Республикамизда тупроқ қопламини тозалаш ва рекультивация тадбирларини олиб бориш яқин йиллардан бошлаб йўлга қўйилмоқда

Кириш .Кимёвий ифлосланишлар орасида Нефт ва Нефт махсулотлари билан ифлосланиш жуда кенг тарқалган.Чунки нефт хом ашёсидан халқ хоʻжалигида кенг фойдаланамиз,бугунги кунда 1000хилдан ортиқ махсулотлар олинмоқда.Ифлосланишнинг пайдо боʻлишида асосан нефт конларининг очилиши, нефт хом ашёларини олиниши, ташиш жараёни, сақлаш омборлари,кутилмаган авария ҳолатлаи ва нефт махсулотларини нозамонавий технологиялар воситасида қайта ишлаш, тарнспортлар томонидан чала ёқилиши ва бошқалар оʻрин тутади.Айниқса нефтга бой боʻлган Араб мамлакатлари, Россия, Қувайт,Озарбайжон ва Украина ҳудудларида нефт ва нефт махсулотлари билан ифлосланиш ҳолатлари коʻпроқ кузатилади.Нефт ёки нефт махсулотлари таркибида Никел, қоʻргʻошин каби огʻир металларни боʻлиши тупроқ қоплами учун яна бир захарли ҳавф ҳисобланади.

Натижа
Республикамизда тупроқ қопламини тозалаш ва рекультивация тадбирларини олиб бориш яқин йиллардан бошлаб йўлга қўйилмоқда.

Хусусан физик-кимёвий тозалаш усули билан Ўзбек-Англия “ECONORDRAGMENT” қўшма фирмаси ходимлари Ҳ.Абдуллаев ва бошқалар (2006) шуғулланишиб, графитли сорбент (Россия маҳсулоти) ва экологик машиналар билан тупроқ ва сув қопламини тозалаш тадбирларини олиб боришмоқда.
Т.Абдрахмонов ва З.А.Жабборовлар (2004-2007) нефт билан ифлосланган тупроқ хоссаларини ўрганиш ва нефт парчаловчи янги бактериялар воситасида рекультивация тадбирларини олиб боришиб, тупроқ қопламини биологик тозаланишига, тупроқ хоссаларини яхшиланиши ва унумдорликни тикланишига эришмоқда.

Нефт ва нефт махсулотлари билан ифлосланган тупроқларнинг рекултувацияси Мирзо Улугʻбек номидаги ОʻзМУ биология факултети.Агрокимё ва Агротупроқшунослик ёʻналиши 102-гурух талабаси Мехмоналиев Навзод

“ТУПРОҚЛАРНИ ИФЛОСЛАНИШ МУАММОЛАРИ ВА МУҲОФАЗА ҚИЛИШ ТАДБИРЛАРИ” 89-бет

Метод Бугунги кунда нефт ва нефт маҳсулотлари билан ифлосланган тупроқ қопламларини тозалашда қуйидаги 3 хил усул мавжуд: Физикавий усул Кимёвий усул Биологик усул Физикавий тозалаш усули асосан катта майдонларда, жуда кучли даражада ифлосланган ҳудудларда қўлланилиб, унда нефтколдиқларини териб ташлаш, механик ишлов бериш, буғлатиш ва бошқа физик тадбирлар амалга оширилади. Кимёвий тозалаш усули бўйича турли кимёвий моддалар қўлланилади, бунда асосан нейтраллаш, нефт ёки нефт маҳсулотини бошқа зарарсиз моддага айлантириш жараёни кузатилади. Биологик тозалаш усулида тупроқ таркибидаги нефт ёки нефт маҳсулотлари турли микроорганизм ёки ўсимликлар томонидан тозаланади

Хулоса Хулоса қилиб айтганда, хозирги кунда нефт билан ифлосланиш ҳолатлари коʻпроқ кузатиляпти.Аҳоли сони ортиб бориши билан инсонларнинг талаб ва эҳтиёжлари ҳам ортиб боради.Бу эса оʻз навбатида нефт ва нефт махсулотларига боʻлган талабларимизнинг ҳам ошиб боришига сабаб боʻлмоқда.Нефт махсулотлари таркибидаги огʻир металларнинг тупроққа тушиши натижасида тупроқларнинг зарарланишига сабаб боʻлади.У тупроқларда эса биз махсулотлар етиштирамиз.Махсулотлар таркибига оʻтиб қолган огʻир металлар организмимизни зарарланишига сабаб боʻлади.Шунинг учун ҳам Нефт билан ифлосланган тупроқларни тозалаш учун коʻплаб тадқиқотлар олиб борилмоқда ва ҳозиргача самарали усуллари ишлаб чиқилди.Биз эса бундан ҳам самарали усулларини ишлаб чиқиш учун оʻз ҳиссамизми қоʻшишимиз лозим..

Адабиётлар
Т.АБДРАХМОНОВ, З.ЖАББОРОВ “ ТУПРОҚЛАРНИ ИФЛОСЛАНИШ МУАММОЛАРИ ВА МУҲОФАЗА ҚИЛИШ ТАДБИРЛАРИ” Тошкент-2007