Qirg‘iziston Respublikasi Bajardi: Narbayev A. Qirg’iziston soliq siyosati

Qirg‘iziston Respublikasi

Bajardi: Narbayev A.

Qirg’iziston soliq siyosati

• Qirg’iziston Respublikasi Soliq Kodeksi 1996 yil 1 iyuldan amalga kiritilgan. Unda soliq organlarining asosiy vazifalari va vakolatlari, soliqlarni hisoblash va undirish mexanizmi, moliyaviy va jarima sanktsiyalarini undirish , shuningdek, soliq to’lovchilarining huquq va majburiyatlari belgilangan.

Soliq Kodeksiga amal qilish davri mobaynida, yani 1996 yildan boshlab quyidagi o’zgarishlar va qo’shimchalar kiritildi. Jumladan:

• Soliq Kodeksiga amal qilish davri mobaynida, yani 1996 yildan boshlab quyidagi o’zgarishlar va qo’shimchalar kiritildi. Jumladan:
• · qo’llanadigan jarima sanktsiyalari kamaytirildi;
• · daromad solig’ining maksimal stavkasi 40% dan 33% gacha, stavkalar miqdori esa 6 dan 4 gacha tushirildi;
• · xalqaro tashish bilan bog’liq ish va xizmatlar ko’rsatishga qo’shilgan qiymat solig’ining nolli stavkasi o’rnatildi;
• · to’lanmagan soliqlarni uchinchi shaxs majburiyatiga o’tkazish tartibi bekor qilindi.

Qirg’iziston Respublikasi hududida soliqlarni joriy qilish va bekor qilish huquqi Qirg’iziston Respublikasi Juqori Kengesi tomonidan amalga oshiriladi. Soliqlar, yig’imlar, hisoblangan foizlar va jarima sanktsiyalari bo’yicha qarzdorlik ro’yxatga olinmaydi. Soliq inspektsiyasi tomonidan tekshirish muddati 30 kundan oshmasligi kerak, boshqa hollarda esa Davlat Soliq inspektsiyasidan yozma ruxsatnomasi bilan bu muddat yana 10 kunga uzaytirilishi mumkin.

Soliq siyosatini xususiyatlari

• Qirg’iziston Respublikasi soliq tizimi 2 pog’onali bo’lib, u umumdavlat va mahalliy soliqlarga bo’linadi.
• Umumdavlat soliqlari quyidagilardan iborat:
• · jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig’i; · yuridik shaxslardan olinadigan daromad solig’i; · qo’shilgan qiymat solig’i;
• · aktsiz solig’i;
• yer solig’i.

• Jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig’ining stavkalari tabaqalashtirilgan bo’lib, 5%-33%ni tashkil etadi. Yalpi daromad solig’ining to’lov muddati, ya’ni deklaratsiya taqdim etilishi lozim bo’lgan muddat joriy yildan keyingi yilning 15 martigicha belgilangan.
• Rezidentlarning tashqi va ichki manba daromadlari soliqqa tortiladi. Soliqqa ish haqi, erkin tadbirkorlik faoliyatidan olingan daromadlar, foizlar va dividendlar tortiladi. Hayot va sog’liq sug’urtasidan daromadlar ham soliqqa tortiladi.

• Jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig’i bo’yicha quyidagi imtiyozlar amal qiladi: meros va sovg’alar, hayot sug’urtasi ajratmalari, davlatni qimmatbaho qog’ozlarini sotib olishdan olingan daromadlar, bank depozitlaridan foizlar daromad solig’idan ozod etilgan.
• Daromad olish bilan bog’liq ba’zi xarajatlar ham soliq bazasidan chegirilishi mumkin. Bugungi kunda Qirg’iziston kichik tadbirkorlari uchun soliqqa tortishning patent tizimi amal
• qiladi. Patent summasi jismoniy shaxsning faoliyat ko’rsatayotgan joyiga qarab belgilanadi. O’rtacha bir oylik patent summasi 250 somni tashkil qiladi. Bishkekda esa bu miqdor 500-600 som qilib belgilangan.

Qirg’izistonda faoliyat ko’rsatib, daromad oluvchi chet el investorlarining soliq munosabatlari Qirg’iziston soliq Kodeksi va “Qirg’iziston Respublikasida chet el investitsiyalari to’g’risida”gi Qonun bilan tartibga solinadi.

Qirg’izistonda aktsiz solig’i egri soliqlar ichida asosiy o’rinni egallab, 1997 yilda YaIMning 12%ini tashkil etgan. MDHga aktsizosti tovarlarini eksport qiluvchilar Qirg’izistonda aktsiz solig’idan ozod etiladi.

Aktsiz solig’i tushumlarining 60%i mahalliy ishlab chiqarilgan mahsulotlardan, 40%i import mahsulotlaridan keladi. Import mahsulotlariga ko’proq neft mahsulotlari kiradi. Aktsiz solig’i stavkalari har yili Qirg’iziston Respublikasi hukumatining Qirg’iziston Respublikasi Juqori Kengesi qonun chiqaruvchi yig’ilishidagi Qonuni asosida qabul qilinadi va Qirg’iziston Respublikasi Juqori Kengesi Xalq Vakillik yig’ilishida tasdiqlanadi. Aktsiz to’lovi shakli, to’lov usuli va muddati Qirg’iziston Respublikasi hukumati tomonidan belgilanadi.

Qirg’izistonda mahalliy soliqlar ichida asosiy o’rinni, er solig’i egallaydi va u o’z navbatida mahalliy byudjetga yo’naltiriladi.

Qishloq xo’jaligi erlari uchun er solig’i tuproqning sifati, joylashishi va er uchastkasining maydoniga qarab belgilanadi, noqishloq xo’jalik erlari uchun qo’shimcha infratuzilma va shahar qurilish qiymati ham hisobga olinadi.

Soliqning bazaviy stavkalari va to’lash tartibi Qirg’iziston Respublikasi hukumati tomonidan qabul qilinadi. Baland tog’li va uzoqda joylashgan hududlar uchun bazaviy stavkaning 50%i amal qiladi.

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!!!