Ona tili darslarida metodlardan foydalanish

---

SYNERGY: JOURNAL OF ETHICS AND GOVERNANCE 
 
Volume: 01 Issue: 05 | 2021
ISSN: 2181-2616
39 
ONA TILI DARSLARIDA METODLARDAN FOYDALANISH
 
 
Gayliyeva Jemal 
NukDPI Turkiy tillar fakulteti talabasi 
 
Annotatsiya 
Darslarni innovatsion texnologiyalardan foydalanish asosida tashkil etish ijobiy natija beradi, 
chunki o’qituvchi innovasion faoliyat yuritgandagina ta'lim mazmuni o’zgaradi. 
Kalit so’zlar: dars metodlari, qo’llanma, Asalari galasi metodi, test. 
Dunyoning barcha rivojlanayotgan davlatlari (hatto bir qator rivojlangan davlatlar ham) 
hozirgi globllashuv vaqtda o‘z oldiga hamma bolalarni umumiy o’rta ta'lim jarayoniga to’liq
qamrab olish masalasini qo’ygan bir vaqtda, mustaqil O‘zbekistonimizda ushbu muammo
allaqachon muvaffaqiyatli hal etilgan bo’lib, uzluksiz ta’limda masofaviy ta’limni qo’llab, 
o’quvchilar bilimini baholashda raqamli texnologiyalardan samarali foydalanmoqda. Bugungi
kunda navbatdagi ustuvor vazifa sifatida, sifatli ta‘lim-tarbiya berish, ta‘limning
samaradorligini oshirish masalasi qo’yildi. Ta‘lim jarayonida interfaol metodlar, innovatsion 
texnologiyalar, pedagogik va axborot texnologiyalarini o‘quv jarayonida qo‘llashga bo‘lgan 
qiziqish kundan-kunga ortib bormoqda. Darslarni innovatsion texnologiyalardan foydalanish 
asosida tashkil etish ijobiy natija beradi, chunki o‘qituvchi innovatsion faoliyat yuritgandagina 
ta‘lim mazmuni o’zgaradi. 
O‘quv mashg’ulotlari samaradorligini oshirishda ona tili va adabiyot darslariga interfaol
metodlar va ta‘limiy o‘yinlardan foydalanish o‘quvchilarni mustaqil fikrlashga, ijodiy
izlanish va mantiqiy fikrlash doiralarini kengaytirish bilan bir qatorda ularni fanga bo’lgan 
qiziqishlarini ham orttiradi.Quyida biz ana shunday metodlardan ayrimlari haqida fikr yuritib, 
ulardan namunalar keltiramiz: 
Mashg’ulotni o’tkazish tartibi muammo o’zi nima degan savol asosida mavzuga kirib boriladi. 
Muammo bilish va bilmaslikning o’rtasi bo’lib, bunda muammoning dolzarbligi va o’ziga xosligi 
nazarda tutiladi. Bir mavzuga oid qator muammolar olinib, undan eng dolzarblari ajratiladi.
Mashg’ulotda o’qituvchi ishtirokchilarni guruhlarga ajratib, darsni o’tkazish tartib-qoidalari
va talablarini tushuntiradi. Chunki, ushbu texnologiyani amalga oshirish jarayoni bosqichli 
ketma-ketlik asosida olib boriladi. 
“Asalari galasi” metodi. “Asalari galasi” metodi gapda so’zlarning bog’lanish usullari bo‘yicha 
tanlangan matnning auditoriyada umumiy yoki kichik guruhlarda alohida tahlil qilinishiga
yordam beradi. Metodni qo‘llashda kichik guruhlarga beriladigan tahlil uchun gaplar bir xil 
yoki turlicha bo‘lishi mumkin. Guruhlarga berilgan topshiriq muayyan muddat ichida
muhokama qilinib, natija barchaga ma’lum qilinadi. Mashg‘ulot yakunida gap tahlilining eng 
maqbul yechimi tanlab olinadi. 

---

SYNERGY: JOURNAL OF ETHICS AND GOVERNANCE 
 
Volume: 01 Issue: 05 | 2021
ISSN: 2181-2616
40 
Darslarni innovatsion texnologiyalardan foydalanish asosida tashkil etish ijobiy natija beradi, 
chunki o’qituvchi innovasion faoliyat yuritgandagina ta'lim mazmuni o’zgaradi. 
“Test” texnologiyasi. “Test” (inglizcha “sinov”, “tekshirish”) texnologiyasi shaxsning
psixologik, fiziologik va shaxsiy xususiyatlari, intellektual salohiyati, qobiliyati, ko‘nikma
va malakalarini baholashga xizmat qiladi. Texnologiya o‘quvchi (talaba)lar tomonidan 
muayyan mavzu mazmuni yoki fan asoslarining qay darajada o‘zlashtirilganligini aniqlashda 
samarali hisoblanadi. 
O’quv mashg’ulotlari samaradorligini oshirishda ona tili va adabiyot darslariga interfaol
metodlar va ta'limiy o’yinlardan foydalanish o’quvchilarni mustaqil fikrlashga, ijodiy
izlanish va mantiqiy fikrlash doiralarini kengaytirish bilan bir qatorda ularni fanga bo’lgan 
qiziqishlarini ham orttiradi. Quyida biz ana shunday metodlardan ayrimlari haqida fikr yuritib, 
ulardan namunalar keltiramiz: 
Mashg’ulotni o’tkazish tartibi muammo o’zi nima degan savol asosida mavzuga kirib boriladi. 
Muammo bilish va bilmaslikning o’rtasi bo’lib, bunda muammoning dolzarbligi va o’ziga xosligi 
nazarda tutiladi. Bir mavzuga oid qator muammolar olinib, undan eng dolzarblari ajrat iladi.
Mashg’ulotda o’qituvchi ishtirokchilarni guruhlarga ajratib, darsni o’tkazish tartib-qoidalari
va talablarini tushuntiradi. Chunki, ushbu texnologiyani amalga oshirish jarayoni bosqichli 
ketma-ketlik asosida olib boriladi. Dars ta’limning mazmuni, metodi va shakli kabi
tushunchalar doirasida chegaralanib qolmaydi. Maktabdagi ta’lim, tarbiya va rivojlanishni
pedagog va o’quvchilarni o’zaro hamjihat, hamkorlikdagi faoliyatlari orqali amalga oshirishni 
nazarda tutadi. 
Foydalanilgan adabiyotlar: 
1. 
Ashrapova T., Odilova M. Ona tili metodikasi-T.,1984 
2. 
Abdullayeva K. Birinchi sinfda o‘qish darslari. Savod o‘rgatish.-T.,O‘kituvchi, 1996 
3. 
Aksyonova A.K. Metodika obucheniya russkomu yaziku vo vspomogatelnoy shkole.-M., 
Prosveshyeniye, 2004 
4. 
Kosimova K. Boshlang‘ich sinflarda ona tili o‘qitish metodikasi.-T.1985