Organizmda kalsiy almashinuviga ta’sir o’tkazuvchi – Paratgormon Reja

Organizmda kalsiy almashinuviga ta’sir o’tkazuvchi – Paratgormon
Reja:
1. Paratgormon haqida ma’lumot va uning funksiyasi
2. Paratgormonning o’z normasini yo’qotishi oqibatlari
3. Xulosa

Paratgormon haqida ma’lumot va uning funksiyasi
Qalqonsimon oldi bezlari. Odamda to‘rtta paratireoid bez bor, bulardan ikkitasi qalqonsim on bezning orqasida, qolgan ikkitasi esa qalqonsimon bezning pastki qutbida joylashadi. Bez to‘qimasi qon va limfa tomirlariga boy. Qalqonsimon oldi bezlari hiqildoqning yuqori nervidan innervatsiya oladi. Organizm dagi kalsiy almashinuvi paratgormon va kalsiotonin hisobiga amalga oshadi. Paratgormon yoki paratirin qalqonsimon oldi bezlarida sintezlanadi. U qondagi kalsiy miqdorini oshiradi. Bu gormonning nishon-a'zolari suyak va buyrakdir. Suyak to ‘qimasida paratirin osteoklastlar vazifasini kuchaytiradi, bu o‘z navbatida suyakning demineralizatsiyasiga ha da qon plazmasida kalsiy va fosfor miqdorining ortishiga olib keladi. Paratgormon buyrak kanalchalarida kalsiy qayta so‘rilishini stimullaydi. Fosfatni qayta so‘rilishini esa tormozlaydi. Bu holat esa giperkalsiyemiyaga va fosfaturiyaga olib keladi. Fosfaturiyaning yuzaga chiqishi, ushbu gormonning giperkalsiyemik effektini amalga oshirishda katta ahamiyatga ega. Kalsiy fosfatlar bilan erimaydigan birikmalar hosil qiladi, fosfatlar siydik bilan katta tezlikda chiqadi, bu esa qonda erkin kalsiy miqdorining ortishiga olib keladi. Paratgormon kalsitriol sintezini kuchaytiradi, bu esa vitamin D , ning faol metaboliti bo‘lib hisoblanadi. Vitamin D3 oldiniga terida ultrabinafsha nurlari ta ’sirida nofaol holatda hosil bo‘ladi, so‘ngra esa paratgormon ta’sirida jigar va buyrakda faollashadi. Kalsitriol ichak devorida kalsiyni bogiovchi oqsil hosil bo‘lishini tezlashtiradi va natijada kalsiyning qayta so‘rilishini kuchatiradi, bu esa giperkalsiyemiyaga olib keladi.
Paratgamonning vazifalari va roli (Pth)
Bunday gormon, kalsiy darajasini nazorat qilish bilan bir qatorda tanada boshqa muhim funksiyalarni amalga oshiradi:


Diagnostik usul
Ko'pincha mushak-skelet tizimining kasalliklariga ega bo'lgan bemorlarga Paratmamon darajasida tahlil qilinadi. Tashxis qo'yish uchun venoz qon qo'llaniladi. Qonda gormon miqdori kun davomida teng emas. Kechasi va minimal - taxminan 7.00 ga yetib boradigan maksimal qiymatlar.
Eng ishonchli natija uchun tahlil bo'sh oshqozon bo'yicha o'tkaziladi. Kun davomida chekishni tashlab, dorilar va spirtli ichimliklarni qabul qilish. Shuningdek, jismoniy mashqlarni tashlab, asabiylashmaslikka harakat qiling.
Paratgormon va triokalsitonin sekretsiyasi qon plazmasidagi kalsiy miqdoriga bog‘liq holda manfiy qaytar bog’lanish tarzi bo‘yicha idora etiladi. ya’ni qonda kalsiy miqdori kamayib ketsa, paratgormon sekretsiyasi ortadi, tireokalsitonin hosil bo’lishi esa tormozlanadi. Homiladorlik, laktatsiya payti va ovqatda kalsiy miqdori oz bo’lganda bunday fiziologik holat kuzatiladi. Qon plazmasida kalsiy konsentratsiyasi ortib ketsa, aksincha paratgormon sekretsiyasi susayadi va tireokalsitonin hosil bo‘lishi esa ortadi. Tireokalsitoninni qonda ko‘p bo‘lishi, bolalar rivojlanishida katta aham iyatga ega, sababi bu yoshda suyak skeleti shakllanadi. Bu ja ra y o n n in g adekvat kechishi uchun tireokalsitonin zarur, chunki u qon plazm asidan kalsiyni absorbsialaydi va suyak to‘qim asining hosil bo’lishi va rivojlanishi uchun sarflanadi.