Qaraqalpaq ma’mleketlik universiteti yuridika fakulteti

QARAQALPAQ MA’MLEKETLIK UNIVERSITETI

YURIDIKA FAKULTETI

YURISPRUDENCIYA QA’NIYGELIGI

203-TOPAR STUDENTI

NAWRIZBAEV SHERZADTIN’

,, JERGÍLÍKLÍ MÁMLEKETLÍK HÁKÍMÍYAT

UYIMLARI HÁM PUQARALARDIŃ

ÓZÍN-ÓZÍ BASQARIW UYIMLARI ’’

PA’NINEN TAYARLAG’AN

PREZENTACIYA JUMISI

2-tema: Jergilikli mámleketlik hákimiyat uyimlari sistemasi hám olar iskerliginiń huqiqiy tiykari.

2-tema: Jergilikli mámleketlik hákimiyat uyimlari sistemasi hám olar iskerliginiń huqiqiy tiykari.

• Jobasi:
• Kirisiw
• Tiykarǵi bólim
• a) Jergiikli mámleketlik hákimiyat uyimlari sistemasi
• b) Jergilikli mámleketlik hákimiyat uyimlari iskerlikleri túrleri
• c) Jergilikli mámleketlik hákimiyat uyimlari iskerliginiń huqiqiy tiykarlari
• 3. Juwmaqlaw
• 4. Paydalanǵan ádebiyatlar dizimi

Konstituciya
Nizamlar
Jergilikli hákimiyat uyimlari hújjetleri
Húkimet qararlari
Respublika Prezidentiniń Pramanlari
Jergilikli mámleketlik hákimiyattiń huqiqiy tiykarin belgilewshi normativ hújjetler
Konstituciya tiykarinda 1993-jil 2-sentyabrde Ózbekstan Respublikasiniń «Jergilikli mámleketlik hákimiyat haqqinda»ǵi nizam qabil etildi.
Nizam 7 bap
29-statya
Nizamda I-bap. Uliwma túsinikiler dep ataladi.1-6 statyalar
IV-bap.Strukturasi hám olar iskerliginiń shólkemlestiriw tiykarlari.16-20statyalar
VII-bap. Xaliq deputatlari keńesleri hám hám hákimniń iskerliginde nizamliliqtiń kepillikleri. 26-29 statyalar
VI-bap. Xaliq deputatlari keńesleri hám hákimlerdiń wákillikleri.24-25 statyalar
V-bap.Jergilikli atqariw hákimiyati uyimlari. 21-23 statyalar
III-bap. Jergilikli mámleketlik hákimiyat iskerliginiń finansliq tiykari. 11-15statyalar
II-bap. Jergilikli mámleketlik hákimiyat iskerliginiń ekonomikaliq tiykarlari. 7-10 statyalar
Konstituciyaniń 100-statyasinda jergilikli mámleketlik hákimiyat uyimlariniń tómendegi wákillikleri belgilep qoyilǵan:
1
Nizamliliqti, huqiqiy tártipti hám puqaralardiń qáwipsizligin támiynlew
2
Aymaqlardi ekonomikaliq, socialliq hám mádeniy rawajlandiriw
3
Jergilikli byudjetti qáliplestiriw hám oni orinlaw, jergilikli saliqlar, jiyimlardi belgilew, byudjetten tisqari qorlardi payda etiw
4
5
6
Normativ hújjetlerdi qabil etiw hám de Ózbekstan Respublikasi Konstituciyasina hám Ózbekstan Respublikasi nizamlarina qayshi kelmeytuǵin basqa wákilliklerdi ámelge asiriw
Qorshaǵan ortaliqti qorǵaw
Jergilikli komunal xojaliqqa basshiliq etiw
Ózbekstan Respublikasi Jergilikli uyimlarin qayta shólkemlestiriw haqqinda ayirim qaǵiydalar Konstituciyasi da, «Jergilikli mámleketlik hákimiyat haqqinda»ǵi nizamindada sáwlelengen bolip, ol tómendegilerden ibarat:
Hákim Ózbekstan Respublikasi nizamlarinda ózine berip qoyilǵan wákillikler sheńberinde qararlar hám biylikler shiǵaradi.
Wálayatlardiń hákimleri Prezidenttiń orinlardaǵi rasmiy wákilleri boladi

XIX-ásirde jaratilǵan qol jazba dereklerinde

XIX-ásirde jaratilǵan qol jazba dereklerinde

aytiliwinsha. Qoqan xanliǵi hákimshilik-aymaqliq dúzilisine

kóre wálayatlarǵa bólinip hákimler tárepinen wálayatlar

bolsa óz náwbetinde bekliklerge ajiratilǵan halda bekler

tárepinen basqarilǵan. Beklikler bolsa áminlik hám

aqsaqalliqtan quralǵan. Joqaridaǵi tariyxiy dereklerden

kórinip turipti mámleketimizde aymaqliq mámleketlik

basqariwdi hákimler tiykarinda basqariwda milliy

qadiraiyatlarimizdi qaytadan janlandiriliwi edi.

• Rayon hákimi tárepinen tayinlanadi hám azat etiledi.

• Tiyisli qala hákimi tárepinen tayinlanadi hám lawaziminan azat etiledi.

• Tiyisli wálayat hákimi tárepinen tayinlanadi hám lawaziminan azat etiledi.

• Ózbekstan Respublikasi Prezidenti tárepinen tayinlanadi hám lawaziminan azat etiledi.

Wálayat hám Tashkent qalasi hákimi
Rayon hám qalalardiń hákimleri
Rayonlarǵa boysinatuǵin qalalardiń hákimleri
Qalalardaǵi rayonlardiń hákimleri

Jergilikli mámleketlik

Jergilikli mámleketlik

hákimiyat konstituciyaliq

institut bolip esaplanadi

sebebi jergilikli mámleketlik

hákimiyat uyimlari iskerliginiń

tiykarlari Konstituciya shártleri

menen bekkemlengen.

Jergilikli hákimiyattiń huqiqiy tiykarin qurawshi huqiqiy hújjetlerge tiykarinan :
Ózbekstan Respublikasi Jergilikli mámleketlik haqqinda nizam 1993-jil 2-sentyabr.
Ózbekstan Respublikasi Ministrler Kabinetiniń 2004-jil 4-yanvardaǵi №2 sanli Mámleketlik basqariwdiń aymaqliq uyimlariniń dúzilisin jetilistiriw haqqinda.
Ózbekstan Respublikasi Ministrler Kabinetiniń 2000-jil 24-noyabrdegi 461-sanli Wálayatlar hákimlik apparati dúzilisine ózgerisler kiritiw haqqindaǵi qarari.

Paydalanǵan ádebiyatlar dizimi.

• Paydalanǵan ádebiyatlar dizimi.
• 1. Ózbekstan Respublikası Konstituciyası. Toshkent. 1992.
• 2. “Xalq deputatlari, viloyat, shahar, tuman deputatlarining huquqiy maqomi toģrisida” gi Ózbekiston Respublikasi Qonuni. Toshkent. 2004.
• 2. “Mahalliy davlat hokimiyati toģirisida” gi Ózbekiston Respublikasi Qonuni. Toshkent. 1993.
• 3. Sh.Asadov, X.Xayitov “Mahalliy davlat hokimiyati organlari”, darslik. Toshkent. 2013.
• 4. E.D.Qutıbaeva, Q.U.Umarova, B.A.Daumenov, M.E.Adilovalar avtorlıģındaģı “Konstituciyalıq huqıq”, oqıw qollanba. Nókis. 2020.