Reja: Kirish Payvandlanadigan konstruksiyaga va uning materialiga xarakteristika Yuk vagonlarini tayyorlash texnologiyasi Xulosa Foydalanilgan adabiyotlar Kirish

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI ANDIJON MASHINASOZLIK INSTITUTI «MASHINASOZLIK TEXNOLOGIYASI» fakulteti “TEXNOLOGIK MASHINALAR VA JIHOZLARI” Kafedrasi SIRTQI TA’LIM 61 -20 GURUX TALABASI TOHIROV DILSHODJON NING “PAYVAND BIRIKMALARNI TURLARI. KUCHLANISHLAR VA DEFORMASTIYLAR “fanidan tayorlagan MUSTAQIL ISHI Ta’lim soxasi: 320 000– Ishlab chiqarish va ishlov berish sohalari Ta’lim yo’nalishi: 5320200–Texnologik mashinalar va jihozlar (mashinasozlik va metalga ishlov berish) Andijon-2023 y.

Mavzu: Payvandlanadigan konstruksiyaga va uning materialiga xarakteristika

REJA:

• Kirish
• Payvandlanadigan konstruksiyaga va uning materialiga xarakteristika
• Yuk vagonlarini tayyorlash texnologiyasi
• Xulosa
• Foydalanilgan adabiyotlar

Kirish

• Payvand konstruksiyalarni yaratish haqidagi fan mashinalar, apparatlar, qurilish konstruksiyalari bosh sistemalari va tuzilishining to‘g‘ri loyihalanishini o‘z ichiga oladi, loyihalash esa o‘z navbatida mutaxassislar tomonidan amalga oshiriladi. Payvand konstruksiyalarni loyihalashda progressiv texnikani ta’minlovchi tajribadan foydalanish, tipik konstruksiyalarni qo‘llash katta ahamiyatga ega. Payvand konst- ruksiyalarni yaratish birinchi o‘rinda metalni to‘g‘ri tanlanishini talab etadi, bu esa payvandlash jarayonlarini texnologiyaga mosligini va loyihalanayotgan konstruksiyaning metall sig‘imini ta’minlaydi. Bunday talablar har xil xossalarga ega materiallar: po‘lat, rangli metall, qotish- ma, keramika, polimer materiallardan foydalanishni taqozo etadi. Payvand birikmalarni loyihalashda payvandlanuvchi materiallarni texnologik mustahkamligini hisobga olish zarur: bular qatoriga payvand- lashda darzlarga qarshilik, eksplutatsion mustahkamlik, o‘zgaruvchan yuklanishlarda kuchlanishlar to‘planishiga sezgirlik, qovushqoqlik, zarb- ga qarshilik kabi xossalar kiradi.

Payvand konstruksiyalarni loyihalashda payvandlash texnologik jarayonlarini to‘g‘ri tayinlash, yoyli va kontaktli payvandlash bilan birga elektron nur, lazer, diffuziya, ultratovush yordamida payvandlash usullaridan keng foydalanish, loyihalanayotgan konstruksiyani sinash va nazorat qilishning golografik usullarini qo‘llash zarur hisoblanadi. Payvandlashning eng sodda usullari qadim zamonlar- dan ishlab chiqarishda qo‘llanilib kelingan. Metallarni biriktirish bronza asrida vujudga kelgan. Payvandlash usullari bu vaqt davomida juda sekin rivojlangan, shuning uchun payvandlash usullari va qo‘llaniladi- gan jihozlarning o‘zgarishini ko‘rish qiyin. 1802-yilda rus olimi akademik V.V. Petrov elektr yoyini ixtiro qiladi va yoy yordamida metallarni qizdirish va suyuqlantirish mumkin- ligini isbotlaydi. 1882-yilda rus muhandisi N.N. Benardos erimaydigan ko‘mir elektrodi bilan elektr yoyli payvandlash usulini ixtiro qildi. 1888- 1890 yillarda rus muhandisi N.G. Slavyanov esa eriydigan metall elektrod yordamida payvandlash usulini taklif qildi. Bu usullar hozirgi zamonda metallarni payvandlashda asos bo‘lib xizmat qilmoqda.

• Payvand konstruksiyalarni loyihalashda payvandlash texnologik jarayonlarini to‘g‘ri tayinlash, yoyli va kontaktli payvandlash bilan birga elektron nur, lazer, diffuziya, ultratovush yordamida payvandlash usullaridan keng foydalanish, loyihalanayotgan konstruksiyani sinash va nazorat qilishning golografik usullarini qo‘llash zarur hisoblanadi. Payvandlashning eng sodda usullari qadim zamonlar- dan ishlab chiqarishda qo‘llanilib kelingan. Metallarni biriktirish bronza asrida vujudga kelgan. Payvandlash usullari bu vaqt davomida juda sekin rivojlangan, shuning uchun payvandlash usullari va qo‘llaniladi- gan jihozlarning o‘zgarishini ko‘rish qiyin. 1802-yilda rus olimi akademik V.V. Petrov elektr yoyini ixtiro qiladi va yoy yordamida metallarni qizdirish va suyuqlantirish mumkin- ligini isbotlaydi. 1882-yilda rus muhandisi N.N. Benardos erimaydigan ko‘mir elektrodi bilan elektr yoyli payvandlash usulini ixtiro qildi. 1888- 1890 yillarda rus muhandisi N.G. Slavyanov esa eriydigan metall elektrod yordamida payvandlash usulini taklif qildi. Bu usullar hozirgi zamonda metallarni payvandlashda asos bo‘lib xizmat qilmoqda.