Samarqand davlat universiteti filologiya fakulteti 4-kurs talabasi xudoyorova durdonaning turkiy tillarning qiyosiy-tarixiy grammatikasi fanidan taqdimot ish mavzu Qadimiy turkey tilning hozirgi turkiy tillarga bo`lgan munosabati Reja 1.M. Koshg`ariy-turkey tillarni qiyoslab o`rganishning asoschisi 3. Turkiy tillarning bir necha olimlar tomonidan o`rganilishi 4.Turkiy tillarning rus olimlari tomonidan o`rganilishi 1.m.koshg`ariy-turkey tillarni qiyoslab o`rganishning asoschisi - Tillarni o`rganish garchi, XVII-XIX asrlarda g`arb tilshunoslari tomonidan asoslangan deyilsa-da aslida bu sharqda o`rta asrlardan boshlangan bo`lib, turkiy tillarni qiyosiy o`rganishni XI asr mutafakkir tilshunosi Mahmus Koshg`ariy boshlab bergan.
Mahmud Qoshg`ariyning bizgacha faqat ikki asari yetib kelgan. Bu asarlar bizga turkiy urug` va qabilalar tarixi, etnografiyasi, xalq og`zaki ijodi, xususan til xususiyatlari haqida xabar beradi. Bu asarlar quyidagilar: - Mahmud Qoshg`ariyning bizgacha faqat ikki asari yetib kelgan. Bu asarlar bizga turkiy urug` va qabilalar tarixi, etnografiyasi, xalq og`zaki ijodi, xususan til xususiyatlari haqida xabar beradi. Bu asarlar quyidagilar:
“Javohirun –nahvfil-lug`atitturkiya”
- “Turkiytillarningsintaksisijavohirlari
“Devonulig`atitturk”
- 1.Muqaddima
- 2.Lug'at qismi
"Devoni lug'atit turk" asrida turkiy tilda so'zlovchi qabila va elatlarni ikki guruhga ajratadi.
1.Faqat turk tilida so'zlovchi xalqlar
2.Turk tili va boshqa tillarda so'zlovchi xalqlar
Turkiy tillarning bir necha olimlar tomonidan o`rganilishi
Mahmud Zamaxshariy
Asiritdin Andalusiy
Jaloliddin ibn Myxanna
G.F. Muller
Turkiy tillarning qiyosiy grammatikasini Mahmud Zamaxshariy o'rganib "Muqaddimat ul adab" asarini yaratadi - Turkiy tillarning qiyosiy grammatikasini Mahmud Zamaxshariy o'rganib "Muqaddimat ul adab" asarini yaratadi
- Ispaniyalik Asiriddin al-Andalusiyning “Kitob al-idrok lison al-atrok “(“Turklar tilini tushunish kitobi”)
Jamoliddin ibn Muxannaning “Xayvat ul –lison xalibat ul-bayon” asari - Jamoliddin ibn Muxannaning “Xayvat ul –lison xalibat ul-bayon” asari
- G.F .Myuller “Tatar va boshqa Sibir dealektlari so`zlari to`plami yoki leksikoni”asari
Turkiy tillarning rus olimlari tomonidan o`rganilishi
N.A. Baskakov
V.V. Radlov
A.M. Shcherbak
E.R. Teneshev
N.Z. Gadjiyeva
Turkiy tillarning rus olimlari tomonidan o`rganilishi - V.V. Radlovning “Опыт словаря тюркских наречей’’ (Turkiy lahjalar lug`ati”
- L.Z. Budagov “Turk-tatar lahjalari qiyosiy lug`ati”
- N.F. Katanovning “Uryanxay tili sohasida izlanishlar tajribasidan”
Foydalanilgan adabiyotlar ro'yxati - Foydalanilgan adabiyotlar ro'yxati
- 1. N.Ulug'ov. Turkiy filologiya kirish.- T. 2016
- 2.Y. Abdurasulov. Turkiy tillarning qiyosiy grammatikasi .-T. 2008
Do'stlaringiz bilan baham: |
