Referat mavzu: Chaqaloqlik davri kasalliklari Bajardi: Jo’lanova Odina Tekshirdi: Ergasheva Nigora

REFERAT
Mavzu: Chaqaloqlik davri kasalliklari


Bajardi: Jo’lanova Odina
Tekshirdi: Ergasheva Nigora

Chagaloglar kindigi va terisining yiringli-septik kasalliklari ko'p

uchrashi va amaliy ahamiyati jihatidan hayotining I-oyini yashab
kelayotgan bolalarda asosiy o'rinlardan birini egallaydi. Kindik va
terining yiringli infeksiyasi har xil klinik ko'rinishlarga ega bo lishi va
ko pincha yosh bolalarda uchraydigan sepsis bilan kattaroq bolalarda
bo' ladigan og ir kasalliklarning manbaiga aylanib qolishi mumkin.
Kindik kasalliklari. Chaqaloqlardagi kindik kasalliklari hozirgi
vagtda olib borilayotgan qat'iy chora-tadbirlar natijasida oldingi
davrlardagiga garaganda ancha kam uchramoqda. Homilador ayollarni
vaqtida patronaj qilish, gigiyenik ko'nikmalarni shakllantirish natijasida
ularda yiringli-septik kasalliklarning oldini olish, chaqaloqni parvarish
qilishni amalga oshirishda aseptika va antiseptika malakalarini oldindan
o'rgatish, poliklinikalarda yosh onalar maktablari faoliyatining yaxshi
tashkil etilganligi og ir formadagi kindik kasalliklarining kamayishida
asosiy omil bo'ldi.
Etiologiyasi. Kindik kasalliklarining kelib chiqishida hozirgi
vaqtda stafilokokklar, streptokokklar, ba'zi hollarda boshqa mikroblar
(ichak tayoqchasi, pnevmokokk, ko°k yiring tayoqcha va boshqalar)
sabab bo'Imoqda. Bu xildagi q0'zg'atuvchilar kindikka quyidagi
hollarda tushishi aniqlangan:
1. Kamdan-kam hollarda ona qornida, yuqorida ko'rsatilgan
infeksiyalar natijasida;
2. Kindik tizimchasi bog lanayotgan mahalda, aseptika va
antiseptika goidalariga amal qilinmaganda (aksariyat uydagi va yo' Idagi
tug uruqlarda, xodimlarning mas 'uliyatsizligi natijasida);
3. 2-12 kunlar oralig'ida parvarishdagi nugsonlar natijasida (kindik
cho Itog'i siydik va axlat bilan ifloslanganda, parvarish asboblari yoki Profilaktikasi. Kindikning turli kasalliklarining oldini olishda
asosiy e'tibor chagaloqning tug'ilish jarayonidagi, kindik parvarishi
vaqtidagi, ona bilan birga olib boriladigan keyingi parvarish mahalidagi
aseptika va antiseptika hamda sanitariya-gigiyenik qodalarning
ahamiyati nihoyatda katta. Shularni hisobga olgan holda, tug'urug zali
va bolalar blokida ishlovchi tibbiy xodimlar zimmalaridagi mas'uliyatni
to'la his etishlari talab etiladi.
Chaqaloq aksariyat vaqtini onasi bilan o'tkazadi. Demak,
kasalliklaming oldini olish onalarning ganchalik bola parvarishi haqida
mukammal bilim va malakaga ega bo'lishiga bog liq.
Chaqaloqlarda yuqoridagi kindikning yiringli kasalliklaridan
tashqari tug'ma kasalliklari ham uchraydi. Bularga terili kindik,
amniotik kindik va ko' proq uchraydigan kindik churralari kiradi.
Kindik churralari
bunda gorin bo'shlig idagi a'zolar kindik
halgasi yaxshi rivojlanmaganligi natijasida bo'rtib chiqib qoladi. Churra
ichida aksariyat hollarda ichak charvisi, ichaklar, kamdan-kam hollarda
boshqa a'zolar bo lishi mumkin.
Kichik hajmdagi churralar gorin bo'shlig iga qaytib kirib ketadi va
ko'pchilik hollarda ko'rilgan konservativ choralar (bolani churrasi
kiritib go'yilgan holatda kuniga 2-3 marta, 2-5 daqiqagacha yotqizib
qo'yish, yuqoriga qarab yotgan mahalida churraning chigib qolishining
oldini olish choralarini ko'rish va boshqalar) natijasida churra teshigi
berkilib ketadi. Bordiyu churra haimi kattaligidan o'zicha bitib ketishining chtimoli bo'Imasa uni jarrohlik yo'li bilan davolanadi. Aks
holda. ichaklar faoliyati buzilishi, ayrim hollarda esa churraning qisilib
golishidan ichaklar nekrozga uchrab qolishi mumkin.
Bolaning tinmasdan yig lashi, tana haroratining ko'tarilishi,
churraning tarang tortilganligi va gorin bo'shlig iga qaytarishning iloji
vo'qligi. qayt qilish va ich kelmay qolishi churraning qisilib qolgan-
ligidan dalolat beradi. Bolani darrov jarrohlik bo limiga yetkazish
choralarini ko'ring.
Teri kasalliklari - bolalarda ikki xil ko rinishda: yiringsiz va
yiringli yoki piodermitlar (mop - yiring, derma - teri degani) - terining
yiringli kasalliklari ko rinishida bo lishi mumkin. Terining yiringsiz
kasalliklariga chaqaloq va go daklar terisiga issiqlik toshishi va terining
bichilishini misol keltirish mumkin.
Teriga issiqlik toshishi - aksariyat hollarda semiz bolalarda,
tashgi muhitning harorati yugori bo' lgani holda bolani ortiqcha o rab
yo'rgaklash, kun issig ida uzoq vaqt beshiklarga yotqizib qo yish va
boshqa sabablarga ko ra kelib chiqadi. Yuqoridagi sabablar natijasida ter
bezlari chiqarish yo llarining teri shox qatlamidan o tuvchi qismlari
bekilib golishi va ana shu yerlarda terning turib qolishi kuzatiladi.
Belgilari - gavda. bo' yin terisi, tabiiy burmalarda tariq donalariday
keladigan mayda pufakchalar paydo bo ladi, ularning atrofidagi teri
o'zgarmaydi va qichishmaydi. Bir kecha-kunduzda nom-nishonsiz
yo golib ketishi mumkin.
Ko plab ter chigib turishi va epider-mis butunligining buzilishi
piodermiyalar paydo bo lishiga imkoniyat yaratadi.
Ushbu holatni bartaraf etish uchun keltirib chigargan sabablariga
garshi choralar ko riladi, bolani uy haroratini normaga keltirgan holda
ochib qo yiladi, bolalar upalaridan badaniga sepib turiladi.
Teri bichilishi - aksariyat chaqaloqlar va hayotining dastlabki
oylarini yashab kelayotgan bolalarda uchraydi va tabiiy burmalar,
dumba va ko' pincha jinsiy a'zolar sohalari bichilishi bilan namoyon
bo'ladi.
Teri bichilishi, asosan, tibbiyot xodimlari va ota-onalarning
parvarishdagi nuqsonlari natijasidir.
Belgilari: bichilishning qanchalik ko' pligi va tarqalganligiga qarab
uch darajasi ajratiladi:
1 darajali yengil bichilish - bunda terining butunligi buzilmagan,
biroz qizarish ko'zga tashlanib turadigan bo ladi.
Il darajali o'rtacha og'ir bichilish - bunda teri anchagina qizargan.
shilinish va chagalanishga moyil sohalar paydo bo lgan va bazi
sohalarda eroziyalar hosil bo ladi. Sepsis - to'g'ri ma' noda gonning mikroblar bilan zararlanishi
bo'lib. aslida esa mikroblar ta' sirida mahalliy yallig lanish tufayli paydo
ho'lgan toksinlar va oqsil tanalar hamda hujayralar parchalanishidan
kelib chiqqan elementlarning antigenlarga aylanishidan organizm
reaktivligi o zgarib golgan holat deb qaraladi.
Sababi. Sepsisning asosiy sababchilari stafilokokklar, strepto-
kokklar. prevmokokklar, ichak tayoqchalari, gonokokklar, diplokokklar,
ko'k yiring tayoqchalari va boshqalar hisoblanadi. Ko'rinib turganidek,
sepsis polimikrob kasalliklar jumlasiga kiradi.
Bolaga mikroblar: a) tug ilishdan oldin - homilador ayoldagi
infeksion kasalliklar natijasida gematogen yo I bilan, ifloslangan qog*o-
noq suvlaridan teri, me da-ichak va yugori nafas yo llari orqali; b) tug*-
ruq vaqtida - aseptika va antiseptika qoidalariga rioya qilinmaganda.
tug uruq yo llaridagi yiringli ajratmalardan aksariyat hollarda teri va
kindik orqali; d) tug urugdan keyin - parvarishdagi nuqsonlar, ona va
xodimlardagi mikrobli kasalliklar, parvarish buyumlarining yetarli
tozalanmaganligidan o tib qoladi.
Kasallik q0'zg atuvchilari ko'pincha bola tug ilganidan toki 15
kunlik bo'lgunicha yugadi, chunki mana shu davida bola ko' proq
mikroblarga himoyasiz bo'ladi, aksiga olib kirish darvozalari ham
golgan davrlarga garaganda ko'proq bo ladi.
Mikroblar 70-80% hollarda kindik qoldig i va kindik yarasidan.
12-15% hollarda esa teri orgali, og'iz, burun va tomog shillia
pardalarining shikastlangan joylaridan kiradi. Kamdan-kam hollarda
nafas, hazm a' zolari orgali, ko'2 konyunktivasi, quloq va qiz bolalarda
jinsiy a zolar orgali kirishi mumkin.
Yuqoridagilardan kelib chiqgan holda sepsisning kindik, teri.
quloq va boshga turlari farglanadi.
.Klinikasi. Kasallik tipik (odatdagiday) kechganida quyidagi
simptomlar bilan namoyon bo ladi:
1. Bolaning umumiy ahvoli o zgaradi - uyqusi buziladi, bezovta
bo'lib goladi, sababsin chingiraverishi yoki aksincha bo'shashib qolishi
kuzatiladi.
2. Bola odatdagidan sust ema boshlaydi yoki umuman ko'krakni
olmay go'yadi.
3. Onasining suti yetarli bo'lishiga garamasdan bola vazni sababsiz
kamava boradi
4. Terisining rangi o'zgaradi (pasaygan, zaxil tortgan), turgori
pasayadi. har xil toshmalar toshishi mumkin.
5. Har xil ko'rinish va davomlilikka ega harorat reaksiyalari
ko'riladi (aksariyat subfibril isitma).
Qusish va sababsiz dispeptik holatlar (ichning o'zgarib qolishi).
Ba' zi hollarda jigar va taloqning kattalashuvi aniqlanadi.
Bolaning nafas faoliyati, o pkada o'zgarishlar bo Imagani holda
buziladi va hansirash, sianoz kabi belgilar kuzatiladi.
9. Yurak tonlari bo'g iqlashadi, taxikardiya va arterial bosimning
pasay ishi aniqlanadi.
10. Bolada sutkalik siydik miqdori kamayadi, siydikda oqsil ajrala
boshlaydi, eritrotsitlar, leykotsitlar, silindrlar miqdori anchagacha
ko tariladi.
11. Qon tahlilida neytrofil leykotsitoz, anemiya, eritrotsitlar
cho kish tezligining ortishi aniqlanadi.
12. Qonning bakteriologik tekshiruvida aksariyat hollarda
mikroblar topiladi (gonni sterillikka tekshiruv).
Keltirilgan klinik belgilar bolalarda har xil namoyon bo lishi
mumkin. Har bir konkret holatda individual xulosalar chiqarish va aytib
o*tilgan belgilarning kamida 50% kuzatilgan hollarda hamda etiologik
omillarning mavjudligi aniqlanganda sepsis hagida gumon qilish lozim
bo ladi.
Tashxis. Kasallikka tashxis qo*yishda yugoridagi asosiy simptom-
lar bilan birga anamnezga, mahalliy o choqlarning bor-yo qligiga, bola
organizmining reaktivligi holatiga, ayniqsa,
sababsiz isitmaning
subfebrill darajalarda uzoq muddat ko tarilib turishiga, sababsiz paydo
bo ladigan dispeptik holatlarga katta e'tibor bilan qarash kerak.
Laborator tekshiruvlardan umumiy gon tahlili, qonning sterillikka
tekshiriluvi, ba'zi hollarda patologik ajratmalarning tekshiriluviga ham
ahamiyat berish lozim.
Davolash va hamshiralik parvarishi. Davolashning magsadi
asosan sepsisning qo'zg atuvchisiga ta'sir qilish, bola organizmining
himoya gobiliyati (reaktivligi) ni ko'tarish, moddalar almashinuvini
korreksiya gilish va mavjud yiringli o choqlarga qarshi kurashishdan
iborat bo'lmog'i kerak. Davolash muolajalari qanchalik erta boshlansa
va kompleks tarzda olib borilsa, shuncha barvaqt va yaxshi natija beradi.
Chagalogni bexosdan o'limi sindromi deb (ChBO'S), emizikli
yoshdagi go daklarni kutilmaganda ko pincha uyquda paydo bo'lishi
aniglangan. Keyingi yorishlar shuni ko'rsatadiki, ularda hech qanday
Ro'rinadigan patologiyalar, ya'ni bu o'limni tushuntrish sababini
aniqlanmasligi kuzatiladi.
Sababi: ChBO'Sni kelib chiqish sababi noaniq ekanligi ko'rinib
turibdi. ChBO'S rivoilanish omilini go yish uchun bevosita shu sindro-
mini sababini kelib chiqishiga yo naltriladi. Ular quyidagicha bo linadi:
I. Lytimoty:
- Ota onaning
zararli
odatlari,
asosan onalarda (chekish,
alkogolizim. giyohvandlik v.h.)
- Ota onaning kam bilimga ega bo lishi va bolaga to liq e tibor
bermaslik.
- Yumshoq (patli yostiq, bolaning matrasi, qattiq yo'rgaklash)
II. Biologik.
- Sun'iy emizish:
ChBO-S ni 2 varianti bor deyiladi.
1. Yurakni birlamchi to 'xtashi. Qorinchalarning fibrilyatsiyasiga
bog liqligi, ikkilamchi miya o' limiga yo'naltirilgan bo ladi.
2. Nafas olishning birlamchi to xtashi. Keyin esa yurakning sekin
to xtashi bilan namoyon bo' ladi.
Hamshiralik parvarishi: ChBO'S ni birlamchi profilaktikasi shunga
yo naltirilganki, aholini tibbiy saviyasini va oilani rejalashtirish
markazlari ishini amalga oshirish, homiladorlikni rejalashtirish vagtida
avolin aranti odalaren (cheksl n/logolign, et yonand просве ости.
hayot tarziga, polivitaminlar, mineral preparatlarni har kuni iste'mol
qilish kerak.
Chaqaloq tug'ilgandan so'ng ota-onalar uchun muhim:
1. Bolani beli bilan qoringa emas, iloji boricha yostiqsiz galin
matrasga yotqizib uxlatishga harakat qilinadi.
2. Shunga intilish kerakki, bola o'zini krovatida, lekin ota-onasi
bilan bir xonada uxlashi lozim.
Bolani isitib va sovutib yubormaslik qattiq yo'rgaklamaslik.
Bolani oldida xonada chekmaslik.
Bolalarni o'tkir hid, tovush. yorug liklar, qo"zg'atishlarning
ta'siridan, birinchi navbatda uyqu paytida, shu bilan birga kunduzgi
uyquda ham ehtivot qilish zarur.
6. Bola hayotining 4 oyigacha hech bo'Imaganda tabiiy emizishni
iloji boricha saqlab golish.
7. Bola yoshiga garab massaj, gimnastika va chiniqtirishni
o'tkazish.