Мустақил иш мавзу: Нақдсиз пул айланмасини ривожлантириш истиқболлари. Бажарди: Ж. Абдураҳмонов

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ОЛИЙ ВА ЎРТА МАХСУС ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ ТОШКЕНТ МОЛИЯ ИНСТИТУТИ

МУСТАҚИЛ ИШ

Мавзу: Нақдсиз пул айланмасини ривожлантириш истиқболлари.
Бажарди: Ж.Абдураҳмонов
Қабул қилди: Н.С.Эрназаров
Тошкент – 2022 йил

Режа:

• Нақдсиз пул айланмаси ва уни ташкил қилиш принциплари.
• Нақдсиз пул ҳисоб-китобларининг асосий тамойиллари
• Нақд пулсиз ҳисоб-китобларни жорий этиш авзалликлари.
• Нақдсиз пул айланмасини ривожлантириш истиқболлари.

Нақдсиз пул айланмаси ва уни ташкил қилиш принциплари.

Нақдсиз пул айланмаси – бу пул маблағларининг тўловчининг банкидаги ҳисоб рақамидан олувчининг ҳисоб рақамига кўчириш шаклидаги ҳаракатларининг йиғиндисидир.

БАНК
Корхона ва ташкилот
Аҳоли
Савдо ва маиший хизмат кўрсатиш корхонаси
Ҳунарманд деҳқон

Тўлов айланмасининг асосий қисми нақд пульсиз тўлов айланмасидан ташкил топади. Бу тўлов айланмаси нақд пульсиз ҳисоб-китоблар асосида амалга оширилади. Нақд пульсиз ҳисоб-китоблар деганда, корхона ва ташкилотларнинг товар айирбошлаш, хизматлар кўрсатиш ва товарсиз операциялар бўйича бир-бирига бўлган талаб ва мажбуриятларни пул маблағларини нақд пул ишлатмасдан бир ҳисобварақдан иккинчи ҳисобварақга ўтказиш орқали бажарилиши тушунилади.

• Тўлов айланмасининг асосий қисми нақд пульсиз тўлов айланмасидан ташкил топади. Бу тўлов айланмаси нақд пульсиз ҳисоб-китоблар асосида амалга оширилади. Нақд пульсиз ҳисоб-китоблар деганда, корхона ва ташкилотларнинг товар айирбошлаш, хизматлар кўрсатиш ва товарсиз операциялар бўйича бир-бирига бўлган талаб ва мажбуриятларни пул маблағларини нақд пул ишлатмасдан бир ҳисобварақдан иккинчи ҳисобварақга ўтказиш орқали бажарилиши тушунилади.
• Нақд пульсиз пул айланиши – банкларда пул маблағларини тўловчилар ва олувчиларнинг ҳисобварақлари бўйича ёзувлар ёрдамида ёки ўзаро талабларни ҳисобга олиш йўли билан амалга ошириладиган пул айланишидир.
• Иқтисодиёт ривожланиб борган сари тўлов оборотида нақд пульсиз тўлов оборотининг улуши ортиб боради.
• Чунки иқтисодий тараққиётни белгиловчи омиллар нақдсиз тўлов оборотининг ўсишига ижобий таъсир кўрсатади.

Нақд пульсиз ҳисоб-китоблар банкдаги ҳисоб рақамлар орқали банк ичида, бош банкда очилган филиалларнинг транзит ҳисоб-рақамлари ҳамда банклараро ўрнатилган вакиллик муносабатлари асосида амал қилади.
Банклараро тўлов тизими орқали нақд пульсиз ҳисоб-китобларни амалга оширишда қуйидаги талабларга риоя этилади:
1) Ўзбекистон Республикаси банклари ўртасида нақд пульсиз ҳисоб-китоблар бўйича маблағларни тезкорлик билан ўтказишни таъминлаш;
2) узатилаётган электрон тўлов ҳужжатларини рухсатсиз киришдан ҳимоя қилиш;
3) электрон тўловларни тартибга солувчи қонунлар ва қоидаларга риоя қилиш.

Нақд пулсиз ҳисоб-китоблар қуйидаги асосий тамойиллар асосида ташкил этилади

Барча корхона, ташкилот ва хўжаликлар банкларда ўз ҳисоб рақам(счёт)ларини очишлари ва маблағларини шу ҳисоб рақамларида сақлашлари шарт.
Тўловлар пул тўловчининг ўз маблағлари ёки банкдан олган кредити ҳисобидан амалга оширилади ва бошқалар.
Товарлар ва хизматлар учун тўловлар пул эгасининг розилиги билан амалга оширилади.
Барча ҳисоб-китоблар фақат банклар орқали амалга оширилади.

Нақд пулсиз ҳисоб-китобларни жорий этиш авзалликлари.

• корхона, ташкилот ва хўжаликларнинг нақт пулга бўлган эҳтиёжи кескин қисқаради.
• Нақт пулсиз ҳисоб-китоблардан фойдаланиш нақд пулдан фойдаланишга нисбатан арзонга тушади.
• Пул маблағларининг хавфсизлиги таъминланади.
• Пул харакати тезлашади.
• Ҳисоб-китоблар орқали амалга оширилиши туфайли, уларнинг қонунийлигини назорат қилиш имконияти туғилади ва бошқалар.

Нақдсиз пул айланмасини ривожлантириш истиқболлари.
Биламизки нақдсиз пул айланмаси бугунги кунда ҳаётимизнинг ажралмас қисмига айланиб улгарди. Бунга мисол тариқасида банк пластик карталарини келтирадиган бўлсак, нақдсиз пул ҳисоб-китоблари қулай, замонавий, ишончли бўлиб нақд пул ҳисоб китобларидан афзалликларга эга.
Нақдсиз пул айланмаси орқали ҳисоб-китобларни текшириш, уларни кузатиб боришнинг имконияти яратилиб, барча ҳисоб-китоблар рақамлаштирилган тарзда амалга оширилади.
Нақдсиз пул айланмаси бизга халқаро ҳисоб-китобларни осон ва тезкор равишда амалга ошириш имкониятини яратиб беради.

ЭЪТИБОРИНГИЗ УЧУН РАХМАТ