IX-XI asrlarda Kiyev rusi Created by Turdiqulov Islom IX-XI asrlarda Kiyev rusi - Reja:
- 1. Kiyev Rusining tashkil topishi.
- 2. Rusda ijtimoiy munosabatlar.
- 3. Davlat boshqaruvi
- Kiyev Rusi yoki Qadimgi rus davlati — oʻrta asrlarda Sharqiy Yevropadagi davlat. 9-asrning soʻnggi choragida Ryurikovichlar sulolasi knyazlari hukmronligi ostida sharqiy slavyanlarning 2 asosiy markazi — Novgorod va Kiyev, shuningdek, “varyaglardan greklarga” savdo yoʻli boʻylab joylashgan yerlarni (Eski Ladoga, Gnyozdovo va boshqalar atrofidagi qishloqlar) birlashtirilishi natijasida vujudga kelgan. 882 yil knyaz Oleg Kiyevni (Qadimgi Ukraina) bosib olib uni davlat poytaxti qilgan. 988—89 yillarda Vladimir I Svyatoslavich xristianlikni davlat dini sifatida joriy etgan. Shaharlarda (Kiyev, Novgorod, Ladoga, Beloozero, Rostov, Suzdal, Pskov, Polotsk va boshqalar) hunarmandchilik va savdo rivojlangan; meʼmoriy va yozma obidalar yaratilgan. Janubiy va gʻarbiy slavyanlar, Vizantiya, Gʻarbiy va Shimoliy Yevropa, Kavkaz, Oʻrta Osiyo bilan aloqalar oʻrnatilib, ular yanada mustahkamlangan
Kiyev rusining tashkil topishi Kiyev rusining tashkil topishi - Qadimgi Rus knyazlari koʻchmanchilarning (bijanaklar, torklar, polovetslar) bosqinlarini daf qilganlar. Yaroslav Mudriy hukmronligi (1019—54) — davlatning eng ravnaq topgan davri. Ijtimoiy munosabatlar qadimiy rus huquqi toʻplami — Rus haqiqati va boshqalar huquqiy hujjatlar orqali tartibga solingan. 11-asrning 2-yarmida knyazlarning oʻzaro nizolari va polovetslarning bosqinlari davlatni zaiflashtirgan. Q.Qadimgi rus davlatining yaxlitligini saqlash yoʻlida knyazlar Vladimir II Monomax (1113 —25) va uning oʻgʻli Mstislav (1125—32) koʻp harakat qilganlar. 12-asrning 2-choragida davlat parchalanib, bir necha mustaqil knyazliklar, Novgorod va Pskov respublikalariga boʻlinib ketgan
Rusda ijtimoiy munosabatlar - Qadimgi Rossiya madaniyati – ilk feodal jamiyati madaniyati. Og’zaki she’riyatda xalqning maqol va matallarda o’z aksini topgan hayotiy tajribasi, dehqonchilik va oilaviy bayramlar marosimlarida butparastlik tamoyili asta-sekin yo’qolib ketgan, marosimlar xalq o’yinlariga aylangan. Skomoroxlar – sargardon aktyorlar, qo’shiqchilar va musiqachilar, xalq muhitida tug’ilganlar san’atda demokratik tendentsiyalarning tashuvchilari edi. Xalq motivlari “Igor mezbonining yostig’i” muallifi “eski zamon bulbuli” deb atagan “bashoratli Boyan” ning ajoyib qo’shiq va musiqiy ijodiga asos bo’ldi.
Rusda ijtimoiy munosabatlar - Xalqning o‘z-o‘zini anglashining kuchayishi tarixiy epik dostonda ayniqsa yorqin ifodasini topdi. Unda xalq Rossiyaning siyosiy birligi davrini ideallashtirdi, garchi u hali juda zaif bo’lsa ham, dehqonlar hali qaram bo’lmagan edi. Vatan mustaqilligi uchun kurashuvchi “dehqon o‘g‘li” Ilya Muromets timsolida xalqning chuqur vatanparvarligi mujassam. Xalq amaliy san’ati feodal dunyoviy va cherkov muhitida shakllanib borayotgan an’ana va rivoyatlarga ta’sir etib, qadimgi rus adabiyotining shakllanishiga yordam berdi.
Davlat boshqaruvi - Davlatni Rossiya Buyuk Gertsogi boshqargan; XI asr o’rtalarigacha. U xazarlardan olingan “xoqon” unvoni deb atalgan (tarix fanida Qadimgi Rossiya davlatining boshlig’i Kievning Buyuk Gertsogi deb ataladi). 960-yillardan boshlab davr uchun. 1054 yilgacha Rossiya Buyuk Gertsogi (xoqon) gerbi ma’lum. Svyatoslav Igorevich (964 – 972) va la’natlangan Svyatopolk (1015 – 1016 va 1018 – 1019) davrida u Vladimir Svyatoslavich (978 – 1015) va Yaroslav Donishmand (1016 – 972 va 1019 – 110) davrida ikki qirrali edi. ) – uchburchak.
Davlat boshqaruvi Davlat boshqaruvi 9-10-asrlar oxirida Qadimgi Rossiya davlatining qonunchiligi. Og’zaki edi (“Rossiya qonuni”). XI-XII asr boshlarida. Yozma qonunlar to’plami shakllandi – “Russkaya pravda” (Yaroslavning pravdasi, Pokon Virniy, Mostnikovga saboq, Yaroslavichi haqiqati va Vladimir Monomaxning Nizomi kabi qonunchilik yodgorliklari tomonidan tuzilgan). - 9-asr oxiri – 10-asr oxirlarida davlat apparatining vazifalari Buyuk Gertsog (xoqon) jangchilari tomonidan ijro etilgan; 10-asr oxiridan boshlab. Virnik, mitnik, qilichboz kabi amaldorlar ma’lum
Foydalanilgan adabiyotlar Asosiy adabiyotlar 1. Orta asrlar tarixi. V.P.Semenov. T., Oqituvchi. 1973. 2. Kurbangaliyeva R.R. O’rta asrlar tarixi. O’quv metodik qo’llanma. –T., Uchpedgiz. 1991. - 3. Salimov T. O’rta asrlar tarixi. Toshkent, 2006
Tarixni anglamasdan turib, Kelajakni barpo etib boʻlmaydi!!!
Do'stlaringiz bilan baham: |
