilishining mexanizmi.

INSONLARDA SKELET MUSKULI TAYANCH-HARAKAT APPARATINING ASOSIY QISMINI TASHKIL QILADI VA BUNDAY SKELET MUSKULLARI QUYIDAGI FUNKSIYALARNI BAJARADI:

INSONLARDA SKELET MUSKULI TAYANCH-HARAKAT APPARATINING ASOSIY QISMINI TASHKIL QILADI VA BUNDAY SKELET MUSKULLARI QUYIDAGI FUNKSIYALARNI BAJARADI:

1INSON GAVDASINI MUAYYAN HOLATDA USHLAB TURISHINI TA’MINLAYDI.

2TANANING FAZODAGI HARAKATIDA ISHTIROK ETADI.

3GAVDANING AYRIM A’ZOLARINI BIR-BIRIGA NISBATAN SILJISHINI TA’MINLAYDI.

4MUSKULLAR ENERGIYA MANBAI BO’LIB XIZMAT QILADI.

SKELET MUSKULLARINING FIZIOLOGIK XOSSALARI

• QO’ZG’ALUVCHANLIK- BERILGAN TA’SIRLARGA ION O’TKAZUVCHANLIGI VA MEMBRANA POTENSIALI O’ZGARISHI BILAN JAVOB BERISH XOSSASIGA AYTILADI. TABIIY SHAROITLARDA, MOTONREYRONDAN SINAPS YORIG’IGA AJRALIB CHIQADIGAN ASETILXOLIN MEDIATORI TA’SIRLOVCHI BO’LIB HISOBLANADI. LABORATORIYA SHAROITIDA KOPINCHA TA’SIRLOVCHI SIFATIDA ELEKTR TOKIDAN FOYDALANILADI. ELEKTR BILAN TA’SIRLANGANDA

AVVALGI NERV TOLALARI QO’ZG’ALADI VA NERV OXIRLARIDA ASETILXOLIN MEDIATORI AJRALIB CHIQADI, BU HOLDA MUSKULNI VOSITALI TA’SIRLASH KUZATILADI. BUNDAN KO’RINIB TURIBDIKI, MUSKULGA NISBATAN NERV QO’ZG’ALUVCHANDIR.

AVVALGI NERV TOLALARI QO’ZG’ALADI VA NERV OXIRLARIDA ASETILXOLIN MEDIATORI AJRALIB CHIQADI, BU HOLDA MUSKULNI VOSITALI TA’SIRLASH KUZATILADI. BUNDAN KO’RINIB TURIBDIKI, MUSKULGA NISBATAN NERV QO’ZG’ALUVCHANDIR.

2 O’TKAZUVCHANLIK- MUSKUL TOLASI BO’YLAB HARAKAT POTENSIALINI O’TKAZISHIDIR.

3QISQARUVCHANLIK- MUSKUL QO’ZG’ALGANDA, UNING KALTALANISHI YOKI TARANGLASHISHI TUSHUNILADI.

TETANUS NIMA?

TETANUS- BU MUSKULLARNING KUCHLI VA DAVOMLI QISQARISHIDIR. BU HOLATNI QUYIDAGICHA TUSHUNTIRILADI: HUJAYRA ICHIDAGI KALSIY KONSENTRATSIYASINING ORTISHI, AKTIN VA MIOZIN O’RTASIDAGI MUNOSABATNI AMALGA OSHIRADI VA KO’NDALANG KO’PRIKCHALAR YORDAMIDA MUSKUL KUCHINING GENERATSIYASI UZOQ DAVOM ETADI.

CHASTOTASI NISBATAN PAST BO’LGAN RITMIK IMPULSLAR MUSKULGA TA’SIR QILGANDA TISHI TETANUS SODIR BOLADI. BU HOLDA qisqarishlar summatsiyasi yuz beradi, lekin bunday sumatsiya chala sumatsiya deyiladi. Tetanik ta’sir to’xtatilgach, muskul tolalari avvaliga to’la bo’shashmaydi, keyingina tiklanadi. Bu hodisa tetanusdan keying yoki qoldiq kontraktura deb ataladi.

CHASTOTASI NISBATAN PAST BO’LGAN RITMIK IMPULSLAR MUSKULGA TA’SIR QILGANDA TISHI TETANUS SODIR BOLADI. BU HOLDA qisqarishlar summatsiyasi yuz beradi, lekin bunday sumatsiya chala sumatsiya deyiladi. Tetanik ta’sir to’xtatilgach, muskul tolalari avvaliga to’la bo’shashmaydi, keyingina tiklanadi. Bu hodisa tetanusdan keying yoki qoldiq kontraktura deb ataladi.

Tetanus qisqarishlari qo’shilishining mexanizmi

Tetanik qisqarish balandligi yakka qisqarishning maksimal amplitudasidan ancha ortiq bo’ladi. Gelmgols (1847) fikricha, navbatdagi har bir impulsda muskul shu payt bo’shashib turganday kaltalanadi, deb faraz qildi va bu jarayonga superpozitsiya, ya’ni

“qisqarishning taxlanishi” deb nom berdi.

“qisqarishning taxlanishi” deb nom berdi.

Ammo keyingi tadqiqotlar shuni ko’rsatdiki, tetanusda superpozitsiya hodisalarini ikkita mexanik effektini oddiy qo’shilishi deb qarab bo’lmaydi. Ketma-ket keluvchi ikki ta’sir effekti yakka qisqarishilarining arifmetik yig’indisiga teng bo’lmaydi, bu yig’indidan goh kata, goh kichik bo’lishligi hozirda ma’lum. Bundan shuni anglash qiyin emas,

Ya’ni qo’’zg’alishning har bir avvalgi tino’lqinidan keyin muskulning yangidan qisqarish xossasi ancha o’zgaradi.

• Ya’ni qo’’zg’alishning har bir avvalgi tino’lqinidan keyin muskulning yangidan qisqarish xossasi ancha o’zgaradi.
• N.e.vedenskiy qo’zg’alish va qisqarishnig har bir to’lqini to’qimada o’ta qo’zg’aluvchanlik shaklida iz qoldiradi, deb tushintirdi. Ikkinchi ta’sir muskulning qo’zg;aluvchanligi oshib turgan paytda kelsa, ikkinchi qisqarish amplitudasi ,ritmik ta’sirlarda tetanik qisqarish amplituudasi ham yakka qisqarishdagiga nisbatan kattaroq bo’ladi.