Ona tili va adabiyot fanining ishchi o‘quv dasturi

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI

OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
FARG’ONA DAVLAT UNIVERSITETI

“TASDIQLAYMAN”

O‘quv ishlari bo‘yicha prorektor

______________Q.G’oziyev

“_____” __________2020 yil


ONA TILI VA ADABIYOT

FANINING ISHCHI O‘QUV DASTURI

(3-kurs sirtqi uchun)

Bilim sohasi:	100000 - Gumanitar
Ta’lim sohasi Ta’lim yo‘nalishi:	110000 - Pedagogika 5111700 -Boshlang’ich ta’lim va sport-tarbiyaviy ish

Umumiy o`quv soati – 144 soat

Shu jumladan:

Ma`ruza - 12 soat (5 semestr – 6 soat; 6 semestr – 6 soat)

Amaliy mashg`ulot - 20 soat (5 semestr – 10 soat; 6 semestr – 10 soat)

Mustaqil ta`lim - 112 soat (5semestr – 56 soat; 6 semestr – 56 soat)

FARG’ONA - 2020

Fanning ishchi o‘quv dasturi O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligining 2017-yil “24” avgustdagi 744-sonli buyrug‘i bilan (buyruqning 2-ilovasi) tasdiqlangan. “Ona tili va adabiyot” fani dasturi asosida tayyorlandi.

Fanning ishchi o’quv dasturi Farg’ona davlat universiteti Kengashining 2020-yil “__” avgustdagi 1-sonli bayoni bilan tasdiqlangan.

Tuzuvchi:
D.Teshaboyev		Boshlang‘ich ta’lim uslubiyoti kafedrasi katta o`qituvchisi, filologiya fanlari bo`yicha falsafa doktori
G.Ikromova		Boshlang‘ich ta’lim uslubiyoti kafedrasi o`qituvchisi

Taqrizchilar: Sh. Iskandarova Farg`ona davlat universiteti, “Tilshunoslik” kafedrasi professori, filologiya fanlari doktori G. Roziqova Farg`ona davlat universiteti, “Tilshunoslik” kafedrasi dotsenti, filologiya fanlari nomzodi

Maktabgacha va boshlang’ich ta’lim

fakulteti dekani:

2020-yil “___” _________ Z.Akbarova

Boshlang’ich ta’lim uslubiyoti

kafedrasi mudiri:

2020-yil “___” _________ B.Qurbonova

1. O‘quv fani o`qitilishi bo`yicha uslubiy ko`rsatmalar
Mazkur fanni o‘rganish yuzasidan quyidagi vazifalarni amalga oshirish kеrak bo‘ladi:

1. Talabalarning oliy o‘quv yurtigacha til bo‘yicha olgan bilimlariga tayangan holda, ularning til haqidagi bilimlarini mustahkamlash, ixtisoslikka mos ravishda bu bilimlarni chuqurlashtira borish.

2. Talabalar olgan nazariy bilimlarini mashqlar, badiiy adabiyotimizning barcha turlari bo‘yicha mavjud turli matnlardan olingan grammatik kartochkalar, mashqlar, lisoniy tahlil qoliplari, tеst savollari yordamida mustahkamlab borish.

3. Talabalarning hozirgi o‘zbеk tili faniga bo‘lgan qiziqishlarini yanada oshirish maqsadida ularni til to‘garaklariga jalb qilish va kichik ilmiy tadqiqotlar olib borishga o‘rgata borib, yirik ilmiy ma'ruzalar qilishga yo‘naltira borish.

4. Jаhon bolаlаr аdаbiyotidа o‘zbek bolаlаr аdаbiyotining o‘rni, o‘zbek folklorining o‘zigа xos xususiyatlаri, o‘zbek vа jаhon bolаlаr yozuvchilаri ijodi, bolаlаr аdаbiyotining o‘zigа xos xususiyatlаri haqida ma’lumot berish.

5. Bolаlаr аdаbiyoti fаnining mаqsаd vа vаzifаlаri, mаktаbgаchа, mаktаb, o‘rtа vа kаttа yoshdаgi bolаlаr kitobxonligining o‘zigа xos xususiyatlаri, bolаlаr folklori; o‘zbek vа jаhon bolаlаr аdаbiyoti durdonаlаri haqida ma’lumot berish.

Fan bo‘yicha talabalarning bilim, ko‘nikma va malakalariga quyidagi talablar qo‘yiladi:

Talaba:

• 
  o`zbek mumtoz adabiyoti vakillarining bolalarga atab yozgan asarlari;
  
• 
  o`zbek va chet el bolalar yozuvchilarining asarlari haqida tasavvurga ega bo`lishi;
  
• 
  tilshunoslikning umumiy masalalari, ona tilining fonetikasi, leksikologiyasi, grammatikasi, uslubiyati;
  
• 
  o`zbek va chet el bolalar adabiyoti vakillari hayoti va ijodi haqida bilimga ega bo`lishi;
  
• 
  fonetik, leksik, grammatik va uslubiy tahlil ko`nikmalariga ega bo`lishi lozim.
  

2. Ma’ruza mashg`ulotlari

№	Ma’ruzalar mavzulari	Dars soatlari hajmi
	5-semestr
1.	Til ijtimoiy, doim o ‘zgarib, rivojlanib turuvchi hodisadir. O‘zbek tili - O‘zbekiston Respublikasining Davlat tili ekanligi. Hozirgi o‘zbek adabiy tilining tuzilish uzvlari (elementlari): tovushlar tizimi, leksikasi (yoki lu g ‘at tarkibi), grammatik qurilishi. Milliy va adabiy til.	2
2.	Fonetika haqida umumiy m a’Iumot, uning nutq tovushlarini o‘rganadigan soha ekanligi. Hozirgi o ‘zbek tilining fonetik tizimi (sistemasi) haqida ma’lumot.	2
3.	Grafika va orfografiva. Orfoepiva. Leksikologiva.	2
	JAMI	6
	6-semestr
1.	Frazeologiva. Leksikografiya. M orfemika.	2
2.	So‘z yasalishi haqida ma’lumot. Tub va yasama Grammatika haqida umumiy m a’liimot. So‘zning grammatik ma’nosi va grammatik shakli so‘zlar.	2
3.	Morfologiya haqida umumiy m a’Iumot. Morfologiya grammatikaning so'z (birkiimlari va shu turkumlarga xos kategaroial, nokategorial shakllar tizimini, so'zning birikish vaqtidagi o ‘zgarishini tekshiradigan bolimi ekanligi.	2
	JAMI	6
	Umumiy soat	12

Ma’ruza mashg`ulotlari multimedia qurilmalari bilan jihozlangan auditoriyada akademguruhlar oqimi uchun o`tkaziladi. Bolalar adababiyoti bo`yicha o`tiladigan ma’ruzalarda aqliy hujum, tushuntirish, blits texnologiyalardan foydalaniladi. Hamkorlik pedagogikasining elementlaridan unumli foydalangan holda mavzularning talabalar tomonidan sifatli o`zlashtirilishiga erishiladi.

3. Amaliy mashg`ulotlar

№	Amaliy mashg`ulotlar mavzulari	Dars soatlari hajmi
	5-semestr
1.	Til ijtimoiy, doim o ‘zgarib, rivojlanib turuvchi hodisadir. O‘zbek tili - O‘zbekiston Respublikasining Davlat tili ekanligi. Hozirgi o‘zbek adabiy tilining tuzilish uzvlari (elementlari): tovushlar tizimi, leksikasi (yoki lu g ‘at tarkibi), grammatik qurilishi. Milliy va adabiy til.	2
2.	Fonetika haqida umumiy m a’Iumot, uning nutq tovushlarini o‘rganadigan soha ekanligi. Hozirgi o ‘zbek tilining fonetik tizimi (sistemasi) haqida ma’lumot.	2
3	O‘zbek grafikasi (yozuv tizimi) haqida m a’lumot. Harf tilning asosiy grafik Vositasi ekanligi. Tovush va harf. Alifbo (alfavit).	2
4.	Orfoepiva haqida umumiy ma’lurnot. Hozirgi o‘zbek adabiy tilining orfoepik me’yorlari, unlilar orfoepiyasi, ayrim undoshlar orfoepiyasi, ayrim Grammatik shakllar orfoepiyasi.	2
5	Leksika (lug‘at tarkibi) va leksikologiya haqida umumii m a’lumot. So‘z til va nutqning eng muhim va asosiy birligi sifatida. So‘zning leksik va grammatik ma’nosi.	2
	Jami:__56_____6-semestr'>Jami:__10_____Umumiy_soat'>Jami:__10_____6-semestr'>Jami:	10
	6-semestr
1.	Frazeologiya haqida ma’lumot. Frazeologizm til va nutq birligi sifatida. Frazeologik iboralarning ma’no xususiyatlariga ko‘ra asosiy belgilari va turlari	2
2.	Leksikografiya haqida umumiy ma’lumot. Lu g'atlar va ularning tiplari: ensiklopedik (qomusiy) va lingvistik (yoki filologik) lug‘atlar.	2
3.	Morfeniika va morfema haqida umumiy m a’lumot. Morfema va uning turlari: o‘zak morfema va aCfiksial (qo‘shimcha) morfema.	2
4.	So‘z yasalishi haqida ma’lumot. Tub va yasama Grammatika haqida umumiy m a’liimot. So‘zning grammatik ma’nosi va grammatik shakli so‘zlar.	2
5.	Morfologiya haqida umumiy m a’Iumot. Morfologiya grammatikaning so'z (birkiimlari va shu turkumlarga xos kategaroial, nokategorial shakllar tizimini, so'zning birikish vaqtidagi o ‘zgarishini tekshiradigan bolimi ekanligi.	2
	Jami:	10
	Umumiy soat	20

Amaliy mashg`ulotlar har bir akadem guruhda alohida o`tkaziladi. Ko‘rgazmali materiallar va axborotlar multimedia qurilmalari yordamida uzatiladi. Mashg`ulotlar test topshiriqlari, adabiy tahlil qoliplari, “Blits” texnologiyasi, “Lisoniy tahlil qoliplari”, “Jadvalli mashqlar” kabi texnologiyalardan foydalangan holda o`tkaziladi.

5. Mustaqil ta’lim

№	Mustaqil ta’lim mavzulari	Dars soatlari hajmi
	5-semestr
1.	Til ijtimoiy, doim o ‘zgarib, rivojlanib turuvchi hodisadir. O‘zbek tili - O‘zbekiston Respublikasining Davlat tili ekanligi. Hozirgi o‘zbek adabiy tilining tuzilish uzvlari (elementlari): tovushlar tizimi, leksikasi (yoki lu g ‘at tarkibi), grammatik qurilishi. Milliy va adabiy til.	12
2.	Fonetika haqida umumiy m a’Iumot, uning nutq tovushlarini o‘rganadigan soha ekanligi. Hozirgi o ‘zbek tilining fonetik tizimi (sistemasi) haqida ma’lumot.	12
3	O‘zbek grafikasi (yozuv tizimi) haqida m a’lumot. Harf tilning asosiy grafik Vositasi ekanligi. Tovush va harf. Alifbo (alfavit).	12
4.	Orfoepiva haqida umumiy ma’lurnot. Hozirgi o‘zbek adabiy tilining orfoepik me’yorlari, unlilar orfoepiyasi, ayrim undoshlar orfoepiyasi, ayrim Grammatik shakllar orfoepiyasi.	10
5	Leksika (lug‘at tarkibi) va leksikologiya haqida umumii m a’lumot. So‘z til va nutqning eng muhim va asosiy birligi sifatida. So‘zning leksik va grammatik ma’nosi.	10
	Jami:	56
	6-semestr
1.	Frazeologiya haqida ma’lumot. Frazeologizm til va nutq birligi sifatida. Frazeologik iboralarning ma’no xususiyatlariga ko‘ra asosiy belgilari va turlari	12
2.	Leksikografiya haqida umumiy ma’lumot. Lu g'atlar va ularning tiplari: ensiklopedik (qomusiy) va lingvistik (yoki filologik) lug‘atlar.	12
3.	Morfeniika va morfema haqida umumiy m a’lumot. Morfema va uning turlari: o‘zak morfema va aCfiksial (qo‘shimcha) morfema.	12
4.	So‘z yasalishi haqida ma’lumot. Tub va yasama Grammatika haqida umumiy m a’liimot. So‘zning grammatik ma’nosi va grammatik shakli so‘zlar.	10
5.	Morfologiya haqida umumiy m a’Iumot. Morfologiya grammatikaning so'z (birkiimlari va shu turkumlarga xos kategaroial, nokategorial shakllar tizimini, so'zning birikish vaqtidagi o ‘zgarishini tekshiradigan bolimi ekanligi.	10
	Jami:	56
	Umumiy soat	112

Fan bo`yicha kurs ishi. O‘quv rejаsidа mаzkur fаndаn kurs ishi yozish rejаlаshtirilmаgаn.
5. Fan bo’yicha talabalar bilimini baholash va nazorat qilish mezonlari

Baholash usullari

Ekspress testlar, yozma ishlar, og’zaki so’rov, prezentatsiyalar.

Baholash mezonlari

5 «a’lo » fanga oid nazariy va uslubiy tushunchalarni to’la o’zlashtira olish; fanga oid ko’rsatkichlarni tahlil qilishda ijodiy fikrlay olish; o’rganilayotgan jarayonlar haqida mustaqil mushohada yuritish; o’rganilayotgan jarayonga ta’sir etuvchi omillarni aniqlash va ularga to’la baho berish; tahlil natijalari asosida vaziyatga to’g’ri va xolisona baho berish; o’rganilayotgan jarayonlarni analitik jadvallar orqali tahlil etish va tegishli qarorlar qabul qilish. 4 «yaxshi» o’rganilayotgan jarayonlar haqida mustaqil mushohada yuritish; tahlil natijalarini to’g’ri aks ettira olish; o’rganilayotgan jarayonga ta’sir etuvchi omillarni aniqlash va ularga to’la baho berish; o’rganilayotgan jarayonlarni jadvallar orqali tahlil etish va tegishli qarorlar qabul qilish. 3 «qoniqarli» o’rganilayotgan jarayonga ta’sir etuvchi omillarni aniqlash va ularga to’la baho berish; o’rganilayotgan jarayonlarni analitik jadvallar orqali tahlil etish. qaror qabul qilish haqida umumiy biliga ega bo’lish 2 «qoniqarsiz» o’tilgan fanning nazariy va uslubiy asoslarini bilmaslik; O’tilayotgan fan qonuniyatlarini o’zlashtirishmaslik. Bilmaslik .

7. Asosiy va qo`shimcha adabiyotlar hamda axborot manbalari

Asosiy adabiyotlar
1. M.Hamroyev, D.Muhamedova, D.Shodmonqulova, X.G‘ulomova, Sh.Yo‘ldosheva. Ona tili. Toshkent, 2007-yil. -300 bet.

2. R.Ikromova, D.Muhamedova, M.Hamrayev. Ona tilidan mashqlar to’plami. TDPU, Toshkent, 2009-yil. -240 bet.

3. Jumaboyev M. O‘zbek bolalar adabiyoti. –T.: O‘qituvchi, 2002, -290 bet.

4. Jumaboyev M Bolalar adabiyoti. –T.: O‘qituvchi, 2011, 260 bet.

Qo‘shimcha adabiyotlar
1. Sh.Mirziyoyev. Erkin va farovon, demokratik O‘zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz. Toshkent –“O‘zbekiston” -2016.56 B.

2 .Sh.Mirziyoyev. Buyuk kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz bilan birga quramiz. Toshkent –“O‘zbekiston” -2016.488 b.

3.Sh.Mirziyoyev. Qonun ustuvorligi va inson manfaatlari ta’minlash - yurt taraqqiyoti va xalq farovonligining garovi. Toshkent –“O‘zbekiston” -2016.488 b.

4.Sh.Mirziyoyev. Tanqidiy tahlil, qat’iy tartib-intizom va shaxsiy javobgarlik-har bir rahbar faoliyatining kundalik qoidasi bo‘lishi kerak. Toshkent –“O‘zbekiston” -2017.104 b.

5. 2017-2021 yillarda O’zbekiston respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo’nalishi bo’yicha Harakatlar strategiyasi. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 7-fevraldagi PF 4947 sonli farmoni

6. Ўзбекистон Республикаси Конституцияси – Т.: Ўзбекистон, 2014. – 46 б.

7. Barkamol avlod – O’zbekiston taraqqiyotining poydevori. – N.: Sharq, 1997

8. H.Jamolxonov. Hozirgi o`zbek adabiy tili. 2005, “Talqin” nashriyoti

9. Sh.Rahmatullayev. Hozirgi adabiy o`zbek tili. 2006,“Universitet” nashriyoti.

10.R.Yunusov. O‘zbek tilidan praktikum. 1-qism, 2006, TDPU.

11.U. Tursunov, J. Muxtorov. Sh.Rahmatullayev. Hozirgi o‘zbek adabiy tili. «O‘zbekiston», Toshkent. 1992-yil.

12. Z. Masharipova. O‘zbek xalq og‘zaki ijodi. T., 2008.

Elektron ta’lim resurslari

1. www.tdpu.uz

2. www.pedagog.uz

3. www.ziyonet.uz

4. www.edu.uz

5. tdpu-INTRENET.ped