Presslash va pishirish rejimlarini aniqlash ishdan maqsad

13-LABORATORIYA ISHI

KUKUN METALLURGIYASI USULIDA OLINADIGAN BUYUMLARNI
PRESSLASH VA PISHIRISH REJIMLARINI ANIQLASH

Ishdan maqsad

«Materialshunoslik va yangi materiallar texnologiyasiw mutahassisligi yo‘nalishidagi talabalarga temir kukuni asosli antifriksion uglerod-grafitli materiallami ishlab chiqarish texnologiyasi bilan tanishtirish hamda ularni mikrostrukturalarini tahlil qilish qoidalari va usullarini o'rgatish.

Nazariy ma’liimotlar

Antifriksion uglerod-grafitli materiallami asosan kukun metallurgiyasi usullari bilan ishlab chiqariladi. Kukun metallurgiyasining umumiy texnologik usullariga quyidagilar kiradi: kukun materiallarini kimyoviy tarkibini tanlash va ulami ishlab chiqarishga tayyorlash, ulami aralashtirish, presslash hamda qizdirib pishirish jaravonlaridan tashkil topgan.

Bunda har bir bosqichda amalga oshiriladigan jarayon shu ishlab chiqarilishi kerak bo'lgan materiallaming fizik-mexanik xossalariga katta ta'sir ko‘rsatadi. Shu sababli har bir bosqichning ta‘siri, berilgan kukun materiallarining xossasidan kelib chiqgan holda belgilanadi. Masalan: kukun materiallarini tayyorlashda. kukun materialini kerakli haroratlarda quritish kerak bo'ladi, bu haroral kukunning fizik-kimyoviy xossalaridan kelib chiqgan holda belgilanadi. Agarda harorat yuqori chegaralarda belgilansa, unda kukunlar bir-biriga yopishib qolishi kuzatiladi. aksincha past chegaralarda belgilansa, unda kukundagi namlik qolib ketadi va natijada qizdirib pishirish davomida maxsulotda darz ketishlar kuzatiladi.

Uglerod-grafit materiallarini ishlab chiqarish uchun xomashyo sifatida asosan neft, koks kukuni. grafit kukuni. toshko'mir smolasi qo'llaniladi. Bundan tashqari uglerod-grafit materiallariga u yoki bu xossasini oshirish uchun turli metall va nometall kukunlar kiritilishi mumkin.

Antifriksion uglcrod-grafitli materiallarini ishlab chiqarishda xomashvo sifatida qo‘shiladigan neft koksning asosiy xossalaridan biri u materialda mustahkam karkas hosil qilib materialning skletini hosil qiladi. Bunda uning donachalar o‘lchami ishlab chiqarilayotgan

1. 
   rasmda antifriktsion uglerocl-grafitli materialni kukun metallurgiya usullarida ishlab chiqarishning texnologik sxemasi keltirilgan:
   

Uglerod-grafit ishlab chiqarish tasnifl

1. Neft koksini tayyorlash. Kukun metallurgiyasi korxonalarida uglerod-grafitli materiallami ishlab chiqarish uchun standartga javob beruvchi neft koksi ishlatilacli. 3.1- jadvalda TOCT 3278-48 bo‘yicha koksga texnik talablar koTsatilgan.

1. 
   jadval
   

TOCT 3278-48 bo‘yicha neft koksini qabul qilishdagi texnik talablar

Ko‘rsatkichlar	Elektrod uchun	Elektr shotka uchun	Antifriktsion materiallar uchun
Namligi, %	3.0	3.0	3.0
Kulliligi, %	0.3	0.8	0.5
Oltingugurt miqdori, %	1.0	1.0	1.5
Uchib chiquvchi moddalar.%	7.0	7.0	6.0
Temir oksidi, %	0.08	-	-
Kremniy oksidi. %	0.07	-	-
1300° C kuydirilgandan
kevingi solishtirma og‘irhgi.	2.08	2.14	2.14
g/sm"

Yuqoridagi talablarga javob beruvchi neft koksi 1300° C da 5 soat davomida qizdirib quritiladi. Quritilgan neft koksini kukun zarracha oTchamlari kerakli oTchamga keltirish uchun maxsus tegirmonlarda maydalanadi va maydalangan koks kukunlari elakdan o‘tkazib, fraksiyalarga ajratib quyiladi.

2. 
   
   zgarishi bilan mustahkamlik o‘zgarib borishi kuzatilgan
   rasmda neft koks kukun zarracha oTchamining uglerod-grafit materialning siqilishdagi mustahkamligiga ta’sir qilish diagrammasi keltirilgan, bunda presslash bosim miqdori oshishi va kukun oTchamining o‘
   

0.05 0.10 0.15 0.20 0.25 0.30 0.35 mm

2. 
   rasm. Neft koks kukun zarracha o‘lchami va presslash bosim
   qiymatini uglerod-grafit materialning siqilishdagi mustahksamligiga
   ta‘siri: presslash bosimi 1-7 t/sm :, 2 - 6 t/sm", 3 - 5 t/sm .
   

Neft koksini korxona sharoitida kukun zarrachasini 0,05 mm o‘lchamgacha maydalash mumkin, bundan tashqari unda oz bo‘lsada 0,05 mm dan katta o‘lchamga ega bo‘lgan kukunlar bo‘ladi.

3. 
   rasm. Grafit kukun miqdori va presslash bosimining uglerod-grafit
   materialining siqilishdagi mustahkamligiga ta‘siri: presslash bosimi 1 -
   7 t/sm“:, 2 -