Saloxiy Salohiddin Otabekovich Ekologiya asoslari

---

Saloxiy Salohiddin Otabekovich  
Ekologiya asoslari
1. Ekologik omilning qulaylik darajasi chegaralarini ketma-ketligi to'g'ri kelti- so'ng o'rkachdagi hamma yog' parchalanib bo'ladi? 
rilgan javobni toping. A) 8700 daqiqadan so'ng; B) 10 kundan so'ng; 
A) Quyi chegara -> noqulay hayot chegarasi-> yuqori chegara; C) 785 000 soniyadan so'ng; D) 217,5 soatdan so'ng. 
B) Quyi chegara-> mo'tadil hayot chegarasi-> noqulay hayot chegarasi-> 9. Uzoq yillar davom etadigan tabiiy jarayonlar mahsuli nima? 
-> yuqori chegara; A) Reintroduksiya; B) Biogeotsenoz; C) Mikroevolutsiya;
C) Yuqori chegara-> quyi chegara-> noqulay hayot chegarasi-> mo'tadil hayot D) To'g'ri javob yo'q. 
chegarasi; 10. Fotosintezlovchi organizmlar 27 oy ichida qancha miqdordagi organik
D) Quyi chegara-> noqulay hayot chegarasi-> mo'tadil hayot chegarasi-> moddani sintezlashi mumkin? 
-> noqulay hayot chegarasi-> yuqori chegara. A) 2,25×10
11
t; B) 225 mlrd kg; C) 2,25×10
11
kg; D) 2,25×10
8
kg. 
2.TMXI ning 1966-yilda nashr ettirilgan "Qizil kitob" iga qaysi sinf vakillaridan 11. Quyidagi qaysi organizmlar orasida o'zar o sinergizm munosabatlari
nechtadan tur kiritilgan? a) qushlar; b)suvda hamda quruqlikda yashovchilar; kuzatiladi? 
c) sudralib yuruvchilar; d) baliqlar; e) sutemizuvchilar; 1) 141 ta; 2) 149 ta; A) O'simlik va fitofaglar; B) Zarpechak va yo'ng'ichqa; 
3) 312 ta; 4) 41 ta; 5) 584 ta; 6) 485ta; 7) 194 ta; 8) 321 ta. C) Dengiz baliqlari va baqachqnoq; D) To'g'ri javob yo'q 
A) a-6; b-4; c-1; d-2; e-8; B) a-6; b-4; c-2; d-7; e-8; 12. Inson muayyan yashash sharoitiga yaxshi moslashishi uchun qaysi
C) a-6; b-4; c-1; d-7; e-8; D) a-6; b-4; c-1; d-5; e-3. belgilar kompleksining rivojlanishi talab etiladi? 
3. Hayotiy jarayonlar qaysi iqlim omilida tor diapazonda kechadi? 1) biofizik; 2) biofunksional; 3) morfofunksional; 4) biokimyoviy; 5) im- 
A) Yorug'lik; B) Harorat; C) Namlik; munologik; 6) anatomik. 
D) Barcha iqlim omilida normal diapazonda kechadi. A) 3, 4, 5; B) 1, 3, 5; C) 2, 4, 6; D) 2, 3, 5. 
4. Argentina mamlakatidagi qaysi qiyaliklarning sharoiti yovvoyi piyozlar 13. Quyidagilar orasidan qaysi o'simlikning ildizi eng chuqur joylashgan? 
o'sib-rivojlanishi uchun nisbatan qulayroq? A) Shumtol; B) Zarang; C) Paporotnik; D) Kalina. 
A) Janubga qaragan qiyaliklar; B) Sharqqa qaragan qiyaliklar; 14. O'zbekiston Respublikasi "Qizil kitob" iga kiritilgan baliqlar turining
C) Qiyalikning joylashuvi ahamiyatga ega emas; soni O'zbekiston hududida uchraydigan baliqlarning necha foizini tash- 
D) Shimolga qaragan qiyaliklar. kil etadi? 
5. Suv yo'qotilishiga fiziologik chidamliligi bo'lgan organizmlarni belgilang. A) 8 % B) 5,05 % C) 6,33 % D) 6 % 
A) Plaunlar; B) Termitlar; C) Alp o'simliklari; D) A va C 15. Sahro kalamushiga tegishli ma'lumotlarni toping: 
6. Uy pashshasi uchun chidamlilik chegarasini belgilang. 1) Mayda sudralib yuruvchi hayvon; 2) suv bug'lanishini kamaytirish uchun
A) tº> 7ºC ; tº <50ºC B) T <7 K ; T> 50 K hayvon uyalarida yashirinadi; 3) mayda sutemizuvchi hayvon; 4) suv bug'- 
C) tº <7ºC ; tº> 50ºC D) T < 277 K ; T> 330 K. lanishini kamaytirish uchun daraxtlar ostidagi kovaklarga yashirinadi ; 
7. Qaysi adaptiv tipning shakllanishiga ekologik sharoitning xilma-xilligi 5) suvni yog' holatida zaxiralaydi; 6) suvni maxsuslashgan siydik pufagida 
ta'sir ko'rsatadi? zaxiralaydi. 
A) Tog' adaptiv tipi; B) Tropik adaptiv tip; A) 3, 2, 5; B) 1, 2, 5; C) 3, 4, 5; D) 1, 4, 6.
C) Arktik adaptiv tip; D) Sahro adaptiv tipi. 16. Quruqlikda o'rmon hosil bo'lishi suksessiyasini belgilang. 
8. Tana massasi 120 kg ni tashkil etadigan tuya kabisa yilining boshi- 1) Yalang'och yerlar; 2) moxlar; 3) butazorlar; 4) suv o'tlari; 5) daraxtlar;
dan boshlab 1 yil davomida har kuni 1,5 kg dan oziq iste'mol qildi. Shun- 6) lishayniklar; 7) paporotniklar; 8) klimaksli biogeotsenoz; 9) o'tlar. 
dan so'ng tuya umumiy massasining 5 % qismi yog' holatida o'rkachla- A) 1, 4, 6, 2, 3, 9, 7, 5, 8; B) 1, 6, 4, 7, 2, 9, 3, 5, 8; 
rida to'plandi. Tuya uzoq safarga chiqqanida har 150 daqiqada o'rkachi- C) 1, 6, 4, 9, 7, 2, 5, 3, 8; D) 1, 6, 4, 2, 7, 9, 3, 5, 8.
dagi yog'ning parchalanishidan 100 ml suv hosil bo'lsa, qancha vaqtdan 

---

17. Noto'g'ri tasdiqni toping: A) Harorat; B) Bosim; C) Namlik; D) Shamol. 
A) E.Gekkel => "Ekologiya" tushunchasi; 26. Nima uchun ultrabinafsha nurlar tirik hujayralarni jarohatlashi mum- 
B) Biosfera= Ekosfera; kin? 1) Terida D vitaminini sintezlashi tufayli; 2) juda kam qismi yer
C) Ekosistema=Populatsiya + Biotik omillar; yuzasiga yetib kelishi tufayli; 3) yuksak kimyoviy faolligi tufayli; 4) to'lqin
D) Ortiqcha oziq => Cheklovchi omil. uzunligi 0,03-0.04 mkm ga teng bo'lganligi uchun; 5) to'lqin uzunligi 0,3- 
18. 1600-yildan 1975-yilgacha yo'qolib ketgan sutemizuvchilar va qush- 0,4 mkm ga teng bo'lganligi uchun.
larning tur va kenja turlari umumiy soni o'zaro qanday nisbatda? A) 2, 3, 4; B) 1, 2; C) 3, 5; D) 3, 4. 
A) 1:2; B) 1,5:1; C) 1:1,5; D) 1:1,32. 27. Matematik modellashtirish metodi ekologiyaning qaysi bo'limida
19. O'simliklarda fotosintezning jadalligi nimaga bog'liq? keng qo'llaniladi?
A) Yorug'lik to'yinishiga; B) Namlikka; A) Autekologiya; B) Evolutsion ekologiya;
C) Haroratning optimal darajasiga; D) A va C. C) Tarixiy ekologiya; D) Sinekologiya. 
20. Fotonastiya so'zining ma'nosi ? 28. Evolutsiya jarayonida ma'lum ekologik munosabatlar ta'sirida vujud 
A) yunoncha "nastos" - zichlashish; ga keladigan jamoani belgilang. 
B) lotincha "nastos" - harakatlanish; A) populatsiya; B) tur; C) tip; D) A va B.
C) fransuzcha "naster" - yaqinlashish; 29. Yillar va ularga tegishli ma'lumotlarni juftlab yozing. 
D) lotincha "nastos" - zichlashish. 1) 1935-yil; 2) 1984-yil; 3) 1940-yil; 4) 2003-yil; 5) 1948-yil; 
21. Tropik adaptiv tip va uning vakillariga xos belgilarni toping: 6) 1866-yil. a) "Ekologiya" tushunchasi fanga kiritildi; b) Gauze 
1) mushak massasi kam; 2) ko'krak qafasi keng; 3) ko'krak qafasi tor; infuzoriyalar ustida tajriba o'tkazdi; c) Xalqaro "Qizil kitob" nashr ettirildi; 
4) suvni ko'p iste'mol qiladi; 5) o'ta kontinental iqlim sharoitida d) TMXI tashkil topdi; e) O'zbekiston Respublikasi "Qizil kitob " ining
shakllanadi; 6) ter bezlari yaxshi rivojlangan. o'simliklarga bag'ishlangan jildi nashr ettirildi; f) O'zbekiston Respubli- 
A) 1, 3; B) 1, 3, 6; C) 1, 3, 5; D) 2,4,5. kasi "Qizil kitob" ining hayvonlarga bag'ishlangan ikkinchi jildi nashr ettiril-
22. Quyosh doimiyligi qiymatini toping. di; g) "Ekosistema" tushunchasi fanga kiritildi; h) "Biogeotsenoz" tu- 
A) 1380 W/m
3
B) 1830 W/m
2 
C) 1380 V/m
3
D) 1380 W/m
2
. shunchasi fanga kiritildi.
23. Tuyaqushning maksimal sonda qo'ygan tuxumlarining 1 tasidan A) 1-g; 2-f; 3-h; 4-e; 5-c; 6-a ; B) 1-g; 2-e; 3-h; 4-f; 5-d; 6-a ; 
tashqari barchasidan polaponlar chiqdi. Har bir polaponning massasi C) 1-g; 2-e; 3-b; 4-f; 5-c; 6-a ; D) 1-g; 2-f; 3-b; 4-e; 5-d; 6-a. 
dastlab 4 kg 
dan edi. 1 yildan keyin har birining massasi 45 kg ga 30. Yorug'lik hayvonlar uchun qanday ahamiyatga ega? 
yetdi. Yirtqich hayvon shu tuyaqush bolalarining 1/2 qismini tutib A) Kombinativ; B) Konstruktiv; C) Informativ;
olib yedi. Shundan so'ng yirtqich hayvonning massasi qanchaga ort- D) To'g'rijavob yo'q. 
ganini va tuyaqush bolalari 1 yilda umumiy qancha oziq iste'mol qil- 
ganini toping.
A) 18 kg; 4,1 t ; B) 18 kg; 1,8 t ;
C) 18 kg; 3,28 t ; D) 41 kg; 3,28 t. 
24. XIX asrning demografik holatiga tegishli javobni toping. 
A) Aholi soni 4,4 mlrd ga ko'paydi ; 
B) 12 yil ichida aholi soni 1 mlrd ga ko'paydi ; 
C) 12 yil ichida aholi soni 0,6 mlrd ga ko'paydi ; 
D) To'g'ri javob yo'q. 
25. Markaziy Osiyo regionidagi asosiy cheklovchi omilni 
toping.