Pedagogika va psixologiya fakulteti 19/3 guruh talabasi Aliboyev Sharifjonning <
> fanidan Mustaqil ishi Reja: 1.Konflikt nima ? 2.Konfliktlarning tasnifi. 3. Guruhlararo konflikt. 4. Mojoroning sabablari.
Mavzu: Konfliktlarning shakllari va turlari
Konflikt nima?
"Konflikt" atamasi lotincha "conflictus" so'zidan kelib chiqqan bo'lib, "to'qnashdi" degan ma'noni anglatadi. Odatda, konflikt haqida gapirganda, ular odamlarning bir-biri bilan o'zaro munosabati paytida paydo bo'ladigan qarashlar, maqsadlar, manfaatlardagi qarama-qarshiliklarni hal qilishning eng keskin usuli haqida gapiradilar. Jarayon sifatida konflikt ushbu ijtimoiy o'zaro ta'sir ishtirokchilarining bir-biriga qarama-qarshiligidan iborat bo'lib, ko'pincha umumiy qabul qilingan me'yorlar va standartlardan tashqariga chiqadigan salbiy his-tuyg'ular bilan birga keladi. Mojaroda bir nechta tomonlar o'rtasida kelishuv yo'qligi tushuniladi (bu shaxslar yoki odamlar guruhlari bo'lishi mumkin). Konfliktlarni o‘rganuvchi fan konfliktologiya deb ataladi.
Konfliktlami namoyon bo4lish turiga ko‘ra ikkiga bo‘lish mumkin: agonistik (murosaga keladigan) va antagonistik (murosasiz).
Nizolar kelib chiqishiga ko'ra quyidagi turlarga ho‘linadi: xalqaro; jamoaviy; oilaviy; hududiy.
Nizo ishtirokchilariga ko‘ra: millatlararo; shaxslararo; ichki
shaxsiy; davlatlararo; ma’lum guruhlar, tizimlar o‘rtasidagi konfliktlarga bo‘linadi.
Konfliktlarning tasnifi
Konfliktli harakatlarga sabab bo'lgan muammolarning mazmunini hisobga olgan holda ular farqlanadi:
- iqtisodiy,
- siyosiy,
- oilaviy uy xo'jaligi,
- ishlab chiqarish,
- ma'naviy va axloqiy,
- qonuniy,
- ekologik,
- mafkuraviy va boshqa ziddiyatlar.
Konfliktning tuzilishi quyidagilarga bo'linadi:
- ob'ekt (nizo predmeti);
- sub'ektlar (shaxslar, guruhlar, tashkilotlar);
- mojaroning borishi uchun shart-sharoitlar;
- nizo ko'lami (shaxslararo, mahalliy, mintaqaviy, global);
- tomonlarning xulq-atvor strategiyasi va taktikasi;
- ziddiyatli vaziyatning natijalari (oqibatlar, natijalar, ularning xabardorlig
Mojarolarning sabablarining xilma-xilligi ushbu hodisaning ko'p sonli tasniflarining paydo bo'lishiga olib keladi. An'anaga ko'ra, tadqiqotchilar ijtimoiy nizolarning tipologiyasi va turlari uchun quyidagi asoslarni aniqlaydilar:
- Oqim joylari bo'yicha. Ta'riflangan hodisaning rivojlanish sohasini aniqlash ijtimoiy-psixologik, ijtimoiy-siyosiy, ijtimoiy-iqtisodiy va milliy-etnik ziddiyatlarni ajratib ko'rsatishga imkon beradi.
- Davomiyligi bo'yicha. Bunda qisqa muddatli va uzoq muddatli nizolar ajratiladi.
- Chastotasi bo'yicha: bir martalik va takroriy.
- Jamiyat taraqqiyotiga ta'siri bo'yicha: progressiv va regressiv.
- Munosabatlar turi bo'yicha. Ijtimoiy guruhlar o'rtasida - guruhlararo va guruh ichidagi, xalqlar o'rtasida - millatlararo, davlatlar o'rtasida - davlatlararo, davlat koalitsiyalari o'rtasida - global nizolar mavjud.
- Oqimning intensivligiga ko'ra. O'tkir, cho'zilgan, yashirin yoki yashirin to'qnashuvlarni ajratish mumkin
Do'stlaringiz bilan baham: |
