Organik kimyodagi nomli reaksiyalar. 1 Vyoler reaksiyasi

YA ABITURIYENT gazetasi 

 

Organik kimyodagi nomli reaksiyalar

. 

1) Vyoler reaksiyasi. (1828-yil anorganik moddalardan mochevina sintezi). 

 

CO

NH

OCN

NH

NaOCN

h

guruhlanis

qayta

SO

NH

t

o

2

2

.

4

)

(

,

)

(

4

2

4



























  

2) Konovalov reaksiyasi. (1888-yil metanni nitrolash reaksiyasi). 

O

H

NO

CH

HNO

CH

o

t

suyul

2

2

3

)

(

3

4









 

3) Tropsh-Fisher reaksiyasi. (Is gazi va vodoroddan alkanlar sintezi). 

O

nH

H

C

O

H

n

nCO

n

n

t

Ni

o

2

2

2

,

2

)

1

(





 









 

4) Vyurs reaksiyasi. (1855-yil alkilgalogenidlardan alkanlar sintesi). 

NaHal

R

R

R

R

R

R

Na

Hal

R

Hal

R

NaHal

R

R

Na

RHal



























2

2

1

1

2

1

2

1

 

5) Bertolle reaksiyasi. (1856-yil noorganik moddalardan metan sintezi). 

S

Cu

CH

Cu

S

H

CS

2

4

2

2

4

8

2









 

6) Kucherov reaksiyasi. (1881-yil atsetilendan aldegid sintezi). 

 

CHO

CH

CHOH

CH

O

H

H

C

h

guruhlanis

qayta

HgSO

t

o

3

.

2

,

2

2

2

]

[

4





























 

7) Lebedev reaksiyasi. (1928-yil etanoldan sintetik kauchuk olish). 

 

2

2

6

4

,

5

2

2

2

3

2

H

O

H

H

C

OH

H

C

O

Al

ZnO

t

o



















 

8) Zelinskiy –Kazanskiy reaksiyasi. (1927-yil atsetilendan benzol sintezi). 

 

6

6

,

2

2

3

H

C

H

C

aktiv

o

C

t











 

9) Vagner reaksiyasi. (olefinlarga kaliy permanganatning suvli yoki ishqorli eritmasi tas’eiridan glikollar sintezi). 

2

2

2

2

4

2

2

MnO

KOH

OH

CH

HOCH

O

H

KMnO

CH

CH











 

10) Favorskiy reaksiyasi. (alkinlarda izomerlanish). 

3

3

,

3

2

CH

C

C

CH

CH

CH

C

HC

kat

t

o









 









 

11) Emmanuel reaksiyasi. (alkanlardan karbon kislota olish). 

O

H

COOH

CH

CH

CH

CH

C

H

O

kat

t

o

2

3

]

[

,

,

3

2

2

3

2





















 

12) Seyzel reaksiyasi. (Alkoksil guruhlar miqdorini aniqlash). 

O

H

I

H

C

HI

H

C

O

H

C

o

t

2

5

2

5

2

5

2

2

2













 

13) Butlerov reaksiyasi. (1861-yilda formaldegiddan oddiy uglevodlar sintezi). 

6

12

6

)

(

2

6

O

H

C

HCHO

OH

Ca











 

14) Zinin reaksiyasi. (1842-yil nitrobenzoldan anilin sintezi). 

 

O

H

NH

S

NH

H

C

S

NH

NO

H

С

o

t

2

3

2

5

6

2

4

2

5

6

2

6

3

)

(

3













 

YA ABITURIYENT gazetasi 

 

15) Millon reaksiyasi. (Oqsillar tarkibida fenol guruh borligini aniqlaydi). 

 

kiradi

rangga

pushti

planib

to

joyga

bir

Oqsil

HNO

NO

Hg

Oqsil

o

t

'

)

(

3

2

3









 

16) Frankland reaksiyasi. (1849-yil metall organik birikma sintezi). 

 

2

5

2

5

2

5

2

5

2

2

ZnI

H

C

Zn

H

C

I

H

C

Zn

I

H

C













 

17) Grinyar reaksiyasi. (1861-yil magniy-organik birikma sintezi). 

 

Hal

Mg

R

Mg

Hal

R











 

18) Sigler reaksiyasi. (1955-yil aluminiy-organik birikma sintezi). 

 

Al

H

C

H

Al

CH

CH











3

5

2

2

2

2

)

(

5

,

1

3

 

19) Seyze reaksiyasi. (1827-yil platinaning π-kompleksi sintezi). 

 

KCl

O

H

PtCl

H

C

K

PtCl

K

CH

CH

O

H







 







2

3

4

2

4

2

2

2

]

[

]

[

2

 

20) Semyonov reaksiyasi. (Metanni yorug’lik ishtirokida xlorlash reaksiyasi). 

 

4

2

3

2

2

2

2

3

2

4

CCl

Cl

CHCl

Cl

Cl

CH

Cl

Cl

CH

Cl

CH

HCl

HCl

HCl

HCl



 







 







 







 













 

21) Gustavson reaksiyasi. (Izolyatsiyalashgan digalogenli hosilalardan sikloalkan sintezi).   

2

2

2

2

ZnBr

Zn

Br

CH

CH

CH

Br

















 

22) Fridel-Krafts reaksiyasi. (1877-yil benzoldan uning hosilalarini sintez qilish).   

HCl

CH

H

C

CH

H

C

AlCl





 





3

5

6

3

6

6

3

 

23) Kannissaro reaksiyasi. (Formalinning ishqor ta’sirida disproporsiyalanishi).   

HCOOK

OH

CH

HCHO

KOH

HCHO









3

 

24) Goffman reaksiyasi. (Galoidalkillarga ammiak ta’sirida aminlar sintezi). 

 

I

N

CH

N

CH

I

CH

NH

CH

I

CH

NH

CH

NH

I

CH

I

CH

HCl

HI

I

NH

]

)

[(

)

(

)

(

2

4

3

3

3

3

2

3

3

2

3

3

3

3

4



 





 















 









 

25) Bekman reaksiyasi. ( Toluoldan e-kaprolaktam sintezi). 

m

kaprolakta

e

NOH

H

C

O

H

C

CH

H

C

CH

H

C

I

CH

OH

NH

O

H





 





















3

2

2

2

10

6

10

6

3

11

6

3

5

6

 

26) Tishenko reaksiyasi. ( aldegiddan murakkab efir sintezi). 

3

2

3

)

(

3

3

5

2

2

CH

COOCH

CH

CHO

CH

H

OC

Al











