Основы программирования

• Mavzu: C++ tili sintaksisi va uning leksik asosi. C++ tili dasturining tuzilishi va shakli.

Dasturlash tillari

• Universal
• JAVA
• С/С++
• C#
• FORTRAN
• PASCAL
• BASIC
• LISP
• PROLOG

• Maxsus
• HTML
• JavaScript
• SQL
• UNIX-shell
• VBA
• VBScript
• PHP

Algoritmik tillar

• Java
• C#
• С/С++
• Pascal/Delphi
• Visual Basic

Tilning abstraksiya sathi

• Assembler
• Fortran
• C
• Pascal
• C++
• C#
• Java

Translyatorlar

• Kompilyator + jamlagich (С/С++, Pascal)
• Interpretator (Basic, JavaScript, HTML)
• Oraliq til va virtual mashina (C#, Java)

Identifikatorlar va o’zgaruvchilar

• Identifikator (nom) – harf bilan boshlanyuvchi harf va raqamlar ketmaketligi (registr С/С++ da farqlanadi!). Kalit so’zlardan farqli bo’lishi kerak.
• O’zgaruvchi – Dastur bajarilishi jarayonida o’z qiymatini o’zgartiruvchi kattalik. Identifikator orqali belgilanadi, ya’ni nomlanadi (xotira adresi) va biror tipga tegishli bo’ladi (xotira ko’lami)
• Berilganlar tipi – O’zgaruvchi qabul qilishi mumkin bo’lgan qiymatlar tuzilmasi va uning ustida qo’llanilishi mumkin bo’lgan operatsiyalar to’plami

C++ kalit so’zlari

• asm auto break case char class const
• continue default delete do double else
• enum extern float for friend goto if inline int
• long new operator overload public register
• return short sizeof static struct switch this
• typedef union unsigned virtual void while

Berilganlarning butun tiplari

Tip	Bayt	Qiymatlar diapazoni
unsigned char	1	0 … 255
char	1	–128 … +127
short( short int)	2	–32 768 … +32 767
unsigned int (32)	4	0 … 4 294 967 295
int (32 bitli)	4	–2 147 483 648 … 2 147 483 647
unsigned long	4	0 … 4 294 967 295
long (long int)	4	–2 147 483 648 … 2 147 483 647
long long	8	-9223372036854775808… 9223372036854775807

Berilganlarning haqiqiy tiplari

Tip	Bayt	Aniqlik	Qiymatlar diapazoni
float	4	6-7	±3.4 ∙10±38
double	8	15-16	±1.7 ∙10±308
long double	8	15-16	±1.7 ∙10±308

O’zgaruvchilar tavsifi (e’loni)

• int i, j;
• float x;
• double a,b,c;
• E’lon qilingan o’zgaruvchilar uchun xotiradan joy ajratiladi, lekin bu joy initsializatsiya qilinmaydi!!!

Qiymat berish operatsiyasi

• n=1;
• n=k*5;
• n=n+1;
• a=2.99792E+10;
• x=a/1000.0
• i=j=0; i=(j=0);

Tiplarni avtomatik keltirish

• int i;
• float x;
• double y;
• char c;

• x = i; // Mumkin
• i = x; // Ogohlantirish yoki xato
• с = i; // Mumkin, ammo bitlardagi ma’lumot yo’qoladi
• x = y; // Mumkin, ammo aniqlik yo’qoladi

Tiplarni oshkor keltirish

• int i;
• float x;
• double y;
• char c;

• x = (float) i;
• i = (int) x;
• i = (int) y;

O’zgaruvchilarni initsializatsiya qilish

• int i = 0, j = 0;
• float x = 1.0;
• double a,b, c = 2.718281828;

Binar operatsiyalar

• + – qo’shish
• – – ayrish
• * – ko’paytirish
• / – bo’lish
• % – modulli bo’lish

Butun qiymatli arifmetik amallar

• n
• 25*n+3
• 25*(n+3)
• n/2 – butun bo’lish! 5/2 = 2
• n%2 – Qoldiq 5%2 = 1

Unar operatsiyalar

• – – unar minus
• ++ – qiymatni 1 ga oshirish
• – – – qiymatni 1 ga kamaytirish

• i=1;
• j=i++; // j=1
• k=++i; // k=3

Haqiqiy qiymatli arifmetik operatsiyalar

• x
• 25.0*x+3
• 25*(x+3.0)
• x/2 – haqiqiy bo’lish 5.0/2=2.5
• 2*sin(x)

Qiymat berish operatsiyasi

=	Chap operandga qiymatni to’ppadan to’g’ri uzatish
+=	Chap va ong tomondagi operandlar qiymatlari jamlanib, natija chap tomondagi operandga uzatiladi
-=	Chap operand qiymatidan ong operand qiymati ayrilib, natija chap tomondagi operandga uzatiladi
*=	Chap va ong tomondagi operandlar qiymatlari ko’paytirilib, ko’paytma chap tomondagi operandga uzatiladi
/=	Chap operand qiymati ong operand qiymatiga bo’linib, bo’linma chap tomondagi operandga uzatiladi

Qiymat berish operatsiyasiga misollar

• x=8;
• y=c–d++;
• m*=2;
• a=sin(x)*cos(y);
• c=sqrt(2.0);

Oddiy dastur

• #include
• #include
• int main(){
• int a,b,c,y;
• cout<<"a=";
• cin>>a;
• cout<<"b=";
• cin>>b;
• c=a+b;
• cout<<“c=”<
• getch();
• return 0;
• }