Samariddin Elmirzayev: Iqtisodiy taraqqiyotni jadallashtirishda erkin iqtisodiy zonalar va kichik sanoat zonalari faoliyati juda muhim

Samariddin Elmirzayev: Iqtisodiy taraqqiyotni jadallashtirishda erkin iqtisodiy zonalar va kichik sanoat zonalari faoliyati juda muhim

• 
   5.06.2021 17:14
  

• 
  784
  

"Faqatgina davlat byudjeti mablag‘lari yoki bank kreditlari hisobidan moliyalashtirish orqali hududlar ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyotini moliyalashtirish asosida mintaqalar iqtisodiy salohiyatidan samarali foydalanish imkonsiz. Bu borada xususiy sektorning ijtimoiy mas’uliyatini oshirish, davlat va xususiy sektor hamkorligi (sherikligi) asosida loyihalarni amalga oshirish lozim", deydi professor Samariddin Elmirzayev.

Mamlakatimizda hududlarni kompleks iqtisodiy rivojlantirish orqali aholi bandligi va daromadliligini ta’minlash hamda turmush farovonligini oshirish masalasiga strategik yo‘nalish sifatida e’tibor qaratilib, so‘nggi yillarda izchil islohotlar amalga oshirilib kelinmoqda.
Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev boshchiligida keng jamoatchilik muhokamalari asosida qabul qilingan 2017-2021 yillarda O‘zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo‘nalishi bo‘yicha Harakatlar strategiyasida uchinchi ustuvor yo‘nalish “Iqtisodiyotni rivojlantirish va liberallashtirish”, deya nomlangan holda viloyat, tuman va shaharlarni kompleks va mutanosib ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish, ularning mavjud salohiyatidan samarali va optimal foydalanish alohida 3.5-yo‘nalish sifatida belgilanganligi ham bejiz emas. Harakatlar strategiyasida belgilangan vazifalar ijrosini ta’minlash maqsadida 2017 yildan har bir hududni kompleks rivojlantirish borasida keng ko‘lamli ishlar boshlandi. Bu borada quyida atroflicha to‘xtalib o‘tamiz.
Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyevning joylarda ijtimoiy-iqtisodiy islohotlarning borishi, xalqimizning hayot darajasi va sifatini yanada oshirishga qaratilgan bunyodkorlik va obodonlashtirish ishlari bilan yaqindan tanishish, xalq bilan uchrashish va muloqot qilish maqsadidagi hududlarga tashriflarida birinchi navbatda hududlar iqtisodiyotidagi o‘sish nuqtalarini belgilash va shu orqali ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyotni ta’minlashga alohida e’tibor qaratilmoqda. Jumladan, 2021 yil 1-2 iyun kunlari Surxondaryo viloyatiga tashriflari davomida Boysun, Sariosiyo, Sherobod tumanlarini qurilish materiallari, Qiziriqni yengil sanoat, Oltinsoyni oziq-ovqat, Angorni charm, Bandixon va Muzrabot tumanlarini mahalliy sanoatga ixtisoslashtirib, klasterlar tashkil etish zarurligi ta’kidlandi. Xususan, Sariosiyoda qurilish materiallari ishlab chiqarish innovatsion industrial zonasi tashkil etilishi, Oltinsoy, Uzun, Bandixon, Denov, Jarqo‘rg‘on, Muzrabot, Termiz va Sariosiyo tumanlarida zaytun plantatsiyalari, Sherobod, Muzrabot va Qiziriqda anorzorlar barpo etilishi alohida belgilab berilganligini alohida qayd etishimiz mumkin^[1].
Bizga ma’lumki, zamonaviy ijtimoiy-iqtisodiy infratuzilmasiz hududlar taraqqiyoti imkonsiz. Shundan kelib chiqqan holda 2018 yilda boshlangan “Obod qishloq”, “Obod mahalla” dasturlari ijtimoiy-iqtisodiy infratuzilmani yaxshilash orqali hududlar ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyotini ta’minlashda alohida ahamiyat kasb etmoqda. Birgina 2021 yilda barcha tuman va shahardagi jami 7 794 ta qishloq va mahallada umumiy qiymati 20,8 trillion so‘mlik qurilish, ta’mirlash va obodonlashtirish ishlarini amalga oshirishni nazarda tutuvchi «Obod qishloq» va «Obod mahalla» dasturlarini amalga oshirish, ijtimoiy va ishlab chiqarish infratuzilmasini rivojlantirish hamda aholini uy-joy bilan ta’minlash chora-tadbirlarini moliyalashtirishning belgilanganligi shubhasiz yaqin istiqboldagi taraqqiyotga ham xizmat qiladi. Bunda 2021 yil davomida moliyalashtirish manbalari va yo‘nalishlari quyidagicha (1-rasm).
1-rasm. 2021 yilda «Obod qishloq» va «Obod mahalla» dasturlarini amalga oshirish, ijtimoiy va ishlab chiqarish infratuzilmasini rivojlantirish hamda aholini uy-joy bilan ta’minlash chora-tadbirlari uchun qamrab olingan qishloq (mahalla) soni va moliyalashtirish^[2]

Hududlar iqtisodiy salohiyatidan samarali foydalanishni rag‘batlantirish va daxldorlikni kuchaytirish maqsadida mahalliy byudjetlar daromad bazasini mustahkamlashga qaratilgan mahalliy davlat organlari vakolatlari kengaytirib kelinmoqda.
Ishlab chiqarish va xizmat ko‘rsatishni rivojlantirish hisobiga qo‘shimcha soliq tushumlariga erishish, hududlarni subvensiyadan chiqarish va umumdavlat soliqlarini mahalliy byudjetlarda qoldirish va hokazolar bevosita mahalliy byudjetlar daromadlarining oshishiga, bu esa o‘z navbatida hududlarda turmush farovonligini oshirishga xizmat qilmoqda. Natijada 2018 yildayoq barcha mahalliy byudjetlar subvensiyadan to‘liq chiqarildi va bugungi kunda tartibga soluvchi byudjetlararo transfertlar qo‘llanilmoqda (1-jadval).
1-jadval. 2021 yil uchun Qoraqalpog‘iston Respublikasi byudjeti, viloyatlar va Toshkent shahar mahalliy byudjetlari daromadlari, xarajatlari va tartibga soluvchi byudjetlari transfertlari, milliard so‘mda^[3]

№