Osmliklarni zararli organizmlardan ximoyi qilish usullari

Mikroorganizmlarning qishloq xo’jaligida, o’simliklarini himoya qilishida qo’llanilishi

Kimyo-Biologiya fakulteti Biologiya yo’nalishi 2-kurs 021-85-guruh talabasi NOMOZOVA NUFUZA

Reja:

• Mikroorganizmlarning qishloq xo’jaligidagi ahamiyati
• Mikroorganizmlarning o'simliklarni himoya qilishdagi roli
• Mikroorganizmlarning qishloq xo'jaligida qo’llanishi

Ko’pgina mikroorganizmlar sanoat va qishloq xo’jaligi ishlab chiqarishida qo’llaniladi. Shunday qilib, non pishirish, achitilgan sut mahsulotlari ishlab chiqarish, vinochilik, vitaminlar, fermentlar, oziq-ovqat va ozuqa oqsillari, organik kislotalar va qishloq xo’jaligi, sanoat va tibbiyotda ishlatiladigan ko’plab moddalar ishlab chiqarish turli mikroorganizmlarning faoliyatiga asoslangan. Mikroorganizmlardan o’simlikchilik va chorvachilikda foydalanish ayniqsa muhimdir. Tuproqni azot bilan boyitish, mikrob preparatlari yordamida qishloq xo`jaligi ekinlari zararkunandalariga qarshi kurashish, ozuqani to`g`ri tayyorlash va saqlash, chorva ozuqasi uchun ozuqa oqsili, antibiotiklar va mikrob moddalarni yaratish ularga bog`liq.

O‘simliklar himoyasida mikroblarni qo‘llash. Mikroblar ishlab chiqaradigan moddalar insonlarda, hayvonlarda turli xil patalogik mikroblar kelishib chiqaradigan kasalliklarga qarshi ham qo‘llaniladi. Lekin mikroblarning to‘gridan-to‘gri o‘simlik himoyasida ishlatilishi yanada yaxshi samara beradi. O‘simliklar o‘zini himoya qilishning qayta tizimlariga ega bo‘lishidan qat’iy nazar antogonist-mikroblar ham o‘simliklarni himoya qiladilar. O‘simliklar o‘zidan fitonsidlarni, fitoaleksinlarni ishlab chiqarib , o‘zida immunitet hosil qilib mikroorganizmlardan zararlanishga qarshi ko‘rashadilar. Ammo, ularni himoyaviy va biolgik himoya qilingan baribir extiyoj bordir. Fitopatogen mikroorganizmlarga qarshi ularning antogonistlarni qo‘llash ham samaralidir.

Sitrus o‘simliklari mevalari buzilishi oldini olish uchun ham antibiotiklar qo‘llanilmoqda. Fitobaktriolisin loviyada, baktrioz gallada, ildiz chirishiga qarshi, trixoderma paxtada viltga qarshi va x.k. Ishlatilmoqda.Xasharotlarga qarshi ham xilma-xil bakteriologik preparatlar va mikroorganizmlar ishlab chiqargan xar xil moddalar ishlatilmoqda

= Oʻsimliklarni biologik himoya usulit zararkunandalarga qarshi parazitlar, yirtqich hasharotlar, mikroorganizmlar va antibiotiklardan foydalaniladi.
=Oʻsimliklarni genetik himoya usuli ikki organizm: parazit bilan oʻsimlikxoʻjayinning oʻzaro taʼsiriga asoslangan. Oʻsimlikning kasallik va zararkunandalarga nisbatan immuniteti (chidamligi) muhim ahamiyatga ega.
=Oʻsimliklarni mikrobiologik himoya usulida kasallik hamda zararkunandalarga qarshi kurashish uchun mikroorganizmlardan foydalaniladi. 

Antogonist mikroorganizmlarni faqat fitopatogenlarga qarshi emas, parazit o‘simliklarga qarshi ham qo‘llanilmoqda. Masalan: tarvuz, qovun shumgiyasiga qarshi kurashiladigan fuzarium orobanches zamburugini ishlatildi. Ko‘pchilik antogonistlarni tuproq infeksiyasigaqarshi ham qo‘llanilmoqda. Buning uchun ko‘chat o‘tkazishda ularning ildizlari antogonist mikroblar bilan ishlov beriladi, uruglarga ishlov beriladi. Hozir kemiruvchilarga qarshi ham ularning (primankalariga) aldamchi yemishlariga qo‘shib ularni shu mikroorganizmlar bilan qirib tashlanadi. O‘simliklarni himoya qilishda mikroblar ishlab chiqaradigan turli xil antibiotiklardan ham foydalanilmoqda. Aktinomisetlar ishlab chiqargan antibiotik go‘za gommoziga qarshi, o‘rikning bakteriologik so‘lishiga qarshi qo‘llaniladi.

Foydalanilgan adabiyotlar

• 1. Иноғомова М., А.Ҳ.Ваҳобов. Микробиология ва
• вирусология асослари. Т.:“Университет” нашриёти, 2010.
• 2. Mirxamidova P., Vaxobov A.X., Davronov Q.,
• Tursunboyeva G.S. Mikrobiologiya va biotexnologiya asoslari.
• Darslik. - Toshkent: “ILM ZIYO” nashriyoti, 2014.
• 3. Vahobov A.X. Virusologiya asoslari.T.: “Ijod-Press” nashriyoti. 2019