Онтология-борлиқ фалсафаси

Борлиқ – фалсафа категорияси

Онтология – фалсафанинг борлиқ муаммосини ўрганувчи асосий
бўлимларидан бири, борлиқ муаммоси эса, фалсафанинг бош
муаммоларидан бири. Фалсафанинг пайдо бўлиши айнан борлиқ
муаммосини ўрганишдан бошланган. Қадимги Ҳинд, Хитой,
антик фалсафа биринчи навбатда онтология билан қизиққан,
борлиқ моҳиятини англашга ҳаракат қилган.
Борлиқ – бу реал мавжуд, ўз ичига барча жисмларни оладиган,
барқарор, мустақил, объектив, доимий, чексиз субстанциядир.
Борлиқ фалсафий категориясининг мазмунини очиб берадиган қоидалар:
Атроф олам, предметлар, ҳодисалар реал мавжуд бўлади, у (олам) бор;
Атроф олам ривожланади, ички сабабга эга бўлади, ҳаракат манбаи ўзида;
Материя ва руҳ – ягона, лекин шу билан бирга қарама-қарши моҳиятлар, реал мавжуд.
Субстанция – ўз мавжудлиги учун ўзидан бошқа ҳеч нарсага
эҳтиёж сезмайдиган мустақил борлиқ.
Tayanch so‘z va iboralar: Ontologiya, borliq, yo‘qlik, mavjudlik, reallik, materiya, borliq atribitlari, harakat, mexanik harakat, fizik harakat, kimyoviy harakat, biologik harakat, ijtimoiy harakat, rivojlanish, fazo, vaqt. tabiat tushunchasi, tabiat va jamiyat, ikkinchi tabiat, ekologik muammolar, in’ikos, virtual borliq, «Olam» tushunchasi, substantsiya, substrat, fan va din, fizik olam, aktual olam, real olam, abstrakt olam, ijtimoiy olam, ong, «vujudi vojib», «vujudi mumkin», olam va odam evolyusiyasi. obyektiv idealizm, absolyut makon konsepsiyasi, nisbiylik nazariyasi, gravitasiya, makonning ko‘p o‘lchovliligi, makon va vaqtning cheksizligi, makon va vaqtning metrik xossalari, ko‘lam, vaqt tartibi.
Онтология
Борлиқ ва йўқлик
муаммолари ўрганилади
Атама фалсафада фақат
XVII асрдан бери ишлатилади
Ҳар қандай фалсафий
дунёқарашнинг
негизи ҳисобланади

Оламнинг манзараси (Борлиқ)
Оламнинг
(Борлиқнинг) умумий
манзариси
Дунёнинг мифологик
манзараси
Дунёнинг табиий-илмий
манзараси
Дунинг диний
манзараси
Дунёнинг фалсафий
манзараси