O‘zbekiston respublikasi raqamli texnologiyalari vazirligi

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI

RAQAMLI TEXNOLOGIYALARI VAZIRLIGI

MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI

““Elektroakustika asoslari”

fanidan
“Individual loyiha 2 (Kurs ishi)”

Bajardi: 810-20-guruh talabasi

Sanoyev Lazizbek
Tekshirdi : Babajanova Asal
Tairjanovna

Toshkent 2023

Reja
1. Musiqiy qurilmalar haqida umumiy ma'lumot
2. Mixerlar haqida ma'lumotlar
3. Koll-speakerlar va subwooferlar haqida ma'lumotlar
4. Effektli qurilmalar va ta'sir etkazuvchilar haqida ma'lumotlar
5. Elektronik musiqa asboblar va DJ qurilmalari haqida ma'lumotlar
6. Xulosa

Elektroakustik o'zgartirgichlar, elektronik va akustikning bir qismidir va ovoz yoki elektronik sinyallarni boshqa bir shaklda yoki shaklda o'zgartirishga yordam beradi. Bu o'zgartirgichlar mahsulotlarda, audio tizimlarida, kommunikatsiya tizimlarida, radio tizimlarida va boshqa ko'plab sohalarda foydalaniladi.

Elektroakustik o'zgartirgichlarning turli xil turlari mavjud, masalan, bir necha turi:
1. Mikrofonlar - ovozni elektrik signalga aylantirish uchun ishlatiladi.
2. Koll-speakerlar - elektrik signalni ovozga aylantirish uchun ishlatiladi.
3. Quloqqa qo'yiladigan ovoz to'plamlari - ovozni elektrik signalga aylantirish uchun ishlatiladi.
4. Kattalar - elektrik signalni ovozga o'zgartirish uchun ishlatiladi.
5. Filtirlar- elektrik signalni o'zgartirish uchun ishlatiladi, masalan, belgilangan chastotalarni yoki tizimdan chiqarilishi kerak bo'lmagan shovqinlarni ajratish uchun.
6. Equalizerlar - elektrik signalni belgilangan chastotalarda o'zgartirish uchun ishlatiladi.
7. Kompressorlar - elektrik signalni ovozni biror chegaraga kelganda to'g'riroq qilish uchun ishlatiladi.
8. Limiterlar - elektrik signalni belgilangan chegarada cheklash uchun ishlatiladi.
9. Reverb-protsessorlar - ovozni xona akustikasini taklif etish uchun ishlatiladi.
10. Delay-protsessorlar - ovozni belgilangan vaqt davomida kechiktirish uchun ishlatiladi.
11. Modulyatsiya o'zgartirgichlari - elektrik signalni modulyatsiya qilish uchun ishlatiladi.
12. Demodulyatsiya o'zgartirgichlari - elektrik signalni demodulyatsiya qilishuchun ishlatiladi.
13. Amplifikatorlar - elektrik signalni kuchliroq elektrik signalga o'zgartirish uchun ishlatiladi.
14. Mixers - bir nechta ovoz signalini birlashtirish uchun ishlatiladi.
Bu elektroakustik o'zgartirgichlar ko'plab sohalarda ishlatiladi va ularni to'g'ri tanlash va moslashtirish uchun tegishli sohalarda mutaxassislik talab etiladi.
Elektroakustik o'zgartirgichlar tizimlarda, musiqiy qurilmalarda, televiziya va radio tizimlarida, telefon tizimlarida, interkom tizimlarida, auditoriyalarda va konferentsiyalarda ishlatiladi. Bu o'zgartirgichlar ovozni yoki elektronik signalni boshqa bir shaklda yoki shaklda o'zgartirishga yordam beradi.
Mikrofonlar ovozni elektrik signalga aylantirish uchun ishlatiladi. Bunda, ovozni yoki boshqa akustik signalni elektrik signalga aylantirish uchun elektromagnitniy effekt yoki piezoelektrik effekt ishlatiladi. Koll-speakerlar esa elektrik signalni ovozga aylantirishda ishlatiladi. Koll-speakerlar ovozni o'zlashtirish uchun ishlatiladi va musiqiy tizimlarda yoki auditoriyalarda ishlatiladi.
Filtirlar, equalizerlar, kompressorlar va limiterlar tizimlarda ishlatiladi va qo'llaniladigan ovozni yoki elektronik signalni belgilangan shaklda yoki shaklda o'zgartirish uchun ishlatiladi. Masalan, filtirlar belgilangan chastotalarni yoki tizimdan chiqarilishi kerak bo'lmagan shovqinlarni ajratish uchun ishlatiladi. Equalizerlar esa belgilangan chastotalarda elektrik signalni o'zgartirish uchun ishlatiladi. Kompressorlar va limiterlar esa elektrik signalni belgilangan chegarada cheklash uchun ishlatiladi.
Reverb-protsessorlar va delay-protsessorlar esa ovozni xona akustikasini taklif etish va ovozni belgilangan vaqt davomida kechiktirish uchun ishlatiladi.
Modulyatsiya o'zgartirgichlari elektrik signalni modulyatsiya qilish uchun, demodulyatsiya o'zgartirgichlari esa elektrik signalni demodulyatsiya qilish uchun ishlatiladi.
Amplifikatorlar elektrik signalni kuchliroq elektrik signalga o'zgartirish uchun ishlatiladi. Bu amplifikatorlar musiqiy qurilmalarda, tizimlarda, televiziya va radio tizimlarida va boshqa elektronik tizimlarda ishlatiladi.
Mixers bir nechta ovoz signalini birlashtirish uchun ishlatiladi. Bu qurilmalar musiqiy tizimlarda, auditoriyalarda va konferentsiyalarda ishlatiladi. Misol uchun, musiqiy tizimlarda mixerlar bir nechta musiqiy qurilmalarning ovozlarini birlashtirish uchun ishlatiladi. Elektroakustik o'zgartirgichlar ko'plab sohalarda ishlatiladi va ularni to'g'ri tanlash va moslashtirish uchun tegishli sohalarda mutaxassislik talab etiladi. Elektroakustik o'zgartirgichlar tizimlardagi ovozni yoki elektronik signalni yangi shaklda o'zgartirish uchun bir qator ko'rsatkichlarga ega bo'lishi kerak, shu jumladan,amplituda, chastota, fase va boshqalar. Bunday ko'rsatkichlarni to'g'ri tanlash va moslashtirish uchun elektronik texnologiyalar va musiqiy qurilmalar haqida keng tajriba kerak.
Elektroakustik o'zgartirgichlar tizimlardagi ovozni yoki elektronik signalni yangi shaklda o'zgartirish uchun bir qator ko'rsatkichlarga ega bo'lishi kerak. Bunday ko'rsatkichlar amplitude, chastota, fase va boshqalar bo'lishi mumkin.
Amplitude - bu signalning kattaligi yoki ko'zni qizil rangida yoki shovqinlarda ko'rsatilgan ovozning kattaligi. Amplifikatorlar, koll-speakerlar va bir nechta boshqa o'zgartirgichlar amplitudani o'zgartirish uchun ishlatiladi.
Chastota - bu signalning ovozning kattaligi yoki ko'zni qizil rangida yoki shovqinlarda ko'rsatilgan ovozning kichikligi. Filtirlar, equalizerlar va bir nechta boshqa o'zgartirgichlar chastotalarni o'zgartirish uchun ishlatiladi.
Fase - bu signalning o'zgaruvchilarining o'zaro aloqasi. Fasega qarabsignalning ovozida o'zgarishlar paydo bo'lishi mumkin. Faselar ovozni birlashtirish va tizimni moslashtirish uchun muhimdir. Fase o'zgartirgichlar ovozni belgilangan shaklda o'zgartirish uchun ishlatiladi.
Elektroakustik o'zgartirgichlarni tanlash va moslashtirish shu qurilmalarning ishlashi uchun juda muhimdir. Bunda tizimlardagi ovozni to'g'ri o'zgartirish va moslashtirish uchun elektronik texnologiyalar va musiqiy qurilmalar haqida keng tajriba kerak. Misol uchun, ovozni moslashtirish uchun auditoriyalarda qurilgan elektroakustik tizimlar boshqa tizimlarga nisbatan ko'p xususiyatlarga ega bo'lishi kerak. Elektroakustik tizimlarning moslashuvchanligi, ovozni birlashtirish va ta'sir etkazish qobiliyati ham juda muhimdirElektroakustik o'zgartirgichlarning boshqa bir xususiyati, ularning tiniqlik va kuchliroqlik darajalari bo'ladi. Ba'zi o'zgartirgichlar ajoyib tinchlikda ishlaydi va ularning kuchliroqlik darajasi ham yuqori bo'ladi. Bunday o'zgartirgichlar audiophile tizimlarda yoki professional audio ishlarida ishlatiladi. Elektroakustik o'zgartirgichlar tizimlarda ovozni to'g'ri o'zgartirish uchun boshqa qurilmalar bilan ham bog'liq bo'ladi. Misol uchun, ovozni to'g'riroq eshitish va tiniqlikning yuqori bo'lishi uchun qurilma yaxshi akustikaga ega bo'lishi kerak. Bunday qurilmalar auditoriyalar, teatrlar, kino daraxtlari va boshqa ko'plab joylarda ishlatiladi.
Boshqa bir xususiyat, elektroakustik o'zgartirgichlar soniy ko'rsatkichlarga asoslangan bo'lib, moslashtirish uchun ko'rsatkichlarni to'g'ri tanlash va moslashtirish juda muhimdir. Ko'rsatkichlarni to'g'ri tanlash va moslashtirish uchun ko'p tajriba va mutaxassislik talab etiladi. Bunaqa mutaxassislar moslashuvchanlik, ovozni birlashtirish va ta'sir etkazish qobiliyati, tiniqlik va kuchliroqlik darajalari, akustika va boshqa muhim o'zgaruvchilarga e'tibor berishlari kerak.
Elektroakustik o'zgartirgichlar musiqiy qurilmalarda, televiziya va radio tizimlarida, telefon tizimlarida, interkom tizimlarida, auditoriyalarda va konferentsiyalarda ishlatiladi. Bu o'zgartirgichlar ovozni yoki elektronik signalni boshqa bir shaklda yoki shaklda o'zgartirishga yordam beradi va tizimlardagi ovozni to'g'ri o'zgartirish va moslashtirish uchun muhimdir. Elektroakustik o'zgartirgichlar ko'plab sohalarda ishlatiladi va ularni to'g'ri tanlash va moslashtirish uchun tegishli sohalarda mutaxassislik talab etiladi.
Amplifikatorlar musiqiy qurilmalarda, tizimlarda, televiziya va radio tizimlarida va boshqa elektronik tizimlarda ishlatiladi. Amplifikatorlar elektrik signalni kuchliroq elektrik signalga o'zgartirish uchun ishlatiladi. Bu amplifikatorlar ovozni kuchliroq elektrik signalga o'zgartirishda ishlatiladi va tizimlardagi ovozni kuchliroq qilish uchun muhimdir.
Mixers bir nechta ovoz signalini birlashtirish uchun ishlatiladi. Bu qurilmalar mus
Musiqiy qurilmalarda mixerlar musiqa qo'shiladigan qurilmalar bilan bog'liq bo'ladi, masalan, mikrofonlar, koll-speakerlar, elektronik musiqa asboblar va boshqa qurilmalar. Mixerlar bir nechta ovoz signalini birlashtirish uchun ishlatiladi, shuningdek qo'shilayotgan signalni moslashtirish uchun asosiy qurilma hisoblanadi. Mixerlar auditoriyalarda, konsertlarda, musiqiy tizimlarda, televiziya va radio tizimlarida ishlatiladi.
Mixerlar bir nechta kanallarni birlashtiradigan qurilmalardir. Har bir kanalda bir nechta ovoz signalining tarkibiy qismlari bo'lib, misol uchun, mikrofondan ovozni olish uchun kanalda preamp, equalizer va kompressor bo'ladi. Preamp ovozni kuchliroq elektrik signalga aylantiradi, equalizer belgilangan chastotalarni o'zgartirish uchun ishlatiladi va kompressor elektrik signalni moslashishga yordam beradi.
Mixerlarning boshqa xususiyati, har bir kanalda ovozni belgilangan shaklda moslashtirish imkonini berishi. Bu ovozni moslashtirishga va xususiyatlarni berishga imkon beradi, masalan, ovozni moslashuvchanlik, balans, chastota, effektlar va boshqalar.
Boshqa musiqiy qurilmalar, masalan, koll-speakerlar, subwooferlar va asboblar, ovozni moslashtirish uchun moslashtiruvchi amplifikatorlar va boshqa o'zgartirgichlarga muhtoj bo'ladi. Koll-speakerlar ovozni yuqori sifatli ovoz sifatida taqdim etish uchun ishlatiladi va subwooferlar past chastotalarni kuchaytirish uchun ishlatiladi.
Boshqa asboblar amplifikatorlar, equalizerlar, effektli qurilmalar va boshqa o'zgartirgichlarni o'z ichiga oladi. Amplifikatorlar kuchliroq elektrik signalni kuchliroq elektrik signalga o'zgartirish uchun ishlatiladi va equalizerlar chastotalarni o'zgartirish uchun ishlatiladi. Effektli qurilmalar esa ovozni qo'shimcha ta'sir etkazish uchun ishlatiladi, misol uchun, ovozga reverb, delay, chorusing va boshqa ta'sir etkazuvchilar qo'shish mumkin.
Barcha bu qurilmalar musiqiy tizimlarda, televiziya va radio tizimlarida, konsertlarda, auditoriyalarda va boshqa ko'plab joylarda ishlatiladi. Musiqiy qurilmalar ovozni to'g'ri o'zgartirish va moslashtirish uchun muhimdir, shuningdek ovozni yaxshi sifatda taqdim etish uchun ham muhimdir. Musiqiy qurilmalar ovozning yuqori sifatda taqdim etishiga va musiqiy tajribani muvaffaqiyatli ko'rsatishga yordam beradi. Musiqiy qurilmalar haqida boshqa bir xususiyat, ularning turlari va xususiyatlari bo'ladi. Misol uchun, koll-speakerlarning turli xususiyatlari bo'ladi, shu jumladan, yuqori chastota chegaralari, kuchliroqlik darajalari, moslashuvchanligi va boshqalar. Koll-speakerlarning turli modellari turli ovozni taqdim etish uchun ishlatiladi, shuningdek, kichik va ko'p tovushli qurilmalar mavjud.
Boshqa bir xususiyat, musiqiy qurilmalar haqida, ularning portativligi va uzunligi ham muhimdir. Ba'zi qurilmalar xarid qilinishiga qarab to'g'ri ishlaydi, shuning uchun uzunligi va portativligi ham muhimdir. Bunday qurilmalar musiqiy tajribani osonlashtirish uchun moslashuvchan va yuqori sifatli ovozni taqdim etishlari kerak.
Boshqa xususiyatlardan biri, musiqiy qurilmalar haqida, ularning birlashtirish imkoniyatlari va tizimlari bo'ladi. Mixerlar, asosan, ovoz signalini birlashtirish uchun ishlatiladi, shuningdek, effektlarni qo'shish uchun ham ishlatiladi. Ovoz signalini birlashtirishda, mixerlar bir nechta kanallarni birlashtirish imkoniyatiga ega bo'ladi, shuningdek, kanallardagi ovozni moslashtirish imkoniyatiga ham ega bo'ladi, shuningdek, har bir kanal ovozni moslashuvchanlik, balans, chastota, effektlar va boshqalar bilan moslashtirish imkoniyatiga ega.
Boshqa musiqiy qurilmalar, shu jumladan, equalizerlar, subwooferlar, amplifikatorlar va boshqa o'zgartirgichlar, ta'sir etkazuvchilar va boshqalar, moslashuvchanlik va yuqori sifatli ovozni taqdim etish uchun ishlatiladi. Barcha bu qurilmalar musiqiy tizimlarda, auditoriyalarda, konsertlarda, televiziya va radio tizimlarida ishlatiladi.
Boshqa musiqiy qurilmalar, masalan, elektronik musiqa asboblar, sintezatorlar va DJ qurilmalari ham mavjud. Elektronik musiqa asboblarida ovozni elektronik ravishda tuzish va taqdim etish imkoniyati mavjud. Sintezatorlar esa ovozni moddasiga o'zgartirishga yordam beradi va DJ qurilmalari esa musiqani qayta tuzish, qo'shimcha effektlar qo'shish va boshqa funksiyalar uchun ishlatiladi.
Musiqiy qurilmalar ayniqsa musiqiy tajribani osonlashtirish va yuqori sifatli ovozni taqdim etish uchun muhimdir. Ular musiqaga tajriba, ovozni belgilash va moslashtirishga imkon beradi. Musiqiy qurilmalar, boshqa ko'plab qurilmalar bilan birga ishlatilishi mumkin, shuningdek, musiqiy qurilmalar musiqiy tajribani osonlashtirish va yuqori sifatli ovozni taqdim etish uchun asosiy qurilmalar hisoblanadi. Musiqiy qurilmalar, musiqiy tajribani osonlashtirish va ovozni yaxshi sifatda taqdim etishga yordam beradi, bu esa musiqaga yo'naltirilgan ko'p narsalardan biri.

Xulosa
Musiqa sohasi keng va ko'p yo'nalishlarga ega bo'lgan bir soha hisoblanadi. Bu sohada ishlovchi insonlar ovozni yaxshi sifatda taqdim etish va musiqiy tajribani osonlashtirish uchun musiqiy qurilmalardan foydalanishadi. Mixerlar ovozlarni birlashtirish, moslashuvchanligini belgilash va musiqiy tajribani osonlashtirish uchun kerakli qurilmalardir. Koll-speakerlar va subwooferlar ovozni yuqori sifatda taqdim etish uchun ishlatiladi. Effektli qurilmalar va ta'sir etkazuvchilar ovozni qo'shimcha ta'sir etkazish va musiqiy tajribani osonlashtirish uchun ishlatiladi. Elektronik musiqa asboblar va DJ qurilmalari esa musiqani tuzish va qayta tuzish uchun ishlatiladi.

Musiqa sohasi o'zgaruvchan bo'lgan va yangi texnologiyalar va uslublar bilan yanada rivojlansa-da, musiqiy qurilmalar ovozni yaxshi sifatda taqdim etishga yordam berish va musiqiy tajribani osonlashtirishga yordam berishdagi ahamiyatini yo'qotmaydi. Musiqa sohasidagi insonlar musiqa qilish, ijrochi bo'lish, musiqa tuzish va ovozni amaliyotda yaxshi tushunish uchun o'rganishni davom ettirishlari kerak.
Yukoridagi adabiyotlar musiqa sohasidagi foydalanuvchilarga va texnikalarni o'rganishni istagan insonlarga yordam berishga qaratilgan. Ular musiqiy qurilmalar, mixerlar, effektli qurilmalar, koll-speakerlar, subwooferlar va boshqa musiqa asboblarini o'rganishga yordam beradi. Bu adabiyotlar musiqiy qurilmalar haqida umumiy ma'lumotlarni, tajribani osonlashtirish uchun kerakli qurilmalarni, ularning ishlash prinsiplarini va ularni qanday ishlatishni tushuntiradi.
Musiqa sohasi yanada rivojlansa-da, musiqa qilish va ijro etishning asosiy tushunchalari va prinsiplari o'z o'rnini saqlaydi. Musiqa sohasidagi insonlar musiqa qilish va ijro etishni o'rganish, musiqani tuzish va ovozni yaxshi sifatda taqdim etishni o'rganish uchun yuqori sifatli adabiyotlardan foydalangan holda o'rganishadi.
Foydalanilgan adabiyotlar
1. "The Sound Reinforcement Handbook" by Gary Davis and Ralph Jones (2008)
2. "Mixing Audio: Concepts, Practices and Tools" by Roey Izhaki (2018)
3. "Live Sound Reinforcement: A Comprehensive Guide to P.A. and Music Reinforcement Systems and Technology" by Scott Hunter Stark (2016)
4. "Modern Recording Techniques" by David Miles Huber and Robert E. Runstein (2013)
5. "The Art of Mixing: A Visual Guide to Recording, Engineering, and Production" by David Gibson (2005)
6. "Audio Engineering 101: A Beginner's Guide to Music Production" by Tim Dittmar (2011)
7. "The Mixing Engineer's Handbook" by Bobby Owsinski (2013)
8. "Electronic Music and Sound Design: Theory and Practice with Max and MSP" by Alessandro Cipriani and Maurizio Giri (2017)
9. "The Dance Music Manual: Tools, Toys and Techniques" by Rick Snoman (2018)
10. "DJing For Dummies" by John Steventon (2010).